قازاقستاندا قىركۇيەكتىڭ ورتاسىنان باستاپ ادام پاپيللوما ۆيرۋسىنا قارسى قىز بالالارعا جالپى ۆاكسيناسيا باستالعانىن ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى مالىمدەدى. اپۆ – جاتىر موينى وبىرىنىڭ نەگىزگى قوزدىرعىشى بولىپ تابىلادى. ونىڭ الدىن الۋ ءۇشىن قىز بالالاردىڭ ەكپە جاساتۋىنىڭ ماڭىزى زور. ەندىگى كەزەكتى وسى ءبىر ءقاۋىپتى ينفەكسيا ەلىمىزدە قانشالىقتى تارالعان، ول قانشالىقتى ءقاۋىپتى دەگەن سۇراقتارعا جاۋاپ بەرسەك.
ءبىرىنشى كەزەكتى بۇل ۆيرۋس قانشالىقتى ءقاۋىپتى دەگەن سۇاققا جاۋاپ بەرسەك. مامانداردىڭ ايتۋىنشا ادام پاپيللوما ۆيرۋسى – شىرىشتى قابىق پەن تەرىنى زاقىمدايتىن ەڭ كەڭ تارالعان ۆيرۋستاردىڭ ءبىرى. ونىڭ قاۋىپتىلىگى تەز تارالۋىندا بولىپ تۇر. ۆيرۋس جاسۋشالاردىڭ وبىرلى تۇرلەنۋىن قوزدىرىپ، سونىڭ سالدارىنان قاتەرلى ىسىكتىڭ دامۋىنا الىپ كەلۋى ابدەن مۇمكىن. دارىگەرلەر ادەتتە بۇل ينفەكسيانىڭ سيمپتومسىز وتەتىپ، قابىنۋ بارىسى كوزگە كورىنبەيتىنىن العا تارتادى.
بۇگىندە ادام پاپيللوما ۆيرۋسى الەم بويىنشا كوپ تاراعان ينفەكسيالاردىڭ ءبىرى. ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ سانيتارلىق-ەپيدەميولوگيالىق باقىلاۋ كوميتەتىنىڭ مالىمەتىنشە، ءار ادامدا اپۆ جۇقتىرۋ مۇمكىندىگى 80%-عا تەڭ، ياعني، ءاربىر 10 ادامنىڭ 8ء-ى ءومىرىنىڭ ءبىر كەزەڭىندە بىرنەشە اپۆ تۇرلەرىن جۇقتىراتىنىن العا تارتۋدا. وسى رەتتە ايەل ازاماتتار جاتىر موينى وبىرىنىڭ دامۋى ادام پاپيللوما ۆيرۋسىنىڭ تىكەلەي قاتىسى بار ەكەنىن نازاردان شىعارماۋى كەرەك. بۇل ۆيرۋس ادەتەت تۇرمىستىق، جىنىستىق، انادان بالاعا تەز جۇعۋى مۇمكىن. سوندىقتان بويجەتكەندەر ادام پاپيللوما ۆيرۋسىنا قاراسى ەكپە قابىلداپ، الدىن الۋ ىسىنە بەي-جاي قاراماۋى كەرەك.
– ءقازىر مەديسينا سالاسىندا اپۆ-نىڭ 200-دەن استام ءتۇرى بەلگىلى. ولاردىڭ 14 ءتۇرى جوعارى ونكوگەندى دەپ سانالادى جانە ولار جاتىر موينى، جىنىس مۇشەلەرى، كومەي جانە باسقا دا وبىر تۇرلەرىن تۋدىرۋى مۇمكىن، – دەپ اتاپ ءوتتى ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ ۆاكسينا ارقىلى باسقارىلاتىن ينفەكسيالاردى باقىلاۋ باسقارماسىنىڭ باسشىسى نۇرشاي ازىمبايەۆا. بىلىكتى مامان جاتىر موينى وبىرىنىڭ 70%-دان استامى وسى ادام پاپيللوما ۆيرۋسىمەن تىكەلەي بايلانىستى ەكەنىن العا تارتتى.
قازاقستاندا جىل سايىن 600-دەن استام ايەل جاتىر موينى وبىرىنان كوز جۇمادى. سوندىقتان نازىك جاندىلار وزدەرىنىڭ دەنساۋىلعىنا بەي-جاي قاراماۋى كەرەك. جاتىر موينى وبىرى بارلىق جاستاعى ايەلدەر اراسىندا ەڭ كوپ تارالعان وبىر ءتۇرى. اتالعان ۆيرۋس جاس انالاردىڭ ۇرپاق وربىتەتىن جاسىندا (25–44 جاس ارالعى) ولىم-جىتىمگە سەبەپشى بولىپ جاتادى. دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە، جىل سايىن ەلدە جاتىر موينى وبىرىمەن شامامەن 1900 جاڭا جاعداي تىركەلىپ، 600-دەن استام ايەل وسى اۋرۋدىڭ كەسىرىنەن جارىق دۇنيەمەن قوش ايتىسادى ەكەن.
سول سەبەپتى ءقازىر 130-دان استام ەلدە ادام پاپيللوماۆيرۋسىنا قارسى ۆاكسيناسيا جاساۋ ءىسى جولعا قويىلعان. اپۆ-عا قارسى ۆاكسيناسيا قوعامدا وزەكتى ماسەلەگە اينالۋدا. الەمنىڭ تۇكپىر-تۇكپىرىنەن كەلگەن دارىگەرلەر ۆيرۋستىق ينفەكسيانىڭ الدىن الۋ ستراتەگياسىن تاڭداپ، ارنايى ۆاكسينالاردى قولدانىپ كەلەدى. ۆاكسينا جاتىر موينى وبىرى مەن پاپيللوما ۆيرۋس تۋدىراتىن باسقا دا ونكولوگيالىق اۋرۋلاردىڭ الدىن الۋعا مۇمكىندىك بەرەدى.
قازاقستاندا ءجاسوسپىرىم قىزدارعا ۆاكسيناسيا 17 قىركۇيەكتەن باستاپ ق ر باس مەملەكەتتىك سانيتارلىق دارىگەرىنىڭ قاۋلىسىنا سايكەس جۇرگىزىلە باستالدى. ق ر ۇلتتىق ەگۋ كۇنتىزبەسىنە سايكەس، ددسۇ-نىڭ حالىقتى يممۋنداۋ جونىندەگى ۇسىنىستارىنا سايكەس، 11 جاستاعى قىزدار جوسپارلى ۆاكسيناسيالاۋعا جاتادى. ءبىراق اتا-انالاردىڭ 11 جاستان اسقان قىزدارعا قاتىستى وتىنىشتەرىنەن كەيىن دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى 12-13 جاستاعى قىزدارعا دا اپۆ-عا قارسى ۆاكسيناسيا جۇرگىزۋ تۋرالى شەشىم قابىلدادى.
ۆاكسيناسيا جىنىستىق قاتىناس باستالماس بۇرىن ۆيرۋس جۇقتىرۋ مۇمكىندىگىن شەكتەپ، اۋرۋدىڭ دامۋ ءقاۋپىن تومەندەتەدى. سوندىقتان قىز بالالاردى ۆاكسيناسيالاۋ وتە ماڭىزدى.
قازاقستاندا ۆاكسيناسيا ءۇشىن اقش-تىڭ «مەرك شارپ ي دوۋم» كومپانياسىنىڭ 4 ۆالەنتتى «گارداسيل» ۆاكسيناسى قولدانىلۋدا. بۇل ۆاكسيان اپۆ-نىڭ ەڭ ءقاۋىپتى 4 تۇرىنەن (6، 11، 16، 18) قورعايدى. دارىگەرلەردىڭ ايتۋىنشا، بۇل جوعارى ونكوگەندى اپۆ تۇرلەرىمەن بايلانىستى جاتىر موينى وبىرىنىڭ دامۋ ءقاۋپىن ازايتۋعا مۇمكىندىك بەرەدى. وسى رەتەت ۆاكسينا ق ر دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگىنىڭ تاپسىرىسى بويىنشا دايىندالعانىن ەسكەرتەمىز.
اپۆ-عا قارسى ۆاكسيناسيا ءقازىردىڭ وزىندە ەلدىڭ 9 وڭىرىندە – قاراعاندى، اقمولا، شىعىس قازاقستان، باتىس قازاقستان، پاۆلودار، جەتىسۋ، تۇركىستان، ۇلىتاۋ وبلىستارىندا جانە استانا قالاسىندا جۇرگىزىلۋدە. الداعى ۋاقىتتا قالعان وڭىرلەردە ۆاكسيناسيا باستالادى دەپ جوسپارلانۋدا.
جاقىندا ورتالىق كوممۋنيكاسيالار قىزمەتىندە وتكەن بريفينگتە مەديسينا عىلىمدارىنىڭ دوكتورى، ونكولوگ ديليارا قايداروۆا جاتىر موينى وبىرىنىڭ جاسارىپ بارا جاتقانىن اتاپ ءوتتى. ءقازىر بۇل اۋرۋ 30 جاسقا تولماعان ايەلدەردە دە كەزدەسەدى، ال ءولىم-جىتىم دەڭگەيى جوعارى كۇيىندە قالىپ وتىر ەكەن. وسىعان بايلانىستى دەنساۋلىق ساقتاۋ مينيسترلىگى قوسىمشا ۆاكسينا دوزالارىن ساتىپ الۋ تۋرالى امەريكاندىق فارماسيەۆتيكالىق كومپانيامەن كەلىسسوزدەر جۇرگىزگەن.
