Bul aqparat jarıalanǵan sońǵy kúnderde birtalaı el shýlap, narazylyǵyn bildirip jatyr. Olardy da túsinýge bolady.
27 mıllıon bolsa, "á bopty" der edi. 27 mıllıard degenińiz basyńyzdy aınaldyryp, júregińizdi lobytatyn soma ǵoı. 27 mıllıardqa qandaı keńes alýǵa bolady? Ondaı altynmen aptalyp, kúmispen qamtalǵan keńesti bir tyńdaý isherge as, kıerge kıim taba almaı otyrǵan qara halyqqa buıyrmas. Al, buıyrtqandardyń sol aqyldy paıdalanyp, "kúndi batystan shyǵaryp, shyǵystan batyrǵanyn" ál-ázir estı qoımadyq. Soǵan qaraǵanda bir aqıqattyń beti ashylǵan sıaqty.
"Samuryq-qazynalyqtar" ózderiniń qaı dárejede aqymaq ekendikterin 27 mıllıard teńgeni shashýymen tolyq dáleldedi. Qazaq mundaıda "sende taýyqtyń mıyndaı da mı joq eken" dep jatady.
Sondyqtan, "taýyq mı" "samuryqtardy" aıaý kerek... Biz buǵan deıin aqymaqtyqtyń shegi bolar dep oılaýshy edik. Bolmaıdy eken.
Máselen, jylda "memlekettiń búdjetin únemdeńder" dep shyryldaıtyn Elbasynyń aqyly "Samruq-Qazynaǵa" áser etpegeni me? Búgingindeı daǵdarys alqymnan alǵan tusta aqyldyń úlkeni osy bir "memlekettiń búdjetin únemdeńder" degen bir aýyz sózdiń ishine syıyp ketip otyrǵan joq pa? Muny bir deńiz.
Ekinshiden, zamannyń zańǵar tulǵasy Elbasydan "samuryqtyqtar" keńes surasa, 27 mıllıardty shyǵyndamaı-aq , tegin aqylǵa qaryq bolar edi. Shetelden arnaıy aldyrǵan aqylmandar Elbasydan kóp biledi deıtinder bolsa, ony da aıtsyn!
Úshinshiden, Qazaqstannyń kez-kelgen ár saladaǵy bilikti mamany 1 mln. teńgege bir jyl boıy keńes berýge daıyn ekenin "samuryqtyqtar" nege oılamaǵan? 27 mıllıardqa 27 mıllıard ret aqyl tyńdaýǵa bolady. Osyny oılaǵan kezde kókeıimizge "Olar osynshama aqyldy bir jyldyń ishinde qalaı tyńdap úlgergen?" degen suraq tyǵyldy.
Tórtinshiden, 27 mıllıard degenińiz elimizdegi 270 myń adamnyń (ortasha jalaqy 100 myń dep alsaq) bir aılyq tabysy. 270 myń otbasyn ashtan qaldyryp, aqyldy bolyp almaq bolǵandardy qalaı da jazalaý kerek sekildi.
Besinshiden, bul aqshaǵa úısiz júrgen 2700 otbasyǵa (bir baspanany 10 mln. teńge dep eseptep otyrmyz) baspana áperýge bolady. Demek, "Samuryq-Qazynanyń" basshylary men qyzmetkerleri keńes alsyn dep, 2700 otbasy baspanasyz qalyp otyr.
Altynshydan, qazir Qazaqstannyń syrtqy qaryzy 10,9 trln teńgeden asyp ketti. 110-nan asa memleketke bereshekpiz. Bul aqshamen sol memleketterdiń tym quryǵanda bireýiniń qaryzyn jabar edik. Jappasa da, qaryzdyń bir bóligi qaıtar edi.
Jetinshiden, "samuryqtyqtar" áli qansha aqshany jelge ushyrary bir Qudaıǵa aıan. 2017-2019 jyldary (memlekettik qaryzdy azaıtý maqsatynda) Qazaqstanda búdjet tapshylyǵy bolatynyn sarapshylar aıtyp jatyr. Búdjet tapshylyǵy qysqan tusta "Samuryq-Qazynanyń" "aqymaqtana" qalýy neniń belgisi?
Árıne, suraq kóp. Jaýap joq. Osy oraıda biz 27 mıllıardtyń jaıyn ǵana aıtyp otyrǵanymyzdy eskertemiz. 2016 jyly "Samuryq-Qazyna" ákimshilik shyǵyndar úshin 345 mlrd teńge jumsaǵan (27 mıllıard osynyń ishinde). Muny joǵarydaǵydaı esepke salsaq, uıqymyz buzylar.
Bizdiń ǵana emes, kúlli qazaqtyń uıqysyn sansyz nóldermen buzǵan korǵa kim tejeý qoımaq?
Sháriphan Qaısar
Abai.kz
