Orman el ekonomıkasyn damytýda, aınaladaǵy ortany jaqsartýda, halyqtyń ál-aýqatyn arttyrýda zor ról atqarady. Orman tabıǵaty bizdiń baǵa jetpes qundylyǵymyz, ony qorǵap saqtap qalý búkil adam balasynyń paryzy. Onyń adam ómirinen alar orny erekshe. Orman – jer sharynyń tynysy, tamaq pen shıkizat qory, ol – dári, ol – densaýlyq kepili. Onyń adamzatqa tıgizer paıdasyn baǵalamaý múmkin emes. Osy tabıǵattyń bizge syılaǵan baǵa jetpes baılyǵyn keler urpaqqa qalaı saqtap jetkizýmiz kerek ekenin oılamaı, nemquraıly kózqarasta qalyp otyrǵan joqpyz ba?!
Ormandaǵy aǵashtardy esh oılanbastan kesemiz, demalýshylar jas óskin aǵashtardy syndyra salady, gúlderdi japyryp tastaıdy. Tup-tunyq tumalar men ózenderge mashına jýyp, ónerkásip oryndary ýly kereksiz zattaryn aǵyzady, sóıtip, sý kózderin biteımiz.
Al ormanǵa eń qaýipti – órt, adamdar qolymen jasalatyn órt.
Órt jas óskin talshybyqtartardyń óz betinshe órken jaıýyna,jer qyrtysyndaǵy tuqym qorynyń zaqymdalýyna, tipti úlken aǵashtardyń qurýyna ákep soǵady. Órtte jan-janýar, ań-qustar qyrylady.
Mine, bıyl jaz boıy jańbyrsyz ósimdikter boıyndaǵy sýdan aıyrylyp, qýrap, sarǵaıyp ketti, osyǵan sáıkes bizdiń Medeý fılıaly boıynsha qaýipsizdik sharalardy shuǵyl ári qatań túrde uıymdastyrdy. Fılıal kóleminde jaıaý jáne atty kezekshi quryldy. Fılıal keńsesinde táýliktik kezekshi qoıyldy. Qazir bizdiń aldymyzda turǵan birinshi kezektegi mindet ormandy órtten qorǵaý, dala órtin boldyrmaý «Órt – tilsiz jaý» dep únemi aıtqanymyzben, kópshilik ony uǵyna bermeıdi, osyndaı kezde keıbir adamdar qýrap turǵan shópke órt qoıady, qoıǵan órt saı salany qýalap, dala tósine shyǵady, der ýaqytynda aýyzdyqtalmasa, orman alqaptaryn jalynyna oraıdy. Osy órtterge baılanysty eshkim jaýapkershilikke tartylyp jatqan joq, kináliler izin sýytyp qashyp ketedi de, anyqtalmaıdy. Zıan shegetin tek tabıǵat ana ǵana.
Qoryta kelgende aıtarmyz, aýdan, qala turǵyndaryna jerimizdiń tabıǵat baılyǵyn órtten birlese qorǵap, kelesi urpaqqa jaıqalǵan jasyl orman alqabyn qaldyraıyq demekpiz.
Jarqyn JUMAI,
İle-Alataý MUTP Medeý fılıalynyń ormandy qorǵaý,
molaıtý, landshaftaý jáne ornalastyrý ınjeneri
