اتاپ ايتقاندا، عىلىمي بايانداما اۆتورلارى جاستار دامۋىنىڭ دەموگرافيالىق، دەنساۋلىق ساقتاۋ، ءبىلىم جانە عىلىم، ەكونوميكا، قوعامدىق-ساياسي پروسەستەرگە قاتىسۋ جانە 10-20-30 جىل ارالىعىنداعى مەملەكەتتىك جاستار ساياساتىن دامۋ سياقتى ماڭىزدى پارامەترلەرىن قاراستىردى. سونداي – اق، «تاۋەلسىزدىك ۇرپاقتارىنىڭ پورترەتى»، «جاستار ستاتيستيكاسى» جانە «تاۋەلسىزدىك جەتىستىكتەرىنە جاستاردىڭ كوزقاراسى» اتتى ارنايى يلليۋستراسيالىق بولىمدەر ۇسىنىلدى.
قازىرگى قازاقستاندىق جاستاردىڭ الەۋمەتتىك جاعدايى مەن كوڭىل-كۇيىنىڭ كورنەكى بەينەلەرىنىڭ ءبىرى – تاۋەلسىزدىك ۇرپاقتارىنىڭ پورترەتى دەپ ايتۋعا بولادى. ماسەلەن، پورترەتتە جاستاردىڭ دامۋ كورسەتكىشتەرى دەنساۋلىق، ءبىلىم، قۇندىلىقتار، ەكونوميكا جانە ساياسات سياقتى ماڭىزدى سالالاردا كورىنىس تاپقان.
مىسالى، جاس ۇرپاقتىڭ دەنساۋلىعى باعىتىندا كەلەسى ترەند بايقالادى. ساۋالناماعا قاتىسقان جاستاردىڭ كوپشىلىگى، اتاپ ايتقاندا 72،3%-ى ءوزىن تولىق ساۋمىن دەپ سانايتىنىنا قاراماستان، تەك 44،8 پايىزى عانا پروفيلاكتيكالىق تەكسەرۋدەن وتەدى.
وكىنىشكە وراي، ولاردىڭ ۇشتەن ءبىرى – 34،5%، رەپرودۋكتيۆتى دەنساۋلىق تۋرالى اقپاراتتى ينتەرنەتتەن بىلەدى. بۇل رەتتە جاستاردى بۇقارالىق سپورتقا تارتۋ ۇدەرىسىندە وڭ ديناميكا بايقالادى – جاستاردىڭ 60،9 پايىزى سپورتپەن جۇيەلى تۇردە شۇعىلدانادى.
ءبىلىم بەرۋ سالاسىنا كەلەتىن بولساق، قازىرگى ۋاقىتتا جاستاردىڭ 50،8%-ى ءداستۇرلى وقىتۋ فورماتى قىزىقتى ءارى ىڭعايلى دەپ سانايدى. عىلىم سالاسىندا دا وڭ ديناميكا بايقالادى: سوڭعى 9 جىلدا 35 جاسقا دەيىنگى عالىمدار سانى 21%-عا ارتقان (2011 جىلعى 6،4 مىڭ ادامنان 2020 جىلى 8،1 مىڭ ادامعا دەيىن).
زەرتتەۋدىڭ نەگىزگى باعىتتارىنىڭ ءبىرى ءبىرى ەكونوميكالىق مىنەز-قۇلىق ەرەكشەلىگى بولىپ تابىلادى. بۇگىنگى كۇنى جاس قازاقستاندىقتار جالاقى دەڭگەيى (52،3%) بويىنشا جۇمىستى تاڭدايدى. جاستاردىڭ نەمەسە ولاردىڭ وتباسىلارىنىڭ 49،5%-ىندا تۇتىنۋشىلىق نەمەسە يپوتەكالىق نەسيە تۇرىندە قارجىلىق مىندەتتەمەلەر بار.
وتكەن جىلدارداعىداي جاستار اراسىنداعى باستى قۇندىلىق – وتباسى 82،5%، ەكىنشى ورىندا – دەنساۋلىق (45،6%)، ءۇشىنشى ورىندا – دوستىق (23،1%) ورنالاسقان. ءاربىر بەسىنشى جاس قازاقستاندىق (20،7%) – باستى قۇندىلىق رەتىندە ماتەريالدىق قامتاماسىز ەتىلگەن ءومىردى اتاپ وتكەن. نەگىزگى قۇندىلىقتار سوڭعى 5 جىل بويى وزگەرىسسىز قالۋدا. جالپى، جاستاردىڭ 47،3%-ى بولاشاققا سەنىممەن جانە وپتيميزممەن قارايدى.
بۇگىنگى تاڭدا قوعامنىڭ ساياسي-ەكونوميكالىق جانە الەۋمەتتىك قۇرىلىمىن ايقىندايتىن، ودان ءارى دامۋ مەن جاڭا وزگەرىستەردىڭ ۇيىتقىسى رەتىندە ارەكەت ەتەتىن كۇشتىڭ تۇلعاسى – جاستار. ال بۇل پورترەت جاستاردىڭ بۇگىنگى كۇنى قالاي ءومىر سۇرەتىنىن كورۋگە مۇمكىندىك بەرەدى، بۇل ءوز كەزەگىندە مەملەكەتتىك جاستار ساياساتىن قالىپتاستىرۋعا مەن ىسكە اسىرۋعا ساپالى اسەر ەتە الادى.
