Qazaqstan sırek kezdesetin metaldardy óndirý boıynsha Qytaıdy basyp ozatyn áleýeti bar, - dep habarlaıdy Dalanews.kz The times of Central Asia-ǵa siltep.
Qazaqstan baǵaly ári sırek jer metaldaryn, sırek jer elementterin (RE) óndirý boıynsha halyqaralyq básekeniń negizgi qatysýshysy boldy.
Halyqaralyq damý sarapshysy Haver Pedramen basylymǵa bergen suhbatynda Qazaqstan Qytaımen básekege túsip qana qoımaı, ony óndirý jaǵynan da basyp ozatynyn málimdedi.
AQSH halyqaralyq damý agenttiginiń (USAID) burynǵy ókili, qarjylyq keńesshi Pedra qazir Qytaıdyń álemdik óndiristiń 70 paıyzyn baqylaıtynyn aıtty. Ol Qazaqstan Qytaıdyń Batyspen shıelenisken qarym-qatynasyna baılanysty osy saladaǵy otandyq ónerkásibin damytý úshin qolaıly jaǵdaıǵa ıe ekenin túsindirdi.
"Asia Times" gazetiniń baıandamasynda Pedra "Qazaqstan kompúterler, týrbınalar men avtomobılder óndirisinde qoldanylatyn skandıı, ıttrıı jáne 15 lantanıdter sıaqty sırek jer elementterin óndirýde Qytaımen teń bolýy múmkin" dep málimdedi.
Batys elderinen basqa, Úndistan da Qazaqstannyń sırek jer elementterin óndirýden paıda kóredi jáne Úndistannyń iskerlik baspasóziniń habarlaýynsha, Qazaqstan Úndistannyń sırek jer elementteri suranysyn óteı alady.
Qazaqstannyń sırek jer elementteri áleýeti 2010 jyldan beri belgili, biraq sheteldik ınvestorlar Qytaıda óz bıznesin damytýdy jón sanap, kóbine elenbedi. Sırek jer elementterin óndirý – qymbat jáne qarjylyq jaǵynan táýekeli basym kásip. Ken oryndaryn barlaý da osyǵan uqsas shyǵyndy jáne aıtarlyqtaı ýaqytty qajet etedi. Degenmen sırek metaldardyń strategıalyq mańyzy artyp keledi.
AQSH pen Eýropalyq Odaq (EO) endi aýqymdy taý-ken jobalaryna qomaqty qarjy salýǵa daıyn jáne balama jetkizý arnalaryn zerttep jatyr. Búgingi tańda Qurama Shtattardaǵy ıttrıı men skandııdiń tutyný kólemi ımportqa baılanysty, al EO sırek metaldardyń 98 paıyzyn Qytaıdan ımporttaıdy.
Byltyr qyrkúıekte Nú-Iorkte prezıdenttik samıt ótip, onda Qazaqstan, Qyrǵyzstan, Túrkimenstan, Ózbekstan jáne AQSH ókilderi mańyzdy sırek metaldardy barlaý jáne óndirý máselelerin talqylady.
"Pedranyń pikirinshe, Qazaqstan óziniń sırek jer elementteri qorlarynan paıda tabýǵa daıyn, biraq taý-ken óndirisi eń aldymen qazirgi ekologıalyq talaptarǵa saı bolý úshin jańartylýy kerek. Áleýetti ınvestorlardy tańdaǵanda da muqıat bolý kerek.
Bul rette Qazaqstan bıligi sırek jer ken oryndaryn paıdalaný múmkindikterin zertteýdi jalǵastyryp jatyr. Byltyr qarashada Astanada Qasym-Jomart Toqaev pen Emmanýel Makron strategıalyq mańyzdy paıdaly qazbalardy óndirý máselesin talqylady, al ótken aıda Qazaqstan men AQSH prezıdentteri arasynda balamaly dıalog ótti", - dep jazdy basylym.
