Taıaýda Maitanov online arnasy Shyǵys Qazaqstanda turatyn Keńes ókimetin armandaýshy, orysshyl Anton Ýshakov jaıynda aqparat jarıalady. Keńes ókimetin ańsaýshyǵa qatysty aqparatty kóz júgirtip oqyp óte shyqtym. Biraq bul joly Ýshakovtyń ómir joly meni qyzyqtyrdy. Nege? Ol úshin bizben birge Ýshakovtyń ómir tarıhymen tanysyp shyǵyńyz.
Aqparatta oqı bastaǵanda bul adam sonaý 60-70 jyldary dúnıege kelip, Keńes zamanyndaǵy biraz adam aıtyp júretin keńshilikti kórgen jan shyǵar dep oıladym. Sóıtsem, múlde olaı emes.
Anton Ýshakovyńyz 1983 jyly dúnıege kelip, elimiz táýelsizdikke ıe bolǵan toqsanynshy jyldary mektep tabyldyryǵyn attaǵan sabaz bolyp shyqty. Bir sózben aıtsaq, táýelsizdik jyldary er jetip, at jalyn tarap mingen azamat eken.
Keńes ókimeti kezinde múlde ómir súrmegen. Eger Keńes ókimetin kórmegenderdiń ózi bulaısha ótkendi ańsasa, sol kezeńde ómir súrgender jaıynda áńgime aıtyp jatýdyń ózi artyq-aý.
Jaraıdy, qosh delik. Ary qaraı kettik. Ýshakov myrza búginde SHQO-nyń Altaı qalasynda turady. Ol elimizdegi Ulttyq kompanıalardyń biri sanalatyn "Qazmyryshta" kendi usatý bóliminde eńbek etedi eken.
Sonymen qatar ózi jumys isteıtin kásiporynda "Patrıot" dep atalatyn topqa jetekshilik jasap, áleýmettik jelide orys seperatızmin belsendi túrde nasıhattaıdy. Shyǵys Qazaqstan aýmaǵynda Keńes ókimetiniń ornýyn jan-tánimen qalaıtyn naǵyz júrek jutqan "batyrdyń" ózi bolyp tur.
Bul az deseńiz, Ýshakovyńyz aınalasyndaǵy jurtty udaıy Reseıdiń Ýkraınaǵa qarsy basqynshylyq soǵysyn qoldaýǵa úgittip, eldi eki udaı kúıge salyp júretin ádeti taǵy bar eken.
Aıtpaqshy, ótkende SHQO-da traktorshy baıqaýsyzda Lenınniń eskertikshin abaısyzda qulatyp alǵanda Ýshakovtyń talaǵy tars aıyrylyp, qulaǵan eskertkishti qorsham qoıǵan dýalǵa "Vernıte Lenına!" dep jazýǵa qatysyp, gúl shoǵyn qoıyp, óziniń Keńes ókimetin qanshalyqty ańsaıtynyn aıdaı álemge taǵy da pash etipti.
Al osydan ne qorytyndy túıdiń deısiz ǵoı? Ashyǵyn aıtqanda Ýshakovtyń nege mundaı kúıge tústi dep bas qatyrýdyń ózi artyqtaý sıaqty. Óıtkeni eldegi jaǵdaı bárimizge belgili.
Tań azannan bastap kesh batqansha, orystyń telearnalary qosýly tur. Muny kórgen qarapaıym adamnyń ózi Pýtınniń basqynshylyq saıasatyn qoldaıtyn adamǵa aınalyp ketkenin ózi de bilmeı qalatyny anyq. Muny bir dep qoıyńyz.
Taǵy da aıta tússek, elimiz Táýelsizdik alǵan kúnnen bastap, Nazarbaev bıligi qazaq tiline, ulttyq memleket qurý máselesine qatysty eki udaı, solqyldaq saıasat ustandy.
Mundaı qoǵamdyq keńistikte ómir súrgen adam búgin-erteń elimizde qaıtadan keńestik júıe ornaıtyndaı kúı keship, ekiudaı sezimde júretini jasyryn emes. Kerek deseńiz, Jańa Qazaqstan quramyz degen qazirgi kúnniń ózinde de ondaı kóńil-kúıden aryla almaı otyrmyz.
Áli esimde, elimiz Kedendik odaq qurylyp, oǵan Qazaqstan múshe bolǵan-dy. Sol jyly Balqashqa baryp, jaǵajaıda jatqanymda bir eki oryspen shúıirkeleskenimde olar «Endi keńes odaǵy quryla ma?» dep suraqty tótesinen qoıǵan edi. Sol sátte Kedendik odaqtyń ekonomıkalyq odaq ekenin aıtyp, endi Keńes odaǵy qurylmaıtynyn aıtyp, túsindirgenimde olardyń saly sýǵa ketip, qatty qamyqqan edi.
Endi negizgi áńgimege oralsaq. Osy rette Ýshakovty "Qazmyrysh" kompanıasy bulaısha nege taırańdatyp qoıady degen zańdy suraq týyndaıdy.
Biz biletin "Qazmyryshtyń" biraz aksıasy Mashkevıch bastaǵan úshtiktiń qolynda bolǵanymen onyń qomaqty aksıasyna Úkimet te ıelik etetinin bilemiz.
Qandaıda bir saıası naýqan oryn alyp, Joldaýdan keıin osy Ulttyq kompanıalardyń ishinen qurylǵan kásipodaq uıymdarynyń jetekshileri men eńbek ozattary "Qazaqstanny tutastyǵyn qoldaımyz!" dep urandatyp, telearnalarǵa suhbat berip, gazet betterinde kóldeı-kóldeı maqala shyǵaryp jatady. Al Ýshakovtyń myna áreketinen keıin onyń bári kózboıaýshylyq ekenine kóziń jete túsedi.
Ulttyq kompanıalardaǵy ıdeologıalyq jumystar jalǵyz "Qazymyrshta" ǵana aqsap jatqan joq. Ken qazyp, jer asty baılyǵyn ıegiretin kompanıalarda ulttyq ıdeologıanyń kórsetkishi nólge teń desek artyq aıtqandyń bolmas edi.
Bizdiń bul sózimizge Ýshakov syndylardyń áreketteri jarqyn mysal bola alady. "Qazmyrysh" kompanıasy Ýshakovqa kásiporyn ishinen "Patrıot" degen top quryp, úı ishinen úı tigip alashapqyn kúıge túsip júrgenin bilmeıdi deýge kim senedi? Eshkimde senbeıdi.
Aldaǵy ýaqytta Ulttyq qaýipsizdik komıteti el ishine jik salǵan osyndaı adamdarmen kúresip, solardyń arasynda ıdeologıalyq jumystardy júrgizýi kerek. Ulttyq kompanıanyń ishinde ultqa qarsy sóz aıtylmaýy kerek.
Nurlan JUMAHAN
