Sonda AQSH-tyń áskerıleri qandaı dálelge súıenip, uzyn arqan keń, tusaýǵa salynǵanyn bilesiz be? Bilmeseńiz aıtaıyn. Pentagon ókilderi orystardyń Qyrymǵa áskerı basqynshylyq jasaýyna Qyrymda olar áskerı dala medısınalyq nysandaryn salyp úlgere almaıtynyn aıtyp, mundaı jaǵdaıda áskerı is-qımyldy júrgizý múmkin emes ekenin alǵa tartypty.
Sonymen qatar amerıkandyqtar eger Ýkraınaǵa qarsy áskerı basqynshylyq bastalsa, Qyrymda turǵan Ýkraın sarbazdary qolyna qarý alyp, memlekettiń terıtorıalyq tutastyǵy úshin jan aıamaı kúresetine de senimdi bolǵany anyq.
Iá, bizde qarapaıym ýkraın sarbazdarynyń eljandylyǵyn kúmán keltirmeımiz. Biraq 2014 jyly Qyrymda muzdaı qarýlanǵan «jasyl adamdar» paıda bolǵanda ýkraın áskerleri qoldaryndaǵy qarýyn syǵymdaı ustap, basqynshylarǵa toıtarys berý úshin joǵaryda buıryq kútip otyrǵanyn da bilemiz.
Biraq sol kezdegi A.Týrchınov bastaǵan Ýkraınanyń solqyldaq bıiligi Reseımen aradaǵy qarýly qaqtyǵysty ýshyǵyp ketýinen qaýiptenip, áskerıelerge basqynshylarǵa toıtarys berýge eshqandaı buıryq bermegeni belgili. Endi sol úshin ókinip, saýsaqtaryn shaınap otyr. Iá, mundaı jaǵdaıda bılik basynda mańyzdy saıası sheshimdi qabyldaıtyn adamnyń bolýy kerek ekenin túsinesiń.
Osy rette ýkraın bıligine qarsy syn aıtaıyn degen oıymyz joq. Bizdiń aıtpaǵymyz amerıkandyq soǵys jaǵdaıynda da sarbazdarynyń jaǵdaıyn oılap, olar úshin soǵys órti tutanǵan aýmaqqa jaqyn jerde jaralanǵan áskerılerge medısınalyq qyzmet kórsetetin dala gospıtaldarynyń bolýy kerek dep ózderindegi adamǵa degen qurmetti Reseı de saqtaıdy dep «jaman» oılamaǵanyn synaýǵa bola ma? Árıne, synaı almaısyń. Biraq orystar aılasyn asyryp, az ǵana ýaqytta Qyrymdy aneksıalap aldy.
Keıbireýler úshin osy bir jaıt Reseıdiń Qyrymdy jaýalap alýynda sonshalyqty mańyzdy rol atqaratyn oqıǵa bolmaýy da múmkin. Biraq osy bir qarapaıym oqıǵadan Amerıka adam quqyǵy qandaı jaǵdaı bolsa da, aıaqqa taptamaıtynyn baıqaısyń. Meıli, ol soǵys jaǵdaıynda bolsyn, AQSH áskeri belgilengen tártipke saı áreket etedi.
Al Reseı bolsa, Qyrymǵa dıversıalyq toptaryn jiberip, jergilikti bılik oryndarynyń ǵımarattaryn basyp alyp, zamatta referendým uıymdastyryp, Qyrymdy ózine qaratyp aldy.
Ýkraın sarapshylary Reseı áskeri men áskerı tehnıkalarynyń belgilerin alyp tastap, Donbas pen Lýganskige áskerin kirgizgenin talaı ret aıtty. Biraq resmı Kreml muny esh ýaqytta moıyndaǵan emes.
Degenmen, 2014 jyldan beri soǵys kezinde orystardyń talaı sarbazy qyrshyn ketti. AQSH áskerıleri Reseı soǵysqa kirgen jaǵdaıda óz sarbazdarynyń jaǵdaıyn qalaı oılaıtynyn Donbas pen Lýganskdegi soǵys barysynda kóz jetkizgen shyǵar. Reseıdiń áskeri «dedovshınaǵa» qurylǵan armıa. Bir-birine álemjettik kórsetýdi sánge aınaldyrǵan mundaı áskermen alysqa bara almaısyń. Qazaq áskeri de keńestik júıedegi Qyzyl armıanyń mırasqory bolǵandyqtan, áskerdegi álemjettik biz úshin de tańsyq emes.
Sarbazdardyń birin-biri uryp, soǵýy áli de bolsa, bar. Arystaı azamatyn Otan qorǵaý úshin áskerge attandyryp, artynan qanshama ana ańyrap qaldy deseńizshi. Bul, árıne, bólek áńgime. Bizdiń aıtpaǵymyz, qazaq áskeri «dedovshınaǵa» qurylǵan Qyzyl armıanyń sarqynshaǵynan tolyqtaı qutylyp, Qarýly kúshterdi NATO-ǵa múshe elderdiń talap-tilekterine saı qaıta qurylymdaý mańyzdy dep esepteımiz.
Nurlan JUMAHAN, jýrnalıs
