2022 جىلدىڭ وسى كەزەڭدە 450 ادام جەمقورلىق ىسىنە شاتىلىپ، كۇدىكتى رەتىندە قولىنا كىسەن سالىنعان بولاتىن. سىبايلاس جەمقورلىق بويىنشا قۇقىق بۇزۋشىلىقتار بيىلعى جىلى ءبىرشاما تومەندەپ، 234 ايىپتالۋشى سوتقا تارتىلعان.
وسى رەتتە سىبايلاس جەمقورلىق قۇقىق بۇزۋشىلىق ساناتتارى ءارتۇرلى بولىپ كەلەتىنىن Dalanews.kz اقپاراتتىق اگەنتتىگى وقىرماندارىنا ەسكەرتە كەتۋىدىڭ ماڭىزى زور. ايتالىق، بيىل قولعا تۇسكەن 414 كۇدىكتىنىڭ 307ء-سى جەمقورلىق بويىنشا اۋىر قىلمىستار، 88ء-ى ورتاشا اۋىرلىقتاعى قىلمىستار، 16-سى اسا اۋىر قىلمىستارى ءۇشىن زاڭ الدىندا جاۋاپ بەرۋدە. ال ءۇش ادامنىڭ ايىبى جەڭىل ەمەس قىلمىستارعا جاتىقىلىعان.
ال ەگەر ايماقتار بويىنشا سىبايلاس جەمقورلىق بويىنشا كۇدىككە ىلىنگەندەردى جىكتەسەك، قولعا تۇسكەندەردىڭ باسىم بولىگى استانا قالاسىنىڭ ۇلەسىنە تيگەنىن بايقاۋعا بولادى. بۇل رەتتە وقىرماندار ەلوردانى جەمقورلىق جايلاپ العان با دەپ ويلاپ قالۋى مۇمكىن.
ەلىمىزدەگى ورتالىق بيلىك ورىندارىنىڭ ءبارى استانادا ورنالاسقانىن نازارعا الاتىن بولساق، باس قالادا جەمقورلىق بويىنشا قولىنا كىسىن سالىنعانداردىڭ نەگە كوپ ەكەنىن تۇسىنۋگە بولادى. جىل باسىنان بەرى استانادا 64 كۇدىكتى جەمقورلىق ءىسى بويىنشا قۇرىقتالعان. بۇل وتكەن جىلمەن سالىستىرعاندا 14،3%-عا كوپ. كۇدىك دەڭگەيى جوعارى باسقا وبلىستاردىڭ قاتارىندا الماتى (55 ادام، + 27،9%) مەن تۇركىستان وبلىسى (37 ادام، – 2،6%) تۇر.
كوررۋپسيا بويىنشا ۇستالعانداردىڭ كوبىنەسە پارا بەرۋ (155 ادام)، پارا الۋ (124 ادام)، سىبايلاس جەمقورلىقپەن الاياقتىق (58 ادام)، باسقالارعا سەنىپ تاپسىرىلعان بوتەن مۇلىكتى يەمدەنۋ نەمەسە جىمقىرۋ (19 ادام)، قىزمەتتىك وكىلەتتىگىن اسىرا پايدالانۋ (18 ادام) بويىنشا ايىپ تاعىلعانىن ايتا كەتۋىمىز كەرەك.
مەملەكەتتىك قۇرىلىمدار ىشىندە سىبايلاس جەمقورلىق فاكتىلەرى بويىنشا ەڭ ءجيى ۇشىرايتىن ىشكى ىستەر ورگاندارى بولىپ تۇر. ايىپتالۋشىلاردىڭ جالپى سانىنىڭ 26،1%-ى نەمەسە ولاردىڭ 61ء-ى سوتقا تارتىلعان.
ەلىمىزدە سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەسۋ جانە مەملەكەتتىك ينستيتۋتتارعا سەنىم ورناتۋ ءۇشىن رەفورمالار مەن اشىقتىق ستاندارتتارىن جەدەلدەتىپ ەنگىزۋدىڭ ماڭىزى زور.
ق ر پارلامەنتى سەناتىنىڭ ءتوراعاسى ماۋلەن اشىمبايەۆ قازاقستانداعى سىبايلاس جەمقورلىققا قاتىستى ورىن الىپ وتىرعان ماسەلەلەرگە جاۋاپ رەتىندە جاقىندا ەلدەگى سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى شارالاردى كۇشەيتۋدى قولدايتىنىن ايتقان بولاتىن. سەنات وتىرىسىندا ماۋلەن اشىمبايەۆ:
– سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس ورگاندارى الداعى ۋاقىتتا ءوز جۇمىسىن كۇشەيتۋى قاجەت. جالپى، بۇل باعىتتاعى جۇمىستار جۇيەلى ءجۇرىپ، وعان ەشكىم قول سۇقپاۋى ءتيىس. ەگەر سىبايلاس جەمقورلىق قىلمىسقا ۇلكەن لاۋازىمدى ادامدار بارعان بولسا، ولار سوت الدىندا جاۋاپ بەرىپ، زاڭ نورمالارىنا سايكەس جاۋاپكەرشىلىككە تارتىلۋى كەرەك، – دەگەن بولاتىن.
بۇل مالىمدەمە قازاقستان بيلىگىنىڭ بارلىق دەڭگەيىندە سىبايلاس جەمقورلىقپەن كۇرەسۋدەگى تاباندىلىق تانىتۋ ءىسى قالىپتاسىپ كەلە جاتقانىن كورسەتەدى.
وسى رەتتە ماۋلەن اشىمبايەۆتىڭ قۇقىق قورعاۋ ورگاندارىنىڭ بۇل باعىتتاعى جۇمىستارىن كۇشەيتۋىن تالاپ ەتۋى وتە ورىندى. سونىمەن قاتار سىبايلاس جەمقورلىققا قارسى كۇرەس جۇرگىزىپ جاتقان ورگانداردىڭ جۇمىسى مەن كۇش-جىگەرىن مەملەكەتتىك دەڭگەيدە قولداۋدىڭ دا ماڭىزى زور ەكەنىن ۇمىتپاۋىمىز كەرەك.
