Aýdıtorlar Qazaqstan EAEO elderi arasynda tańbalanatyn taýarlardyń sany jaǵynan artta qalyp otyrǵanyn atap ótti. Respýblıkada áli kúnge deıin qandaı taýarlardy birinshi kezekte tańbalaý qajet ekenin kórsetetin bekitilgen ádisteme joq, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Mysaly, 5 jyl buryn temeki ónimderin tańbalaý engizildi, alaıda Qazaqstanǵa zańsyz ónimderdi ákelý áli de jalǵasýda. 2024 jyly kontrabandalyq temeki ónimderiniń 16 mln astam qaptamasy tárkilengen. Bul 3 jyl burynǵy kórsetkishpen salystyrǵanda 4,5 ese kóp.
Aıaq kıimge qatysty ekiushty jaǵdaı baıqalady. Taýar ımporty 4 jyl ishinde tómendegen, biraq aıaq kıimge arnalǵan daıyndamalar ımporty 13 ese ósken. Al olardy aıaq kıim óndirmeıtin, biraq keıinnen ónimdi jeke tulǵalarǵa satatyn kompanıalar jappaı ákelip jatyr. Óndiris kólemi az bola tura aıaq kıimge arnalǵan daıyndamalar ımportynyń jyl saıyn artýy kedendik bajdardy tóleýden jaltarý maqsatynda daıyn aıaq kıimdi daıyndamalar retinde ákelý faktileriniń bolýy múmkin ekenin kórsetedi.
2024 jyly ýákiletti ekonomıkalyq operatorlarǵa qujattarda daıyn ónimderdi emes, tańbalanýǵa jatpaıtyn daıyndamalardy kórsetý tıimdi boldy. Al 2025 jyly memlekettik organdardyń ákelinetin daıyndamalardyń kólemine nazar aýdara bastaǵanyn kórip, olar aıaq kıimniń bólshekterin de ákelýdi toqtatty. Basqasha aıtqanda, aıaq kıim naryǵy tolyqtaı «kóleńkege» ketti.
Memlekettik kirister komıteti tańbalaý júıesiniń derekterin jetkilikti paıdalanbaıdy. Qazirgi ýaqytta qaptamalar syrtynda Data Matrix kodtarynyń bolmaýy temeki ónimderiniń kontrabandasyn anyqtaýǵa múmkindik beredi. Alaıda osyǵan qaramastan, 2024 jyly arnaıy mobıldi qosymshaǵa temeki ónimderiniń kontrabandasy boıynsha 246 ótinish kelip túsken. Al olardyń birde-bireýi boıynsha jumys júrgizilmegen. Tańbalaý áleýeti tolyǵymen paıdalanylmaı otyr.
Kemshilikter men problemalarǵa qaramastan, Qarjy mınıstrligi 2024 jyly oń nátıjeler týraly esep berdi. Jospardyń oryndalǵany týraly esep berýge jospardyń tómendetilýi esebinen salyqtardyń JİÓ-degi úlesi 20,2%-dan 17,2%-ǵa deıin azaıtylýy múmkindik berdi. Salystyrmaly túrde alǵanda, 2023 jyly bul kórsetkish 19,6% bolǵan.
Aýdıt qorytyndysy boıynsha barlyǵy:
747 mln teńgege qarjylyq buzýshylyq;
2 mlrd teńgeden astam somaǵa kiris bóligi boıynsha búdjet shyǵyndary;
sondaı-aq 34 rásimdik buzýshylyq jáne 29 júıeli kemshilik anyqtaldy.
