تاياۋدا Maitanov online ارناسى شىعىس قازاقستاندا تۇراتىن كەڭەس وكىمەتىن ارمانداۋشى، ورىسشىل انتون ۋشاكوۆ جايىندا اقپارات جاريالادى. كەڭەس وكىمەتىن اڭساۋشىعا قاتىستى اقپاراتتى كوز جۇگىرتىپ وقىپ وتە شىقتىم. ءبىراق بۇل جولى ۋشاكوۆتىڭ ءومىر جولى مەنى قىزىقتىردى. نەگە؟ ول ءۇشىن بىزبەن بىرگە ۋشاكوۆتىڭ ءومىر تاريحىمەن تانىسىپ شىعىڭىز.
اقپاراتتا وقي باستاعاندا بۇل ادام سوناۋ 60-70 جىلدارى دۇنيەگە كەلىپ، كەڭەس زامانىنداعى ءبىراز ادام ايتىپ جۇرەتىن كەڭشىلىكتى كورگەن جان شىعار دەپ ويلادىم. سويتسەم، مۇلدە ولاي ەمەس.
انتون ۋشاكوۆىڭىز 1983 جىلى دۇنيەگە كەلىپ، ەلىمىز تاۋەلسىزدىككە يە بولعان توقسانىنشى جىلدارى مەكتەپ تابىلدىرىعىن اتتاعان ساباز بولىپ شىقتى. ءبىر سوزبەن ايتساق، تاۋەلسىزدىك جىلدارى ەر جەتىپ، ات جالىن تاراپ مىنگەن ازامات ەكەن.
كەڭەس وكىمەتى كەزىندە مۇلدە ءومىر سۇرمەگەن. ەگەر كەڭەس وكىمەتىن كورمەگەندەردىڭ ءوزى بۇلايشا وتكەندى اڭساسا، سول كەزەڭدە ءومىر سۇرگەندەر جايىندا اڭگىمە ايتىپ جاتۋدىڭ ءوزى ارتىق-اۋ.
جارايدى، قوش دەلىك. ارى قاراي كەتتىك. ۋشاكوۆ مىرزا بۇگىندە شقو-نىڭ التاي قالاسىندا تۇرادى. ول ەلىمىزدەگى ۇلتتىق كومپانيالاردىڭ ءبىرى سانالاتىن "قازمىرىشتا" كەندى ۇساتۋ بولىمىندە ەڭبەك ەتەدى ەكەن.
سونىمەن قاتار ءوزى جۇمىس ىستەيتىن كاسىپورىندا "پاتريوت" دەپ اتالاتىن توپقا جەتەكشىلىك جاساپ، الەۋمەتتىك جەلىدە ورىس سەپەراتيزمىن بەلسەندى تۇردە ناسيحاتتايدى. شىعىس قازاقستان اۋماعىندا كەڭەس وكىمەتىنىڭ ورنۋىن جان-تانىمەن قالايتىن ناعىز جۇرەك جۇتقان "باتىردىڭ" ءوزى بولىپ تۇر.
بۇل از دەسەڭىز، ۋشاكوۆىڭىز اينالاسىنداعى جۇرتتى ۇدايى رەسەيدىڭ ۋكرايناعا قارسى باسقىنشىلىق سوعىسىن قولداۋعا ۇگىتتىپ، ەلدى ەكى ۇداي كۇيگە سالىپ جۇرەتىن ادەتى تاعى بار ەكەن.
ايتپاقشى، وتكەندە شقو-دا تراكتورشى بايقاۋسىزدا لەنيننىڭ ەسكەرتىكشىن ابايسىزدا قۇلاتىپ العاندا ۋشاكوۆتىڭ تالاعى تارس ايىرىلىپ، قۇلاعان ەسكەرتكىشتى قورشام قويعان دۋالعا "ۆەرنيتە لەنينا!" دەپ جازۋعا قاتىسىپ، گۇل شوعىن قويىپ، ءوزىنىڭ كەڭەس وكىمەتىن قانشالىقتى اڭسايتىنىن ايداي الەمگە تاعى دا پاش ەتىپتى.
ال وسىدان نە قورىتىندى ءتۇيدىڭ دەيسىز عوي؟ اشىعىن ايتقاندا ۋشاكوۆتىڭ نەگە مۇنداي كۇيگە ءتۇستى دەپ باس قاتىرۋدىڭ ءوزى ارتىقتاۋ سياقتى. ويتكەنى ەلدەگى جاعداي بارىمىزگە بەلگىلى.
تاڭ ازاننان باستاپ كەش باتقانشا، ورىستىڭ تەلەارنالارى قوسۋلى تۇر. مۇنى كورگەن قاراپايىم ادامنىڭ ءوزى ءپۋتيننىڭ باسقىنشىلىق ساياساتىن قولدايتىن ادامعا اينالىپ كەتكەنىن ءوزى دە بىلمەي قالاتىنى انىق. مۇنى ءبىر دەپ قويىڭىز.
تاعى دا ايتا تۇسسەك، ەلىمىز تاۋەلسىزدىك العان كۇننەن باستاپ، نازاربايەۆ بيلىگى قازاق تىلىنە، ۇلتتىق مەملەكەت قۇرۋ ماسەلەسىنە قاتىستى ەكى ۇداي، سولقىلداق ساياسات ۇستاندى.
مۇنداي قوعامدىق كەڭىستىكتە ءومىر سۇرگەن ادام بۇگىن-ەرتەڭ ەلىمىزدە قايتادان كەڭەستىك جۇيە ورنايتىنداي كۇي كەشىپ، ەكىۇداي سەزىمدە جۇرەتىنى جاسىرىن ەمەس. كەرەك دەسەڭىز، جاڭا قازاقستان قۇرامىز دەگەن قازىرگى كۇننىڭ وزىندە دە ونداي كوڭىل-كۇيدەن ارىلا الماي وتىرمىز.
ءالى ەسىمدە، ەلىمىز كەدەندىك وداق قۇرىلىپ، وعان قازاقستان مۇشە بولعان-دى. سول جىلى بالقاشقا بارىپ، جاعاجايدا جاتقانىمدا ءبىر ەكى ورىسپەن شۇيىركەلەسكەنىمدە ولار «ەندى كەڭەس وداعى قۇرىلا ما؟» دەپ سۇراقتى توتەسىنەن قويعان ەدى. سول ساتتە كەدەندىك وداقتىڭ ەكونوميكالىق وداق ەكەنىن ايتىپ، ەندى كەڭەس وداعى قۇرىلمايتىنىن ايتىپ، تۇسىندىرگەنىمدە ولاردىڭ سالى سۋعا كەتىپ، قاتتى قامىققان ەدى.
ەندى نەگىزگى اڭگىمەگە ورالساق. وسى رەتتە ۋشاكوۆتى "قازمىرىش" كومپانياسى بۇلايشا نەگە تايراڭداتىپ قويادى دەگەن زاڭدى سۇراق تۋىندايدى.
ءبىز بىلەتىن "قازمىرىشتىڭ" ءبىراز اكسياسى ماشكيەۆيچ باستاعان ۇشتىكتىڭ قولىندا بولعانىمەن ونىڭ قوماقتى اكسياسىنا ۇكىمەت تە يەلىك ەتەتىنىن بىلەمىز.
قاندايدا ءبىر ساياسي ناۋقان ورىن الىپ، جولداۋدان كەيىن وسى ۇلتتىق كومپانيالاردىڭ ىشىنەن قۇرىلعان كاسىپوداق ۇيىمدارىنىڭ جەتەكشىلەرى مەن ەڭبەك وزاتتارى "قازاقستاننى تۇتاستىعىن قولدايمىز!" دەپ ۇرانداتىپ، تەلەارنالارعا سۇحبات بەرىپ، گازەت بەتتەرىندە كولدەي-كولدەي ماقالا شىعارىپ جاتادى. ال ۋشاكوۆتىڭ مىنا ارەكەتىنەن كەيىن ونىڭ ءبارى كوزبوياۋشىلىق ەكەنىنە كوزىڭ جەتە تۇسەدى.
ۇلتتىق كومپانيالارداعى يدەولوگيالىق جۇمىستار جالعىز "قازىمىرشتا" عانا اقساپ جاتقان جوق. كەن قازىپ، جەر استى بايلىعىن يەگىرەتىن كومپانيالاردا ۇلتتىق يدەولوگيانىڭ كورسەتكىشى نولگە تەڭ دەسەك ارتىق ايتقاندىڭ بولماس ەدى.
ءبىزدىڭ بۇل سوزىمىزگە ۋشاكوۆ سىندىلاردىڭ ارەكەتتەرى جارقىن مىسال بولا الادى. "قازمىرىش" كومپانياسى ۋشاكوۆقا كاسىپورىن ىشىنەن "پاتريوت" دەگەن توپ قۇرىپ، ءۇي ىشىنەن ءۇي تىگىپ الاشاپقىن كۇيگە ءتۇسىپ جۇرگەنىن بىلمەيدى دەۋگە كىم سەنەدى؟ ەشكىمدە سەنبەيدى.
الداعى ۋاقىتتا ۇلتتىق قاۋىپسىزدىك كوميتەتى ەل ىشىنە جىك سالعان وسىنداي ادامدارمەن كۇرەسىپ، سولاردىڭ اراسىندا يدەولوگيالىق جۇمىستاردى جۇرگىزۋى كەرەك. ۇلتتىق كومپانيانىڭ ىشىندە ۇلتقا قارسى ءسوز ايتىلماۋى كەرەك.
نۇرلان جۇماحان
