Jıynǵa Sh.Ýálıhanov atyndaǵy tarıh jáne etnologıa ınstıtýtynyń dırektory, tarıh ǵylymdarynyń doktory, profesor H.Ábjanov, A.Baıtursynov atyndaǵy Til bilimi tnstıtýtynyń dırektory, fılologıa ǵylymynyń doktory, profesor E.Qajybek, Ál-Faradı atyndaǵy Qazaq ulttyq ýnıversıtetiniń mádenıettaný jáne dintaný kafedrasynyń profesory, fılosofıa ǵylymdarynyń doktory J.Moldabekov, Memlekettik tildi damytý ınstıtýtynyń dırektory, fılologıa ǵylymdarynyń doktory, profesor B.Qapalbekov jáne belgili agrarshy ǵalymdar, ýnıversıtettiń oqytýshy-professorlyq quramy, stýdentter, magıstranttar men doktoranttar qatysty.
Dóńgelek ústeldi QazUAÝ rektory, UǴA Vıse-prezıdenti, akademık Tilektes Espolov júrgizip, kópshilikke «Ulttyq jańǵyrý – týǵan jer tutastyǵy men el bolashaǵynyń negizi» taqyrybyndaǵy baıandamasyn usyndy.
Rektor óz sózinde elimizdiń rýhanı kemeldenýin negizge alǵan Elbasy maqalasynda aıtylǵan kemeńgerlik oılar men ıdeologıamyzdy nyǵaıtýǵa qatysty tyń usynystar qazaq qoǵamyna erekshe serpilis bergenin atap ótti. Tilektes Isabaıulynyń aıtýynsha maqalanyń «Bilimniń saltanat qurýy» dep atalatyn bóliminde Elbasy: «Bilimdi, kózi ashyq, kókiregi oıaý bolýǵa umtylý – bizdiń qanymyzda bar qasıet. Biz júrisi jyldam dáýirge aıaq bastyq. Bul jaǵdaıda kásibin neǵurlym qınalmaı, jeńil ózgertýge qabiletti, asa bilimdar adamdar ǵana tabysqa jetedi. Osyny bek túsingendikten, biz bilimge bólinetin búdjet shyǵystarynyń úlesi jóninen álemdegi eń aldyńǵy qatarly elderdiń sanatyna qosylyp otyrmyz.» – dep, ozyq bilim men ǵylymdy ıgergen eldiń keleshegi zor bolatynyna basa nazar aýdartty. Osy oraıda Elbasymyz el jastaryna úlken úmit artyp otyr.
Bizdiń ýnıversıtettegi stýdentterdiń 90 paıyzdan astamy aýyl jastary. Sondyqtan, memleket júktegen mindetter boıynsha biz elimizdiń ár túkpirinen kelgen bilim alýshylarǵa zamanǵa saı, álemdik deńgeıdegi bilim men ǵylymdy ıgerýge barynsha jaǵdaı jasap otyrmyz. Bizdiń maqsatymyz – aýyl-aýyldardan kelgen stýdentterimizge zamanaýı bilim berip qana qoımaı, olardyń El men Jerdiń qasıetin baǵalaıtyn, ult bolashaǵyna senimmen qarap, Uly Dalamyzdyń ulaǵatyn boıyna sińirgen, týǵan topyraqtyń qadirin bilip, aýylyn qadirleıtin jáne sol aýyldyń zıalysyna aınalatyn tulǵa retinde qalyptastyrý, – dep atap ótti.
Odan keıin sóz alǵan ǵalym Erden Zadauly tilimizdegi tól dybystardyń sany 26-28, al áripterimizdiń sany 42, ıaǵnı eki ese kóp ekendigin. Sondyqtan bir dybysty bir tańbamen berý máselesine erekshe kóńil bólýimiz kerektigin ortaǵa saldy. Erden Zadauly:
– Keleshekte qazaq tilinde basqa ulttar da sóıleýi kerek. Sol kezde qazaq tilindegi sózderdi durys oqý úshin ár dybystyń dálme-dál tańbasy bolýy tıis. Sonda jazýly turǵan dúnıeni oqıdy. Qazaq tilin bilmeıtin, qazaqtyń tól áripterin dybystap kórmegen adam eki, úsh tańbamen jazyp qoıǵannan keıin umytyp qala beredi, shatastyrady.
Al qazirgi tańda ne sebepti latyn álipbıine kóshý máselesi kóterilip otyr? Sebebi, qazaq tili – túrki tilderiniń ishindegi eń negizgisi, eń baı til. Ózimizdiń baýyrlas eldermen túsinise alatyn jáne bir-birimizdiń jazǵanymyzdy oqı alatyndaı bolýymyz kerek. Latyn álipbıin jasaý – ǵylymı problema emes, óte ońaı qubylys bolmaq. Til bilimi ınstıtýtyna tapsyrma berildi, birneshe úlken monografıalyq eńbekterdi zerttep, jańa álipbıdi jasaý qıyn jumystar emes.
Ǵalym Hangeldi Mahmutuly da ótkir pikirlerimen basqosýdyń mazmunyn arttyra tústi. «Qazirgi jazý emlemiz óte qıyn. 42 tańbamen jazýda ereje kóp. İs júzinde tildi úırenýshige, balaǵa oqytyp jatýdyń ózi aýyr. Birazy onyń bizdiń tilimizge tán emes tańbalar. Onyń barlyǵyn kırılısadan sol qalpy ala salǵanbyz. Orys tilinen kirgen sózderdi sol qalpynda jazaıyq degen prınsıp bolǵan. Endi jazýdy qıyndatpaýdyń tıimdi jolyn qarastyrý kerek», – deıdi fılologıa ǵylymdarynyń doktory.
Budan keıin ýnıversıtetimizdiń «Qazaqstan tarıhy jáne qoǵamdyq pánder» kafedrasynyń meńgerýshisi, saıası ǵylymdarynyń doktory, profesor Saıyn Borbasov jáne oqý ornynyń magıstranty, Prezıdenttik stıpendıanyń ıegeri Aıaýlym Nurym, taǵy da basqa belsendi jastarymyz óz pikirlerin ortaǵa saldy.
QazUAÝ Baspasóz qyzmeti,
Sýretterdi túsirgen M.Botabekov
