Memlekettik qyzmet isteri agenttigi prezıdenttik Jastar kadrlyq rezervine kezekti irikteý bıyl kúzde ótkiziletinin habarlady. Jalpy, prezıdenttik kadrlyq rezervke irikteý eń alǵash ret 2019 jyly ótken bolatyn. Memlekettik qyzmet isteri agenttiginiń basshysy Darhan Jazyqbaevtyń aıtýynsha, búginde densaýlyq saqtaý, energetıka, bilim berý sekildi áleýmettik mańyzy bar salalarda rezervshiler sany az. Sondyqtan vedomstvo rezervtiń salalyq toptaryn qaıta qaraýdy josparlap otyr. Sonymen qatar, ótken jyldyń jeltoqsanynda rezervten shyǵý tártibin bekitetin jarlyq qabyldanǵan. Agenttik basshysy búkil respýblıka boıynsha óńirlik Jastar kadrlyq rezervterin qurýdy josparlap otyrǵanyn, al bul óz kezeginde óńirlerdiń jastary úshin áleýmettik baspaldaqqa aınalatynyn atap ótti.
Endi kadr rezervine irikteý qalaı júrgiziletinine toqtalsaq. Prezıdenttik Jastar kadrlyq rezervine irikteý 2019 jáne 2021 jyldary júrgizildi. Bıyl irikteý ashyq ári ádil bolýy úshin kezeńderdiń basym bóligi onlaın formatta arnaıy qurylǵan elektrondyq platformada ótedi.
Máselen, 2019 jyly irikteýde kezeńder arasynda:
- qujattardy qabyldaý;
- qabiletterdi synaý;
- testileýdi tekserý;
- esse jazý;
- jobalardy tanystyrý boldy.
Al saraptamalyq komısıada quzyretterdi baǵalaý jáne áńgimelesý úmitkerlerdiń tikeleı qatysýymen júrgizilgen.
Agenttiktiń bergen málimetterine súıensek, 2021 jyly irikteý kezeńderine esse jazýdyń jáne jobany tanystyrýdyń ornyna sıtýasıalyq esepterdi sheshý jáne quzyrettilikti baǵalaý jumysynyń bóligi retinde qurylymdyq minez-qulyq suhbaty jańadan engizilgen. Sondaı-aq úmitkerler memlekettik tildi orta deńgeıden tómen emes biletindigin rastaýǵa tıis bolǵan. Qujattardy qabyldaý, qabiletterdi testileýden ótý, sıtýasıalyq mindetterdi sheshý, barlyǵy elektrondyq platformada júrgizilse, al saraptamalyq komısıada quzyretterdi baǵalaý jáne áńgimelesý oflaın formatta ótken eken.
Úmitkerlerdi irikteýge tek Memlekettik basqarý akademıasy ǵana emes, basqa da memlekettik organdar qatysqan. Qajet bolǵan jaǵdaıda qoǵam qaıratkerleri, akademıalyq orta jáne bıznes qoǵamdastyq ókilderi tartylady. Biraq sońǵy sheshimdi Ulttyq komısıa qabyldaıdy.
Sonymen, irikteý kezinde qandaı krıterııler eskeriledi?
Bul joba birinshi kezekte jas jáne talantty qazaqstandyqtar úshin áleýmettik baspaldaq retinde qurylǵanyn eskere otyryp, Memlekettik qyzmet isteri agenttigi talaptar tizimin qatańdatpaýdy, kóbeıtpeýdi oılastyrypty. Osylaısha, talaptardyń eń az tizbesi jasalady, atap aıtqanda úmitkerdiń Qazaqstan Respýblıkasynyń 35 jastan aspaǵan azamaty bolýy, joǵary bilimi jáne bes jyldyq jumys ótili bolýy tıis.
Tańdaý qanshalyqty qıyn? Osy tóńirektegi qolda bar málimetterdi «sóıleter» bolsaq, 2019 jyly irikteýge 13 myńnan astam adam qatysypty. Biraq rezervke tek 300 adam kirgen. Bul úmitkerlerdiń nebári 2,2 paıyzy ǵana. Bul óz kezeginde jastar kadrlyq rezervine básekelestik óte joǵary ári qatal ekendigin kórsetse kerek.
2021 jylǵy irikteý qorytyndysy boıynsha ótinimder sany segiz myńnan asqan, onyń 50-i ǵana, ıaǵnı 0,6 paıyzy óz maqsatyna jetti.
Qansha rezervshi memlekettik organdarda laýazymǵa ıe boldy degen suraqqa jaýap izder bolsaq, aldyńǵy eki irikteýdiń qorytyndysy boıynsha rezervke 350 adam qabyldanǵan. Onyń ishinde 258 rezervshi laýazymdarǵa ıe boldy. Atap aıtar bolsaq, Ortalyq memlekettik organdarda 129 rezervshi, óńirlerde – 39, ulttyq kompanıalarda – 49, jeke jáne ózge de uıymdarda – 41 rezervshi bar. Osylaısha, memlekettik organdarda 168 rezervshi jumys isteıdi. Onyń ishinde zańgerler, ekonomıser, IT, Munaı jáne gaz salasynyń ókilderi basym.
Sonymen qatar, rezerv músheleri jaýapty memlekettik qyzmetterdi atqarady. Máselen, saıası laýazymdardy 23 rezervshi, «A» korpýsynyń laýazymyn – 10 adam, Parlament Májilisiniń depýtaty retinde – bir, oblystyq máslıhattyń depýtaty laýazymyn – bir adam atqarady.
Qandaı jaǵdaıda rezervshiler tizimnen shyǵady?
Laýazymdy aýystyrý rezervten shyǵarý úshin negiz bolyp tabylmaıdy. Rezervshiler sol tizimde qalyp, basqa laýazymdarǵa taǵaıyndalýǵa jáne qaıta taǵaıyndalýǵa quqyly. Jalpy, 2019 jyly rezervshi bolý merzimi – bes jyl, al 2021 jyldan bastap rezervshi bolǵandar úshin úsh jyl merzim bekitilgen. Osylaısha, 2024 jylǵa deıin rezervshiler rezerv sheńberinde laýazymdarǵa taǵaıyndalýǵa quqyly. Bul rette rezervke qabyldaý laýazymǵa mindetti taǵaıyndaýdyń sharty bolyp tabylmaıdy. Barlyq taǵaıyndaýlar memlekettik organdardyń qoldanystaǵy qajettilikteri sheńberinde júrgiziledi.
Al rezervten shyǵarýǵa yqpal etetin nárselerdiń qatarynda:
- óz erkimen;
- Qazaqstan Respýblıkasynyń azamattyǵynan aırylý, shet memleket azamattyǵynyń bolýy;
- Memlekettik qyzmetke kir keltiretin tártiptik teris qylyq;
- onyń qyzmetiniń tıimdiligin baǵalaý negizinde laýazymyn tómendetý nemese jumystan shyǵarý;
- qoǵamdyq tártip pen adamgershilikke qol suǵatyn quqyq buzýshylyqtar úshin ákimshilik jaýaptylyqqa tartý;
- ákimshilik sybaılas jemqorlyq quqyq buzýshylyq jasaý;
- qylmys nemese qylmystyq teris qylyq jasaý;
- sybaılas jemqorlyqqa qarsy shekteýlerdi qabyldaýdan bas tartý;
- sottyń áreketke qabiletsiz nemese áreket qabileti shekteýli dep tanýy,
- QR zańdaryna sáıkes teris sebeptermen jumystan shyǵarý bar.
Mine, osylaısha baıaǵy qasań qaǵıda – «Tireýi barlar ǵana memlekettik qyzmetke turady» degen túsinik birtindep eskirip, artta qalyp keledi. Prezıdent óziniń «Halyq birligi jáne júıeli reformalar – el órkendeýiniń berik negizi» atalǵan Joldaýynda da «Ýaqyt ótkizip bosqa otyratyndar men tapsyrma oryndaýdan jaltaratyndar qyzmetin bosatýy kerek. Biz qazir damýdyń sheshýshi kezeńine qadam bastyq. Memlekettik apparat birtutas mehanızmdeı jumylyp, jumys isteýge mindetti» degen edi. Al ol mindetterdi judyryqtaı jumylyp júzege asyrý úshin mundaı bastamalardyń, baǵdarlamalardyń
mańyzy asa zor.
