Atap aıtqanda, ǵylymı baıandama avtorlary jastar damýynyń demografıalyq, densaýlyq saqtaý, bilim jáne ǵylym, ekonomıka, qoǵamdyq-saıası prosesterge qatysý jáne 10-20-30 jyl aralyǵyndaǵy memlekettik jastar saıasatyn damý sıaqty mańyzdy parametrlerin qarastyrdy. Sondaı – aq, «Táýelsizdik urpaqtarynyń portreti», «Jastar statısıkasy» jáne «Táýelsizdik jetistikterine jastardyń kózqarasy» atty arnaıy ılústrasıalyq bólimder usynyldy.
Qazirgi qazaqstandyq jastardyń áleýmettik jaǵdaıy men kóńil-kúıiniń kórneki beıneleriniń biri – Táýelsizdik urpaqtarynyń portreti dep aıtýǵa bolady. Máselen, portrette jastardyń damý kórsetkishteri densaýlyq, bilim, qundylyqtar, ekonomıka jáne saıasat sıaqty mańyzdy salalarda kórinis tapqan.
Mysaly, jas urpaqtyń densaýlyǵy baǵytynda kelesi trend baıqalady. Saýalnamaǵa qatysqan jastardyń kópshiligi, atap aıtqanda 72,3%-y ózin tolyq saýmyn dep sanaıtynyna qaramastan, tek 44,8 paıyzy ǵana profılaktıkalyq tekserýden ótedi.
Ókinishke oraı, olardyń úshten biri – 34,5%, reprodýktıvti densaýlyq týraly aqparatty ınternetten biledi. Bul rette jastardy buqaralyq sportqa tartý úderisinde oń dınamıka baıqalady – jastardyń 60,9 paıyzy sportpen júıeli túrde shuǵyldanady.
Bilim berý salasyna keletin bolsaq, qazirgi ýaqytta jastardyń 50,8%-y dástúrli oqytý formaty qyzyqty ári yńǵaıly dep sanaıdy. Ǵylym salasynda da oń dınamıka baıqalady: sońǵy 9 jylda 35 jasqa deıingi ǵalymdar sany 21%-ǵa artqan (2011 jylǵy 6,4 myń adamnan 2020 jyly 8,1 myń adamǵa deıin).
Zertteýdiń negizgi baǵyttarynyń biri biri ekonomıkalyq minez-qulyq ereksheligi bolyp tabylady. Búgingi kúni jas qazaqstandyqtar jalaqy deńgeıi (52,3%) boıynsha jumysty tańdaıdy. Jastardyń nemese olardyń otbasylarynyń 49,5%-ynda tutynýshylyq nemese ıpotekalyq nesıe túrinde qarjylyq mindettemeler bar.
Ótken jyldardaǵydaı jastar arasyndaǵy basty qundylyq – otbasy 82,5%, ekinshi orynda – densaýlyq (45,6%), úshinshi orynda – dostyq (23,1%) ornalasqan. Árbir besinshi jas qazaqstandyq (20,7%) – basty qundylyq retinde materıaldyq qamtamasyz etilgen ómirdi atap ótken. Negizgi qundylyqtar sońǵy 5 jyl boıy ózgerissiz qalýda. Jalpy, jastardyń 47,3%-y bolashaqqa senimmen jáne optımızmmen qaraıdy.
Búgingi tańda qoǵamnyń saıası-ekonomıkalyq jáne áleýmettik qurylymyn aıqyndaıtyn, odan ári damý men jańa ózgeristerdiń uıytqysy retinde áreket etetin kúshtiń tulǵasy – jastar. Al bul Portret jastardyń búgingi kúni qalaı ómir súretinin kórýge múmkindik beredi, bul óz kezeginde memlekettik jastar saıasatyn qalyptastyrýǵa men iske asyrýǵa sapaly áser ete alady.
