Апаттылық деңгейін 20%-ға және энергетикалық және коммуналдық активтердің тозуын ел бойынша 40%-ға дейін төмендетуге арналған «Қазақстан Республикасында энергетикалық және коммуналдық инфрақұрылымды жаңғырту» Ұлттық жобасын әзірлеу шеңберінде отандық электр техникалық жабдықтарды өндірушілер мен электр энергетикасы саласындағы сарапшылардың қатысуымен арнайы дөңгелек үстел өтті, - деп хабарлайды Dalanews.kz.
Іс-шарада жобаны сәтті жүзеге асырудағы жергілікті тауар өндірушілердің шешуші рөлі, сондай-ақ олардың белсенділігін қамтамасыз ету үшін қажетті мемлекеттік қолдау шаралары жайлы талқыланды. Энергетика вице-министрі Бақытжан Ильяс өз сөзінде атап өткендей, электр желілерін жаңғырту Қазақстанды тұрақты энергиямен қамтамасыз етудің маңызды қадамы болып табылады.
«Қазақстандық компаниялардың құрал-жабдықтардың негізгі тасымалдаушысына айналуы маңызды. Осыған байланысты Үкімет ұзақ мерзімді келісім-шарттар жасасу және өз жерімізде шығарылған жабдықтарды сатып алу сынды мемлекеттік қолдау шараларын енгізуді жалғастыруда.
Үкімет қабылдаған шаралардың арқасында биыл бұл көрсеткіштің айтарлықтай өсуіне мүмкіндік туды. Қазақстанда ағымдағы жылдың 9 айында орта есеппен тауарлар мен қызметтерді сатып алу көлемі 21,2 трлн жетті. Биылғы жылдың 11 айында отандық тауар өндірушілермен жасалған ұзақ мерзімді келісімшарттардың көлемі 34 пайызға артып, 372 млрд теңгені құрады», - деді Бақытжан Ильяс.
Бұл ретте, Энергетика вице-министрінің айтуынша, қолдау көрсетіліп жатқан отандық өндірушілер жұмыс орындарын құруын, әлеуметтік және экологиялық мәселелерге жауапты болуын, локализациялауды арттыруын, алдыңғы қатарлы технологияларды енгізуін және ҒЗТКЖ- ны дамытуын талап етеді.
Өз кезегінде, «Steppa Development Fund» жобасының жетекшісі, Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігі акселерация тобының кеңесшісі Диас Серіков өз баяндамасында 2023 жылдың қорытындысымен салыстырғанда қолдау шараларының оң динамикасы туралы мәлімдеді.
Электр энергетикасы саласындағы сатып алулардағы отандық тауар өндіру үлесі 13 пайызды немесе 2,3 млрд. ғана жеткен.
«Инфрақұрылымдық және инновациялық дамуға жәрдемдесу қауымдастығы» заңды
тұлғалар бірлестігінің төрағасы Ұлықбек Сұлтан дөңгелек үстелге қатысушыларды
инфрақұрылымдық жобалардың қаржы құралдарымен таныстырып, локализацияны дамыту туралы айтып, осы саладағы негізгі қызмет көрсетушілермен таныстырды. Айта кету керек, бүгінде Қазақстанда жергілікті энергетикалық құрал-жабдықтарды өндірудің бірқатар табысты үлгілері бар. Осындай кәсіпорындардың қатарында 65 жылдан асқан Кентау трансформатор зауыты, Орталық Азиядағы жоғары қуатты трансформаторлар мен реакторларды шығаратын ең ірі «Asia Trafo» зауыты, Астана электротехникалық зауыты, отандық санауыштарын жасайтын «Saiman» кәсіпорны, Петропавл машина жасау зауыты, т.б. өнеркәсіптер бар.
Қазақстанның электр машина жасау қауымдастығының Басқарушы директоры Ғалым Булатов отандық өндірушілердің жабдықтарын пайдалану елдің энергетикалық тәуелсіздігі мен қауіпсіздігінің кепілі екенін атап өтті. Бұған түрткі болған жағдай, импортқа қарағанда отандық жабдық бірінші кезекте қауіпсіздік талаптарына сай және отандық инфрақұрылымға арналған.
Спикер тұтынушылар мен өндірушілер арасындағы қарым-қатынастың қазақстандық
юрисдикцияда болатыны үлкен мәртебе екенін айтты.
Дөңгелек үстелге қатысушылар электр желілерін жаңғыртуда отандық техника мен
технологияларды қолданудың басқа да артықшылықтары бар екенін атап өтті:
Экономикалық даму: жергілікті өндірушілерді қолдау жаңа жұмыс орындарын ашуға,
отандық компаниялардан түсетін салықты арттыруға және ел экономикасының дамуын
ынталандыруға көмектеседі.
Тұрақты даму: өндірісті локализациялау импортқа тәуелділікті азайтады, энергетикалық және экономикалық қауіпсіздікті нығайтады.
Сапа және қолжетімділік: жергілікті компаниялардың еліміздің қажеттіліктеріне
бейімделген сенімді және сапалы өнімді ұсына отырып, ұлттық жобаның сұранысына көп күттірмей жауап беру мүмкіндігіне ие болады.
Осыған байланысты сарапшылар мен өндірушілер мемлекеттік қолдау шараларын күшейту қажеттігін атап өтті, мысалы:
Локализациялау үлесі жоғары Қазақстанда бар жабдықтарды өндіруге мемлекеттік
тендерлерге қатысуға преференциялар;
Электр энергетикасы инфрақұрылымын жаңғырту үшін отандық тауар өндірушілерден
жабдықты сатып алу үшін «ИДФ» АҚ арқылы лизингтік қаржыландыруды қамтамасыз ету;
«Қазақстанның Даму Банкі» АҚ және «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ құралдарын қаржыландыру кезінде өңдеуші өнеркәсіпті қолдауға қаражат тапшылығын жою, әр сала үшін қолдау құралдарын қаржыландыруға жеке лимиттерді беру;
Энергетикалық және инфрақұрылымдық жобалардың мердігерлерін мүмкіндігінше отандық тауар өндірушілерден жабдықтарын сатып алуға және мұндай талапты орындамағаны үшін тиісті жауапкершілікті белгілеуге заңнамалық тұрғыдан міндеттеу;
Қазақстан Республикасында жобаларды жүзеге асыру кезінде тапсырыс берушілерді,
сондай-ақ шетелдік инвесторларды отандық тауар өндірушілердің жабдықтарын
пайдалануға заңнамалық тұрғыдан ынталандыру;
Оффтейк келісім-шарттары, өндірісті субсидиялау және салық жеңілдіктері арқылы қолдау;
Ғылыми әзірлемелерді қаржыландыру және инновациялық технологияларды енгізу;
Салада стартаптарды қолдау үшін преференциялық жағдайлар жасау;
Жаңғыртылатын энергия көздеріне арналған импорттық жабдықты жеткізушілер үшін қосылатын құн салығын жою бойынша жеңілдіктер мен ережелерді алып тастау.
Шараға халықаралық компаниялардың өкілдері де қатысып, отандық тауар өндірушілерге қолдау көрсету тәжірибесімен бөлісті. Осылайша, MRC Türkiye түрік компаниясының өкілі Мехмет Коджаоглу отандық қазақстандық өнімді сатып алу үлесі 80%-ға жететін шетелдік инвесторларды корпоративті табыс салығынан босатуды ұсынды.
Елде тікелей өндірісі бар отандық өндірушілерді тарта отырып, электр желілерін модернизациялау апаттар деңгейін төмендету, логистикалық шығындарды айтарлықтай төмендету тұрғысынан азаматтардың өміріне оң әсер етеді. Бұл өнімдерді қолжетімді етеді, сонымен қатар жедел қызмет көрсетуді қамтамасыз етеді. Бүкіл ел бойынша нысандардың артықшылықтары экологиялық тұрақтылықты да қамтиды: жергілікті өндіріс көміртегі ізін азайтуға көмектеседі.
Мәжіліс депутаты Еділ Жаңбыршиннің айтуынша, нарықты қорғау (протекционизм) тақырыбы стратегиялық маңызды болғандықтан, бүгінде кез келген ел үшін өзекті.
Бұл әлемдік тәжірибе және қолдау шараларын, оның ішінде жер қойнауын пайдаланушылардың қаражатын пайдалануға кешенді көзқарасты талап етеді.
Естеріңізге сала кетейік, «Электр энергетикасы саласындағы отандық тауар өндірушілерді мемлекеттік қолдау шаралары» тақырыбындағы дөңгелек үстелді Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің қолдауымен Қазақстанның электр машиналарын жасаушылар қауымдастығы мен Инвестицияларды ынталандыру және инфрақұрылымды дамыту қауымдастығы ұйымдастырды. Іс-шараға ҚР Энергетика вице-министрі Бақытжан Ильяс, Парламент Мәжілісінің депутаты Еділ Жаңбыршин, Парламент Мәжілісінің депутаты, «Ақ жол» ҚДП төрағасы Азат Перуашев, «Alageum Electric» Компаниялар тобының Директорлар кеңесінің төрағасы Еркебұлан Ілиясов, «АЭТЗ» бас директоры Асқар Сыздықов, «Steppa Development Fund» жоба менеджері, Қазақстан Республикасы Энергетика министрлігінің акселерация тобының кеңесшісі Диас Серіков, салалық қауымдастықтардың жетекшілері мен мүшелері, трансформаторларды, кабель өнімдерін, құрал-саймандарды, қосалқы станцияларды және шкаф өнімдерін шығаратын отандық өндірушілер, халықаралық сарапшылар мен ғылыми қауымдастықтың мүшелері болып қатысты.
