Tamyzdyń ekinshi jeksenbisinde Qurylysshylar kúni atalyp ótedi. Bul salasy – el damýynyń negizgi draıverleriniń biri. Qurylysshylar – qala men aýyldyń kórikti sáýletin, kelisti kelbetin qalyptastyratyn óristi, ónimdi eńbek salasynyń biregeı býyny,- dep habarlaıdy Dalanews.kz
Keıingi alty jylda el kóleminde 97,9 mln sharshy metr turǵyn úı salynyp, 871 404 páter paıdalanýǵa berildi. 2025 jyldyń alǵashqy alty aıynda ǵana 7,9 mln sharshy metr, 72 300 turǵyn úı tapsyryldy. Bul da bolsa – turaqty ósý dınamıkasynyń naqty kórsetkishi. Sandardyń syrtynda qolaıly da zamanaýı ómir súrý ortasyn jasaıtyn ınjenerlerdiń, sáýletshilerdiń, dızaınerlerdiń, qurysh qoldy qarapaıym jumysshylardyń eresen eńbegi tur.
Ónerkásip jáne qurylys mınıstri Ersaıyn Naǵaspaev: «Turǵyn úı qurylysyn damytý ınvestısıanyń ulǵaıýymen qatar júredi. Alty jylda salaǵa 15,4 trln teńge, osy jyldyń alty aıynda taǵy 1,5 trln teńge tartyldy. Qarajat tek jańa úılerdiń qurylysyna ǵana emes, sonymen qatar áleýmettik bastamalardy júzege asyrýǵa da baǵyttalyp otyr. Memleket basshysynyń bıylǵy jyldy «Jumysshy mamandyqtar jyly» dep jarıalaýy jumysshy mamandyqtar bedelin arttyrý jolyndaǵy mańyzdy qadam boldy», dep atap ótti.
Salany damytýdyń negizgi kórsetkishi – adamı kapıtal. Strategıalyq josparlaý jáne reformalar agenttigi Ulttyq statısıka búrosynyń derekterine sáıkes, 2025 jyldyń I toqsanyndaǵy jaǵdaı boıynsha qurylys salasynda 106 myńnan astam qyzmetshi jumyspen qamtyldy. Sala qyzmetkerleriniń ortasha jalaqysy – 485 myń teńge, bul eldegi ortasha aılyq jalaqy mólsherinen (423 myń teńge) 14,8%-ǵa joǵary.
Elimizde ortamerzimdi kezeńde kadrlarǵa boljamdy qajettilik shamamen 3 mln adamdy quraıdy, onyń 7%-y, shamamen 210 myń adam qurylys salasyna tıesili. Memleket udaıy qurylys salasyndaǵy adamı kapıtaldy damytý, mamandardyń biliktiligin arttyrý jóninde túrli is-sharalar ótkizip otyrady. Aıtalyq, bakalavrıatqa túsýge 2025–2026 oqý jylynda 77 myńnan astam grant bólindi, onyń ishinde ınjenerlik, óńdeý, qurylys salalary boıynsha joǵary bilim alýǵa 22 myńnan astam grant bólindi. Tehnıkalyq jáne kásiptik bilim uıymdarynda «Injenerlik, óńdeý jáne qurylys salalary» baǵyty boıynsha 2024–2025 oqý jylynyń basynan 160 myńnan astam adam, sondaı-aq joǵary bilim berý baǵdarlamalary boıynsha 102 myńnan astam stýdent oqyp jatyr.
Kolej túlekteriniń qurylys salasyna jumysqa ornalasýy 82,7% quraıdy. 2024 jylǵy 15 qańtardan bastap aýylda, kentte nemese aýyldyq okrýgte jalǵa beriletin turǵyn úı salǵan jumys berýshilerdiń 5 mln teńgege deıingi mólsherde memlekettik sýbsıdıa alýǵa múmkindigi bar.
Turaqty ósim, tyń múmkindik
Qurylysshylar kúniniń tarıhy ótken ǵasyrdyń ortasynda jańa qalalar, zaýyttar men turǵyn úıler qaýyrt salyna bastaǵan kezeńmen tyǵyz baılanysty. Sol dástúr elimiz egemendik alǵan soń sátimen jalǵasty. Qala, aýyl, aýdandarda qurylys jumystary keń qanat jaıdy. 2024 jyly elimiz boıynsha rekordtyq 19,1 mln sharshy metr turǵyn úı paıdalanýǵa berildi, jańa páterler sany 173 myńnan asty.
Jeke turǵyn úı qurylysyna erekshe nazar aýdarylyp keledi. Máselen, 2019–2024 jyldar aralyǵynda 183 myńnan astam jer ýchaskesi ınjenerlik jelilermen qamtamasyz etildi. Budan bólek, jeńildetilgen ıpoteka, jalǵa beriletin turǵyn úı qurylysynyń memlekettik baǵdarlamalary aıasynda alty jyl ishinde áleýmettik osal sanattar 77 myńnan astam jalǵa beriletin páter, «Otbasy bankiniń» jeńildetilgen qaryzdary arqyly 80 myńnan astam qoljetimdi nesıe (2% mólsherleme boıynsha – 22 022 zaım, 5% mólsherleme boıynsha – 58 450 zaım) aldy. Bul ıgi sharalar azamattardyń jeke turǵyn úı salý múmkindigin keńeıtti, jańa aýdandardyń damýyna yqpal etti.
Turǵyn úıden ınfraqurylymǵa deıin
Burynyraqta qurylysshylar ónerkásip oryndary men jańa qalalar salýǵa basymdyq berip kelgen bolsa, búginde olar turǵyn úı qoryn da, ınjenerlik ınfraqurylymdy da damytýǵa da erekshe kóńil bólip otyr. Keıingi alty jylda halyqty sýmen qamtý deńgeıi ósti, qazir qalalardyń 99,3%-y, aýyldardyń 97,5%-y ortalyqtandyrylǵan sýmen qamtamasyz etilgen. Sonymen qatar káriz-tazartý qurylǵylaryn qaıta jańartý, jańa joldar salý, turǵyn úı qoryn jańǵyrtý jumystary júıeli júrgizilip keledi.
Óńirlerde turǵyn úı-kommýnaldyq ınfraqurylymdy damytýdyń 2023–2029 jyldarǵa arnalǵan tujyrymdamasy sheńberinde kondomınıým nysandarynyń barlyq múlkine, onyń ishinde qasbetteri men shatyrlaryna kúrdeli jóndeý júrgizilip jatyr. Sondaı-aq óńirlerge respýblıkalyq búdjet qarajatynan kóppáterli turǵyn úılerge kúrdeli jóndeý júrgizýge 7 jylǵa 0,1%-dyq kredıtter beriledi. Tek 2024 jyly ǵana 233 kópqabatty turǵyn úı kúrdeli jóndeýden ótti. Sonyń arqasynda myńdaǵan otbasynyń ómir súrý jaǵdaıy jaqsardy, turǵyn úı qorynyń saqtalýy qamtamasyz etildi.
Syn-qaterlerdi eńserý
Qurylysshy mamandyǵy qashannan tek jasampazdyqpen ǵana emes, qalpyna keltirýmen de baılanysty. Aıtalyq, 2024 jylǵy alapat sý tasqynynan keıin, 17 myńnan astam úı men saıajaı zardap shekti. Sol kezde aýyldarǵa, azamattarǵa keltirilgen zıandy óteýdiń tıimdi tetigi nátıjesinde qysqamerzimde 9 156 úı jóndelip, 2700-ge jýyq jańa úı salyndy. Sonymen qatar, kásibı mamandardyń úılesimdi jumysynyń arqasynda joldar, kópirler, elektr jelileri, bilim, mádenıet, sport nysandary qalpyna keltirildi. Bul jumys zardap shekken azamattardyń qalypty ómirge oralýyn qamtamasyz etti, ınfraqurylymnyń bolashaq syn-qaterlerge turaqtylyǵyn arttyrdy.
Sıfrlandyrý jáne ınovasıa
Búginde qurylys salasynda «e-Qurylys», qala qurylysy kadastry sıaqty avtomattandyrylǵan baqylaý júıeleri engizilip jatyr. Bul bastamalar jobalaýdan bastap paıdalanýǵa berýge deıingi árbir kezeńdi baqylaýǵa múmkindik beredi, úderisterdiń ashyqtyǵyn arttyrady, standarttardyń saqtalýyna kepil bolady. Sıfrlyq tehnologıalar qurylysty jyldam, qaýipsiz, sapaly júrgizýge birden-bir sep.
Keıingi jyldary qurylys salasynda aýqymdy sıfrlyq transformasıalar júzege asyp jatyr. Ónerkásip jáne qurylys mınıstrliginiń negizgi jobalarynyń biri Biryńǵaı sıfrlyq ekojúıeni – qoldanystaǵy aqparattyq júıelerdi almastyratyn «Tapsyrys berýshiniń biryńǵaı terezesin» engizýi boldy. Jańa portal egov.kz platformasymen biriktiriledi de, qala qurylysyn josparlaýdan bastap nysandardy paıdalanýǵa berýge deıin qurylysty súıemeldeýdiń tolyq sıklin qamtamasyz etedi. Qazirdiń ózinde elimizdiń ınjenerlik ınfraqurylymynyń 90%-dan astamy sıfrlandyryldy.
Qysqasy, búgingi qurylys alańy – jaı ǵana ǵımarattar turǵyzý emes, barlyq azamattarǵa qolaıly, qaýipsiz, zamanaýı orta qalyptastyrý jónindegi keshendi jumystyń toǵysqan jeri. Sol turǵyda Ónerkásip jáne qurylys mınıstri Ersaıyn Naǵaspaev atap ótkendeı: «Ósip kele jatqan ýrbanızasıa, qalalardyń qarqyndy damýy jaǵdaıynda qurylys salasy eldegi ósim, ómir sapasynyń qozǵaýshy kúshi, qurylysshylardyń tájirıbesi, kásibıligi men adaldyǵy el ekonomıkasynyń senimdi tiregi bolyp qala beredi».
Turǵyn úıler salyp, ınjenerlik jelilerdi jańartyp, asa mańyzdy ınfraqurylymdyq nysandardy jasap, otandyq ekonomıkanyń damýyna ólsheýsiz úles qosyp jatqan mamandar qandaı qurmetke bolsyn laıyq.
