Batys elderiniń kóbi Beıjiń Shyńjańda uıǵyr, qazaq jáne basqa da musylmandardy lagerge qamap, túrli tehnologıalarmen ańdıdy dep aıyptaıdy.
Tehnologıanyń avtorynyń biri (aty-jónin aıtqysy kelmegen) VVS saıtyna kamera arqyly adamnyń kóńil-kúıin anyqtaıtyn tehnologıanyń qalaı qoldanylǵany jaıly dálelder usynǵan. Onyń sózinshe, arnaıy tehnologıa kamera arqyly qamaýdaǵylardyń dál qazirgi kóńilin anyqtaýǵa tyrysady. VVS derekkózi bul kamerany jetilgen «jalǵandyq detektory» dep sıpattady.
Júıe qamaýdaǵy adamnyń emosıasyn anyqtap, sol ýaqytta onyń kóńil-kúıi bolmaı otyrsa birden esep beredi. VVS derekkóziniń sózinshe, bul derekter qamalǵandarǵa qatysty sot sheshimderin shyǵarýǵa negiz bolǵan.
Álemde mundaı kameralar 2010 jyldan beri qoldanylyp keledi. Kamerany jasaýshylar psıhologtar adamnyń jasyryn emosıasyn kishkene qımyldarynan anyqtaı alady, demek kompúter algorıtmi de kamera arqyly adamnyń emosıasyn kóre alady dep sanaıdy.
Batys elderinde mundaı kameralar satyp alýshy men satýshynyń kóńil-kúıin anyqtaýǵa paıdalanady 2018 jyly brıtanıalyq Kantar Millward Brown konsaltıń agenttigi adamnyń jarnama kórgendegi emosıasyn anyqtaý úshin qoldanǵan. Reseıde mundaı tehnologıa bankterde, AQSH-ta Disney korporasıasynda bar. Disney bul kamerany fılmderiniń premerasyna deıin baǵalaýǵa qoldanady.
Ǵalymdar adamnyń kóńil-kúıin anyqtaýǵa kúmánmen qaraıdy. Amerıkalyq psıholog Pol Ekman Financial Times basylymyna bergen suhbatynda «bul tehnologıany jasaýshylar onyń tıimdiligin ǵylymı turǵydan dáleldegisi kelmeıdi» degen.
Al quqyq qorǵaýshylar úkimetter bul kamerany qoǵamǵa baqylaý ornatý úshin paıdalanýy múmkin dep qaýiptenedi. Olar kamera durys jumys istemese bılik tehnologıa bergen aqparat negizinde qate sheshim shyǵarady dep sanaıdy.
Qytaı bıligi musylmandar turatyn Shyńjań óńirinde kóp kamera ornatqan. Beıjiń Shyńjańdaǵy genosıd aıyptaýyn joqqa shyǵaryp, lagerlerdi kásip meńgerý ortalyǵy deıdi.
