Dúnıejúzilik bank 2024 jyldyń birinshi jartysynda qazaqstandyqtardyń qaryzy kóbeıgenin kórsetetin derekter jarıalady dep habarlaıdy Dalanews.kz. Qarjy naryǵyn qansha jerden retteýge tyrysqanymen, jaǵdaı máz emes bolyp tur. Sebebi turmystyq nesıe alatyn adam kóp, ınflásıa sharyqtap barady, al paıyz mólsherlemesiniń joǵary bolǵany biraz otbasynyń ál-aýqatyny keri áser etip jatyr.
Jyldyń ekinshi toqsany támamdaldy. Osy jarty jyl ishinde qarapaıym azamattar qaryzynyń jalaqyǵa qatynasy 47,7 paıyzǵa jetken. Bul shama sonaý 2008-2009 jyldardaǵy krızıske deıingi deńgeıden asyp túsken. Demek, qazaqstandyqtar kún kóris qamymen qazir qaryzdy burynǵydan beter kóp alatyn bolǵanyn kórsetedi.
Sonyń ishinde turmystyq nesıeniń úlesi joǵary. Bir alyp, uzaq qoldanatyn taýarlardy nesıege alatyndar men dıjıtal platformalar arqyly aılyqqa deıin qaryz ala turatyndar qarasy kóp. Al ondaı nesıelerdiń paıyz mólsherlemesi ınflásıa deńgeıinen 3-5 esedeı asyp túsedi. Soǵan qaramastan, jurt táýekelge bel býyp nesıe ala beretin bolyp tur.
Buǵan ne sebep?
Taýarlar men qyzmetter quny qymbattasa, turǵyndardyń alýǵa shamasy kelmeýi múmkin. Sondyqtan kún kórý úshin amalsyzdan kredıt rásimdeıdi. Odan qala berdi paıyz mólsherlemeleri tym joǵary bolǵandyqtan qaryz alatyndardyń júktemesin aýyrlata túsedi. Buǵan qosa azamattardyń alatyn aılyǵy shaılyǵy jete bermeıdi. Sebebi turǵyndardyń tabysy óte baıaý ósip jatqanyn kórip otyrmyz. Sonyń kesirinen qaryzdaryn erterek jabýǵa shamasy kelmeı, ol azdaı jańasyn ala beredi. Oǵan dıjıtal qarjy quralynyń kóbeıgeni men keı kredıtorlardyń qoldanatyn marketıń saıasatyn qosyńyz. Osynyń bári onsyz da kúıi nashar halyqqa áser etpeı qoımaıdy.
Saldary qandaı?
Osy atalǵan faktordyń bári qatardaǵy qarapaıym qazaqtandyqtarǵa ǵana emes, ekonomıkalyq ınstıtýttarǵa da áser etedi. Olaı deıtinimiz — tólenbegen qaryz kóbeıgen saıyn bankterdiń kredıt qorjyny da nasharlaı túsedi. sonyme nbirge tutynýshylyq belsendiliktiń de túsip jatqanyn aıta ketý kerek. Qaryzy ósken saıyn turǵyndar keı taýar men qyzmetterdi almaı qoıady. Bul ekonomıkalyq ósimge áser beredi. Túptiń túbinde áleýmettik jaǵdaı qıyndaıdy. Iaǵnı problemalyq qaryz alýshylarǵa sany artsa, bul áleýmettik qaqtyǵystar men kedeılikke ákep soǵýy múmkin.
Qazaqstandyqtardyń kredıtke belsheden batqanyna retteýshiler men qarjy ınstıtýttary mán bermese bolmaıdy. Sarapshylar mundaıda kredıt alýdy qıyndatyp, turǵyndardyń qarjy saýatyn arttyrý keregin alǵa tartady. Sonymen birge balama qarjy kózderin damytý qajet degen pikir bar. Iaǵnı turmysy tómen turǵyndarǵa arnap bank kredıtiniń ornyna mıkroqarjylandyrý jáne kooperatıvter sıaqty quraldar qosý kerek.
