Ekonomıkalyq sarapshy Ǵalymjan Aıtqazın bul joly teńgeniń qunsyzdanatyndaı jóni joq edi dep sanaıdy. "Eger, Ulttyq bank "teńge reseılik rúbl baǵamyna táýeldi emes" degeni ras bolsa", - deıdi. Alaıda,onyń aıtýynsha, valúta naryǵyndaǵy jaǵdaı basqany kórsetip otyr, dep jazady Dalanews.kz.
"Qunsyzdanyp jatqan Reseı rýblin esepke almaǵanda, mańyzdy irgeli faktorlardyń joqtyǵyna qaramastan bizdiń ulttyq valútamyz qaıtadan "quldyraı" jóneldi. Jaqynda Reseı ortalyq banki atap ótkendeı, qarjy sektoryna salynǵan jańa sanksıalar eksporttan túsetin túsim merzimderine eleýli áser etip, bul valúta naryǵyndaǵy jaǵdaıdy qubyltyp, baǵamnyń álsireýine ákelip soqty. Reseılik retteýshi organnyń pikirinshe, buǵan jekelegen qarjylyq emes kompanıalardyń bankter aldyndaǵy ýaqytsha mindettemesin óteý úshin shetel valútasyn satyp alý boıynsha mámileleri de qosylǵan, ol da rúblge qosymsha qysym jasaýda", dep jazdy Tengenomika Telegram arnasynyń avtory.
Ol, jalpy alǵanda, KASE-degi valúta seksıasy naryǵyna qatysýshylardyń Reseı rýbli jaǵdaıyn baǵdar etýi jáne ulttyq valútalar arasyndaǵy "5-ten 1-ge deıin aralyǵynda jasyryn parıtettiń" saqtalýy, bir jaǵynan, Reseı Federasıasynyń valúta naryǵyndaǵy kúızelisterge jaýap berýge múmkindik beredi jáne teńge baǵamynyń rúblge shaqqanda nyǵaıýyna jol bermeıdi dep sanaıdy.
"Ekinshi jaǵynan, saýda-sattyq jáne basqa da salalar boıynsha qoıan-qoltyq aralasyp jatqan ári kedendik aımaqtaǵy bir Reseı ekonomıkasynda bolyp jatqan qubylystardy elemeý jergilikti bıznestiń básekege qabilettiliginiń tómendeýi arqyly bizdiń ekonomıkamyzǵa keri áserin tıgize bastaıdy. Mundaı jaǵdaıdy táýelsiz Qazaqstan tarıhynan kórip kelemiz, Ulttyq banktiń burynǵy basshysy Grıgorıı Marchenko da jaqyndaǵy óz suqbatynda ony rastady", - deıdi ol.
Al Marchenko bul rette ne dep edi?
"Teńge baǵamy Reseı rýbline belgili bir deńgeıde baılanǵan, óıtkeni bul magnıt sekildi áserdegi daıyn taýarlar ımporty, sol sekildi ınvestısıalyq (aralyq) taýarlar boıynsha biz táýeldi úlken ekonomıkanyń basty taýarlyq seriktesiniń ózdiginen baryp túsetin tuzaǵy ispetti. Shegendelgen aqsha baǵamy jaǵdaıyndaǵy burynǵy barlyq teńge devalvasıalary, sol sekildi qazirgi ózgermeli baǵam jaǵdaıynda da teńgeniń kúrt quldyraýy belgili bir deńgeıde osy "ıdılıa" saldarynan bolýda", - dedi ol.
Bolashaqta mundaı jaǵdaıdy qalaı boldyrmaýǵa bolady?
"Bolashaqta mundaı jaǵdaıdy boldyrmaýǵa bolady, árıne. Qalaı deısiz be? Eger biz Reseı Federasıasymen aradaǵy saýda-sattyqtaǵy tepe-teńdikti jaqsartatyn bolsaq, ıaǵnı ózara saýdadaǵy tapshylyqty azaıta alsaq. Máselen, soǵys bastalǵannan jáne sanksıalar engizilgennen keıingi kezeńdegideı. Iaǵnı, Qazaqstan Reseı Federasıasyna reeksport jasap, Reseı Federasıasynyń ımportyn ýaqytsha ótegendeı. Nemese Qazaqstan ekonomıkasy munaı-gaz sektorymen baılanysty emes valútalyq kirisin edáýir arttyra alsa, bul Reseı Federasıasymen arada týyndaǵan tapshylyqtyń qatty áser etýine múmkindik bermesi edi", - deıdi sarapshy.
Búgin, 12 jeltoqstanda saǵat 15-30-da Qazaqstan qor bırjasynda (KASE) shetel valútalary boıynsha kúndizgi saýda-sattyq jabyldy. Onyń qorytyndysy boıynsha 1 AQSH dollarynyń ortasha baǵamy 522,91 teńgeni qurap, birden 5,17 teńgege kóterildi. Iá, tańerteń ǵana Ulttyq banktiń 1 AQSH dollary boıynsha bekitken resmı baǵamy 516,93 teńge bolǵan edi. Al 10 jeltoqsandaǵy tańerteńgi resmı baǵamy 510,08 teńge bolsa, sol kúni keshke dollar taǵy da 1,50 teńgege arzandap, 508,05 teńge deńgeıinde qalyptasqan bolatyn.
