2022 jyldyń osy kezeńde 450 adam jemqorlyq isine shatylyp, kúdikti retinde qolyna kisen salynǵan bolatyn. Sybaılas jemqorlyq boıynsha quqyq buzýshylyqtar bıylǵy jyly birshama tómendep, 234 aıyptalýshy sotqa tartylǵan.
Osy rette sybaılas jemqorlyq quqyq buzýshylyq sanattary ártúrli bolyp keletinin Dalanews.kz aqparattyq agenttigi oqyrmandaryna eskerte ketýidiń mańyzy zor. Aıtalyq, bıyl qolǵa túsken 414 kúdiktiniń 307-si jemqorlyq boıynsha aýyr qylmystar, 88-i ortasha aýyrlyqtaǵy qylmystar, 16-sy asa aýyr qylmystary úshin zań aldynda jaýap berýde. Al úsh adamnyń aıyby jeńil emes qylmystarǵa jatyqylyǵan.
Al eger aımaqtar boıynsha sybaılas jemqorlyq boıynsha kúdikke ilingenderdi jiktesek, qolǵa túskenderdiń basym bóligi Astana qalasynyń úlesine tıgenin baıqaýǵa bolady. Bul rette oqyrmandar elordany jemqorlyq jaılap alǵan ba dep oılap qalýy múmkin.
Elimizdegi ortalyq bılik oryndarynyń bári Astanada ornalasqanyn nazarǵa alatyn bolsaq, bas qalada jemqorlyq boıynsha qolyna kisin salynǵandardyń nege kóp ekenin túsinýge bolady. Jyl basynan beri Astanada 64 kúdikti jemqorlyq isi boıynsha quryqtalǵan. Bul ótken jylmen salystyrǵanda 14,3%-ǵa kóp. Kúdik deńgeıi joǵary basqa oblystardyń qatarynda Almaty (55 adam, + 27,9%) men Túrkistan oblysy (37 adam, – 2,6%) tur.
Korrýpsıa boıynsha ustalǵandardyń kóbinese para berý (155 adam), para alý (124 adam), sybaılas jemqorlyqpen alaıaqtyq (58 adam), basqalarǵa senip tapsyrylǵan bóten múlikti ıemdený nemese jymqyrý (19 adam), qyzmettik ókilettigin asyra paıdalaný (18 adam) boıynsha aıyp taǵylǵanyn aıta ketýimiz kerek.
Memlekettik qurylymdar ishinde sybaılas jemqorlyq faktileri boıynsha eń jıi ushyraıtyn ishki ister organdary bolyp tur. Aıyptalýshylardyń jalpy sanynyń 26,1%-y nemese olardyń 61-i sotqa tartylǵan.
Elimizde sybaılas jemqorlyqpen kúresý jáne memlekettik ınstıtýttarǵa senim ornatý úshin reformalar men ashyqtyq standarttaryn jedeldetip engizýdiń mańyzy zor.
QR Parlamenti Senatynyń Tóraǵasy Máýlen Áshimbaev Qazaqstandaǵy sybaılas jemqorlyqqa qatysty oryn alyp otyrǵan máselelerge jaýap retinde jaqynda eldegi sybaılas jemqorlyqqa qarsy sharalardy kúsheıtýdi qoldaıtynyn aıtqan bolatyn. Senat otyrysynda Máýlen Áshimbaev:
– Sybaılas jemqorlyqqa qarsy kúres organdary aldaǵy ýaqytta óz jumysyn kúsheıtýi qajet. Jalpy, bul baǵyttaǵy jumystar júıeli júrip, oǵan eshkim qol suqpaýy tıis. Eger sybaılas jemqorlyq qylmysqa úlken laýazymdy adamdar barǵan bolsa, olar sot aldynda jaýap berip, zań normalaryna sáıkes jaýapkershilikke tartylýy kerek, – degen bolatyn.
Bul málimdeme Qazaqstan bıliginiń barlyq deńgeıinde sybaılas jemqorlyqpen kúresýdegi tabandylyq tanytý isi qalyptasyp kele jatqanyn kórsetedi.
Osy rette Máýlen Áshimbaevtyń quqyq qorǵaý organdarynyń bul baǵyttaǵy jumystaryn kúsheıtýin talap etýi óte oryndy. Sonymen qatar sybaılas jemqorlyqqa qarsy kúres júrgizip jatqan organdardyń jumysy men kúsh-jigerin memlekettik deńgeıde qoldaýdyń da mańyzy zor ekenin umytpaýymyz kerek.
