Мемлекет басшысының тапсырмасы бойынша 2022 жылы Экономиканы монополиясыздандыру жөніндегі комиссия құрылды. Комиссия жұмысы аясында бірқатар нысан, атап айтқанда, 15 акционерлік қоғам мен жауапкершілігі шектеулі серіктестіктердің акциялар пакеттері мен қатысу үлестері, 7 ғимарат, 162 теміржол жолдары мен құрылыстары, 7 вагондар мемлекеттік меншікке қабылданды. Риддер жылу электр орталығының мүліктік кешені республикалық және коммуналдық меншікке қабылданды. Сондай-ақ, ұлттық компаниялар екі ЖШС-нің жарғылық капиталындағы үлесті иемденді.
Сонымен қатар, мемлекет меншігіне ұрланған қаражат қайтарылды. Атап айтқанда, «Қазақстан халқына» қорына 1 млрд теңге, Білім беру инфрақұрылымын қолдау қорына 100 млн доллар және 1,49 млрд теңге бағытталды, соның арқасында білім беру мекемелер салынып, жөнделіп жатыр.
Шағын және орта бизнестің жұмысы жеңілдетіліп, "Қарапайым заттар экономикасы" мемлекеттік бағдарламасының шарттары жақсартылды. Сонымен бірге, кәсіпкерлерге 10 мың қажетсіз талаптар жойылды.
Кәсіпкерлік субъектілеріне мемлекеттік қолдау (субсидиялар мен кепілдіктер) жыл сайын артып келеді. Атап айтқанда, бұл мақсаттарға «Бәйтерек» холдингі арқылы 2,3 триллион теңге бөлінді. Шағын және орта бизнесті қолдау 209 миллиард теңгеден 288 миллиард теңгеге дейін өсті.
Жалпы алғанда, осы қолдауындың арқасында 2010-2022 жылдары 752 мыңға жуық жұмыс орны сақталып, 133,3 мың жаңа жұмыс орны құрылып, 74,6 триллион теңгенің өнімі өндірілді. Сонымен қатар, жұмыс істеп жатқан кәсіпкерлер мемлекет қазынасына салық төлей бастады. 2022 жылы олар төлеген салық көлемі 1,3 триллион теңгеден асты.
Ең табысты жобаларға қандай? Отандық сүт өнімдері, томат пастасы, кетчуп, майонез (жылына 230 мың тонна – «Масло-Дел» ЖШС), ашытылған сүт өнімдерін өндіру (жылына 5 млн литр – «Виамедис» ЖШС), құс өнімдерін өндіру (жылына 10 мың тонна ет – «Прииртыш бройлер құс фабрикасы» ЖШС), мүгедектер арбалары, медициналық кереуеттер, үстелдер, арбалар, кушеткалар мен экрандар шығару жобалары (жылына 4,5 мың дана – «ФортунаМед» ЖШС).
Кәсіпкерлік субъектілері үшін, ең алдымен шағын және орта бизнес үшін салықтар мен есеп беру жүктемесі төмендеп келеді. Жаңа Салық кодексінің аясында салық төлеушіге бағытталған қызметті басқару моделі енгізіледі. Салық есептілігі 30%-ға, ал салық төлемдерінің саны 20%-ға қысқарады.
Атқарылған жұмыстар аз емес. Отандық экономика үшін өз жемісін олар енді бере бастамақ. Тек осы линиядан таймау керек. Әсіресе монополиясыздандыруды жалғастырудың маңызы ерекше.
2024 - биылдан да күшті болады. Ол үшін барлық мүмкіндік бар.
Айбар Олжаев
