Qazaqstanda jeńil sharttarmen baspana alýdy usynatyn kompanıalarǵa tekseris júrýi múmkin. Bul týraly usynysty májilis depýtaty Maqsat Tolyqbaev jasady, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
"Qazir qazaqtyń eń álsiz ári jandy jeri – baspana.Óıtkeni, úısiz-kúısiz júrgen adam kóp. Solardyń jandy jerinen ustap, tyrp etkizbeı urymtal tusty utymdy paıdalanyp, ońaı olja tapqysy keletin ákki alaıaqtardyń «Kooperatıvttik jolmen ıpatekaǵa baspana alyńyz!», – deıtin jarnamasynan kóz súrinedi. Kúni keshe Qarjy monıtorıńi agenttiginiń eldegi eń iri turǵyn-úı kooperatıvteriniń biri «Asar Baspana-ny» qarjy pıramıdasy dep aıyptap, qyzmetin toqtatyp, uıymdastyrýshylardy qamaýǵa alǵandyǵy týraly taraǵan aqparat qoǵamdy dúr silkindirdi. Kompanıa keńsesin tintý kezinde 1,2 mlrd teńge qolma-qol aqsha, premıým klasty kólikter tárkilendi. Endi bizdiń telefonymyzda tynyshtyq joq. Óıtkeni, «Asar baspana»-nyń salymshylary óte kóp eken. Olardyń «úı alamyz» dep júrgen úmitteriniń bir kúnde kúl-parshasy shyǵa ma dep alańdaımyn. Saly sýǵa ketken salymshylardyń kóńili kúpti.
Ázirge ataǵy jer jarǵan «Asar Baspanany» alaıaq, qarjy pıramıdasy dep birjaqty úkim kesýge qaqymyz joq. Sottyń sheshimin kútemiz. Salymshylar qonys toıyn toılap, salǵan aqshalaryn qaıtara alsa jaqsy, árıne. Olaı bolmaǵan jaǵdaıda myńdaǵan adam taǵy da «tuzaqqa tústi» deı berińiz. Daýdyń kókesin sonda kóremiz", deıdi depýtat.
Sondaı-aq, iri kompanıa men bankterdiń atyn paıdalanyp, ańqaý eldi aqsha salýǵa úgittep júrgen «Tendernaıa bırja» kompanıasynyń ústinen 11 adam aryz jazyp, qylmystyq
is qozǵalǵan.
"Men sizderge aınalasy úsh-tórt kúnde tirkelgen eki faktini ǵana aıtyp otyrmyn. Bizdiń qoǵamda alaıaqtar aılasyn emir-erkin asyryp júr! Byltyr «alaıaqtyq» baby boıynsha tirkelgen qylmystyń sany 45 myńnan asqan. Senezsizder me? 45 myńnan asqan! Al osy qarjy pıramıdalaryna halyq bir jylda 20 mlrd teńge salǵan.
Bul baǵytta Ulttyq qaýipsizdik komıteti, Bas prokýratýra, İshki ister mınıstrligi, Aqparat jáne mádenıet mınıstrligi, Ulttyq bankten bastap Qarjy monıtorıńi agenttigine deıin barlyǵy jumyla jumys istemese, qam kóńil qara halyqtyń arman tilekteri ádiram qalyp, ákki alaıaqtar áli talaıdy san soqtyrmaq, deıdi Maqsat Tolyqbaı.
Depýtat eń basty másele – halyqtyń qarjylyq saýatyn arttyrý ekenin aıtady.
"Alaıaqtar jıi qoldanatyn júıelerdi BAQ, áleýmettik jeli arqyly keńinen taratý qajet. Eldiń bári telefonda otyratyn zaman. Tık-Tok, ınstagramm, feısbýk sıaqty jelilerdi baqylaýǵa alý mańyzdy. Sebebi, alaıaqtar kóbinde zamanaýı tehnologıany paıdalanyp, áleýmettik jeli arqyly halyqty aldap-arbap jatyr. Prezıdentten bastap, tanymal mıllıarderlerdiń fotosyn, iri kompanıalardyń atyn jamylyp, halyqty ınvestor bolýǵa shaqyratyn psevdokompanıalarǵa beıresmı aqparat boıynsha elde 150 myńnan astam turǵyn tirkelip úlgergen. Bunyń bári nesıe alyp, aldanyp jatqan jerlesterimiz. Al onyń arty úlken áleýmettik tolqýǵa ákeletini sózsiz", deıdi depýtat.
Maqsat Tolyqbaı ásirese, ıpotekamen baspana alýǵa úgitteıtin turǵyn-úı kooperatıvteriniń shemasyn kópshilik áli de túsine bermeıtinin aıtady.
"Árıne, kooperatıvterdiń jarnamasy úısiz júrgen adamdy eleń etkizbeı qoımaıdy. Paıyzsyz tólem deıdi. Turaqty tabys suramaıdy. Zeınetaqy jınaǵyńa qaramaıdy. Kepilge múlik talap etpeıdi. Alǵashqy jarnasyn tóleseń boldy. Kezegiń kelgende úı alasyń deıdi. Bylaı qarasań bári keremet. Sizge «Tutyný kooperatıvi» týraly zańdy kórsetedi. Páterdiń kiltin alyp, qonys toıyn toılap jatqandardyń beınerolıgin tyqpalaıdy. Kooperatıv qyzmetkerleri de muntazdaı, momyn, montana. Aq jeıde kıip, galstýk taǵyp alyp, «biz aldamaımyz» dep aıqaılap turǵandaı kórinedi", deıdi depýtat.
Osyǵan baılanysty Maqsat Tolyqbaı úkimetke usynys jasady.
