Reseılik propagandıst Sergeı Mardan Qazaqstannyń Reseımen birlesip Volga ózeni aǵynyn retteý jóninde jumys tobyn qurý usynysyna dóreki pikir bildirip, kezekti márte burynǵy keńestik respýblıkalardy qorlap sóıledi. Bul týraly Minval basylymy jazdy, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Mardannyń aıtýynsha, Qazaqstan tarapynyń talaby – «otarlyq ezginiń qurbany retinde ózin kórsetý» amaly, al tarıhı ataýy «Edildi» (qazaqstandyq resmı málimdemede «Volga» ataýy qoldanylǵan, al «Edil» ataýyn Minval redaksıasy tarıhı naqtylyq úshin qosqan edi) qoldanýy «ımperıalyq ambısıanyń» belgisi.
«Kenet ózderin Shyńǵys hannyń urpaǵy sezinip shyǵa kelgen otarlyq ezginiń qurbandary Reseıden «Edildi» keri burýdy talap etýde. Múmkin olarǵa eki júz jyldyq ezgi úshin ótemaqy da tólermiz?» – dep kelemejdeıdi Mardan.
Propagandıst munymen toqtamaı, 1980-jyldary usynylǵan «soltústik ózenderdi burý» keńestik jobasyn eske alyp, «orys halqy sol kezde Almaty men Tashkenttegi baılardy asyrap otyrǵan donor ekenderin túsinip, KSRO-nyń qulaýyn erekshe qýanyshpen qarsy aldy» dep sandyraqtaıdy.
Bul rette Mardan Ázerbaıjanǵa da tıisýdi umytpaǵan:
«Ázerbaıjan – sovet bıliginiń oılap tapqan jasandy memleketi. Sondyqtan eshqandaı «baıyrǵy ázerbaıjan jerleri» tabıǵatta joq. Al ázerbaıjan ultshyldyǵy – tarıhı fakt», – dep málimdeıdi ol.
Minval basylymynyń jazýynsha, Mardan «geosaıası saraptama» atymen taǵy da burynǵy keńestik respýblıkalardy qorlaýǵa kóship, olardyń memlekettik egemendigi men tarıhı quqyǵyn joqqa shyǵarýǵa talpynǵan.
«Árıne, «Roskompozordyń» tyıymyna qaramastan, bizdi Reseıde de oqıtyny qýantady. Biraq oqyǵanyn túsinýde biraz másele bar sıaqty. Qazaqstannyń eshqashan ózenderdi keri burýdy talap etpegenin aıta ketken jón. Sol úshin Mardan myrzaǵa qarapaıym mátindi durys oqyp, túsinýge úırený artyq etpeıdi», – dep ıronıamen jazady basylym.
Basylymnyń pikirinshe, Reseılik propaganda mashınasy kez kelgen memleketke qatysty bir ǵana shablondy qoldanyp, «sizderdi Lenın oılap tapqan», «Koka-Kola sizderden kóne» degen saryndaǵy argýmenttermen jumys isteıdi. Biraq bul joly Mardan Ázerbaıjanǵa qatysty buryn aıtylmaǵan jańa bir málimdeme jasaǵan: «Ázerbaıjannyń baıyrǵy jeri eshqashan bolmaǵan».
«Bul sóz neni bildiredi? Reseı Ázerbaıjandy álem kartasynan múldem syzyp tastaýdy josparlap, halyq pikirin daıyndap jatyr ma? Bizdiń aýmaqtarymyz Armenıaǵa berilip, Pashınánnyń ornyna Máskeýge baǵynyshty basqa bir adamdy otyrǵyzbaqshy ma? Álde Ázerbaıjan jerin Reseıdiń ózi «menshiktep» almaq pa?» – degen saýaldardy kóteredi basylym.
Minval eske salǵandaı, tarıhta ázerbaıjan halqyn Sibir men Qazaqstanǵa jappaı jer aýdarý jospary rasymen bolǵan. Sonda Máskeý eski jospardy qaıta tiriltýdi oılastyryp otyr ma degen kúdik bar.
«Olaı bolsa, halyqaralyq quqyq pen ekijaqty qaýipsizdik kepildikterin eshkim joıǵan joq ekenin eskerte keteıik. Qazir 1920 nemese 1992 jyl emes. Ázerbaıjan – táýelsiz, egemendigin qorǵap qalǵan memleket. Endeshe, XI okýpasıalyq armıanyń ádisterimen áreket etý endi múmkin emes. Muny «Kıevti úsh kúnde alý» josparynyń kúıreýi men Armenıany Reseı qarý-jaraǵymen toltyryp bastaǵan «jańa aýmaqtar úshin jańa soǵystyń» nátıjesinen de ańǵarýǵa bolady», – dep qorytyndylaıdy basylym.
