10 synyp oqýshylary Qymbat Baısapına men Nuraı Janatbekqyzynyń «Jańbyr sýyn jınaıtyn drenaj júıesi jáne zamanaýı qaladaǵy joldyq ekoınfrastrýktýra» atty jobasy qazylar alqasynyń joǵary baǵasyna ıe bolǵan. Jalpy jas zertteýshiler bul taqyryptaǵy eńbekterin 2 jyl buryn qolǵa alǵan.
– Bul jobany qolǵa alýymyzǵa qalamyzdyń kóshelerindegi jaǵdaı sebep boldy. Jasyratyny joq – jaýyn jaýsa Semeı kóshelerine sý jınalatynyn kózimiz kórip júr. Biz baqylaǵan Á.Táńirbergenov, Glınka, Selevın, Qabanbaı batyr, Abaı, Sh.Qarjaýbaıuly syndy negizgi kóshelerdiń ózinde osy máselemen jıi betpe-bet kelemiz. Bul óz kezeginde asfálttiń búlinip, ylǵaldyń áserinen qoparylýynan bólek, jaıaý júrginshi men kólik keptelisine alyp keledi. Osyǵan oraı, qala ishi jol boıynda jańbyr men erigen qar sýynyń jınalýyn boldyrmaıtyn, asfált buzylýynyń aldyn alyp, jol jıegin kógaldandyrýǵa múmkindik beretin drenaj júıesi men ekologıalyq ınfraqurylym modelin ázirleýdi júzege asyrmaqpyz, – deıdi Nuraı Janatbekqyzy.
Sonymen qatar, zamanaýı qala turǵyndary úshin yńǵaıly, ári qaýipsiz jol qozǵalysy josparyn jasap shyǵarýdy kózdep otyrǵan Qymbat pen Nuraıdyń zertteý obektileri jol, drenaj, topyraq, jańbyr sýy, kógaldandyrý, jel energıasy. Drenaj júıesiniń maketin jasaýǵa jáne matematıkalyq esepteýleri júrgizýge qalamyzdaǵy Qaraǵaıly aýdany zertteý obektisi retinde alyndy. Bul aımaqta jańbyrdyń jıi jaýýy men jańbyr sýynyń jıi turyp qalýy jáne baıqalady. 3D shemasy SketchUp baǵdarlamasynyń kómegimen jasaldy.
– Drenaj júıesiniń jumysyna nazar aýdarsaq, eń aldymen joldyń 70 kólbeýligi arqyly jańbyr sýy bordúrdegi sańylaýlar arqyly ótedi. Sańylaýdan ótken sý baılanystyrǵysh qubyr arqyly aryqqa tógiledi. Aryqqa jańbyr sýy baılanystyrǵysh qubyrdan quıylyp, ary qaraı aryqtan ótip, gorızontaldi rezervýarǵa jınalady. Jel generatory óndiretin energıa esebinen osy rezervýardyń ishinde jınalǵan jańbyr sýyn sorǵy kómegimen vertıkaldi rezervýarǵa jetkizedi. Vertıkaldi rezervýardaǵy jańbyr sýyn tamshylatyp sýǵarý ádisimen qalany kógaldandyrýǵa qoldana alamyz. Qaýipsizdikti oılastyrý maqsatynda jaıaý júrginshiler júretin jolda qozǵalys dachıgin ornalastyrý, joldy eki jaqtan jaryqtandyrý qarastyryldy, – deıdi Qymbat Baısapına.
Zertteý suraqtaryna jaýap bere otyra, drenaj júıesi men qaladaǵy jol ınfrastrýktýrasynyń erekshe modeli jasap shyǵaryldy. Ol óziniń tıimdiligi men ekologıalyq tazalyǵymen erekshelenedi. Sondaı-aq oqýshylar bul jobany kez-kelgen qalada iske qosýǵa bolatyndyǵyn aıtyp otyr.
Semeı qalasyndaǵy fızıka-matematıka baǵytyndaǵy Nazarbaev Zıatkerlik mektebiniń baspasóz qyzmeti
