– Qazirgi tańda aýyldaǵy jastardyń shaǵyn jáne orta kásipkerlikpen aınalysýyna qandaı jaǵdaı jasalǵan? Bul baǵytta qandaı memlekettik baǵdarlamalar aýyldyń ajaryn ashyp jatyr dep oılaısyz?
– Búginde elimizde aýyl men qaladaǵy jastarǵa memleketimiz barynsha qoldaý kórsetýde. Bul rette jastardyń jumysqa turýyna, bilimin jetildirýge jáne kásipkerlikpen aınalysýyna barynsha qoldaý kórsetilýde dep nyq senimmen aıta alamyn.
Endigi kezekte aýyldy jerde kásipkerlikpen aınalysyp júrgen jastarǵa qandaı baǵdarlama jaqsy jaǵynan yqpal etýde degen suraǵyńyzǵa jaýap bersem. Bul rette men Elbasy Nursultan Nazarbaevtyń bastamasymen qolǵa alynǵan «Aýyl – el besigi» baǵdarlamasy aýyldaǵy jastardyń kásipkerlikpen aınalysýyna barynsha járdemdesip otyrǵanyn aıtqym keledi. Atalmysh baǵdarlama aýyldaǵy adamı kapıtaldy damytyp, qoǵamdyq ómirimizde eńbek adamynyń mártebesin arttyrýǵa barynsha septesýde.
Búginde aýylda adal eńbegimen kásibin dóńgeletip júrgen jastar barshylyq. Mundaı jastar qandaı qurmetke bolsa da laıyq dep oılaımyn.
Kez kelgen bıznes úshin memlekettiń jeńildetilgen nesıeleriniń mańyzy zor. Biraq bıznestiń órisin keńeıtý isi tek qana qarjyǵa baılanyp turǵan joq. Búginde kez kelgen jas shaǵyn bıznespen aınalysyp, óziniń bolashaǵy jarqyn bolýyn armandaıdy. Osy rette kásipkerlikpen aınalysýǵa yqylas tanytqan jastarǵa baǵyt-baǵdar kórsetip, bıznesti júrgizýge qajetti býhgalterlik esep, basqa da dúnıelerdi úıretetin oqý kýrstaryn kóptep uıymdastyrýdyń mańyzy zor dep esepteımin. Sońǵy ýaqytta bul baǵyttaǵy jumystarǵa jergilikti bılik oryndary aıryqsha mán berýde. Óz basym osy baǵyttaǵy jumystardyń jandana túskenin qalaımyn.
– Tamıla, siz kásipkerlikpen aınalysyp júrgen azamatsha retinde el jastarynyń bıznestiń qandaı túrimen aınalysqany jón dep esepteısiz?
– Bul rette kesip aıtý qıyn. Búginde qaladaǵy jastardyń túrli bıznespen aınalysýyna múmkindigi zor. Al aýyldaǵy jastar úshin aýyl sharýashylyǵy salasynda shaǵyn kásipkerlikpen aınalysýy mańyzdy dep esepteımin. Óıtkeni qazirgi tańda aýyldy damytýǵa baǵyttalǵan baǵdarlamalardyń kópshiligi aýyl sharýashylyǵy salasyn órkendetýdi kózdeıdi. Áńgime arasynda sóz etken «Aýyl – el besigi» baǵdarlamasy qazirgi tańda aýyl jastary úshin áleýmettik lıftige aınaldy desem bolady.
Búginde egin egip, baý-baqsha ósirip, mal sharýashylyǵyn damytýdyń múmkindigi zor. Qazaqstannyń qaı óńirin alyp qarasańyz da aýyl sharýashylyǵyn damytýǵa qolaıly ózindik múmkindikteri bar. Aldaǵy ýaqytta aýyl jastary ózderiniń bolashaǵyn aýyl sharýashylyǵy salasymen baılanystyryp, ózderiniń týǵan jerinde qazyǵyn qaǵýy kerek dep esepteımin.
Budan basqa, aýylda, qalada turatyn kez kelgen jas memleketimizdiń kásipkerlik salasyn retteıtin zańdaryn jáne bıznesti qoldaýǵa baǵyttalǵan baǵdarlamalarmen muqıat tanysýǵa keńes berer edim. Óıtkeni bulardy bilmeıinshe, kásipkerlikti damytý múmkin emes. Jalpy, jastar qulaǵyn túrip júrýi kerek. Sol kezde olardyń jumysy jemisti bolatyny sózsiz.
– Túsinikti, aýyl sharýashylyǵy salasynda kásipkerlikpen aınalysyp, qandaı jetistikke jettińiz?
– Bizdiń kásibimiz aýyl sharýashylyǵymen tikeleı baılanysty. O basta bizder Atyraý jerinde alma ósirýdi qolǵa aldyq. Jalpy, munaıly ólke Atyraýda alma ósirý bireýler úshin oryndalmas arman bolyp kórinýi múmkin. Osylaısha, bizder úlken iske beldi bekem býdyq. Atyraýdyń qysy sýyq, jazy aptap ystyq ekeni barshaǵa málim. Osyndaı qatal aýa raıyna shydamdy alma sorttaryn tańdap aldyq. Olar – navavıt, nadzeın, frıd, búldirgen tústes belorýs almasy. Almanyń bul sorttary ystyq pen sýyqqa óte tózimdi bolǵandyqtan, Atyraý jerinde ósip, ónim berip jatyr.
Qazirgi tańda bizdiń sharýashylyq eshki sútin óndirý isin myqtap qolǵa alyp otyr. Elimizde eshki sútinen ónim óndiretin kásiporyndar múlde joq desek te bolady. Jalpy, eshki sútinen sábılerge arnalǵan sút ónimderin shyǵarýǵa bolady. Eshki sútinen óndirilgen ónimder kez kelgen adamnyń densaýlyǵyna paıdaly bolǵandyqtan qolǵa alyp otyr. Qazirgi tańda kógendep saýatyn eshkilerimizdiń sany myńnan asty.
Aýylda kásipkerlikpen aınalysýǵa den qoıǵan jastar tabıǵı ónimderdi óndirip, saýdalaý isine aıryqsha mán berýi kerek. Osylaısha, elimizdiń azyq-túlik qaýipsizdigin qamtamasyz etýge árbir jas óz úlesin qosýy kerek dep esepteımin. Jalpy, bolashaqta Qazaqstanda óndiriletin tabıǵı ónimder elimizdi syrtqa tanyta túsetin bolady.
– Áńgimeńizge raqmet!
Suhbattasqan Aınur JUMAHAN
