Qazaqsha sóıleýdi talap etkenim úshin poıyzdy toqtatyp tastady

Dalanews 13 aqp. 2017 05:59 709

Memlekettik tildiń quqyǵyn qorǵaýda prınsıpti túrde óz degeninde turatyn bir adam bolsa ol – Rýza Beısenbaıtegi. Kereký turǵyny. Biraq, kúlli Qazaqstan tanıdy ony. Kerekýdegi til bilmeıtin, tildi bilgisi kelmeıtin talaı máńgúrtpen alysyp júrgen Rýzanyń qadirin anyǵynda, áli túsinbeı júrmiz. Árbir qazaq ózi tili úshin dál osy kisi sıaqty kúresse, talaıdyń betperdesi ashylar edi. Joq, ras.

Oryssha oılaıtyndar men oryssha sóıleıtinderdiń bul kisini sýqany súımeıdi. Júrgen jeri daý deıdi. Biraq, bul daýdy oryndy kóteretini, quqyǵy taptalyp otyrǵasyn aıtatynyn eskere bermeıdi. Bul joly da solaı bolypty. Ult janashyry poıyzdaǵy jolaýshy tekseristeri tek orys tilinde júretinin synǵa alypty jáne jón aıtyp otyr. Biz ańǵara bermeıtin, qazaq tili áli tumsyq tyǵa qoımaǵan salalarda resmı tildiń dáýreni júrip tur. Bul týraly  Rýza Beısenbaıtegi óziniń jelidegi paraqshasynda jazǵan eken.
Premer mınıstr Baqytjan Saǵyntaevtyń,
Qorǵanys mınıstri Sáken Jasuzaqovtyń,
QR UQK Shekara qyzmeti dırektory
general-maıor Darhan Dilmanovtyń nazaryna!


Men…


oqtyn-oqtyn Pavlodar – Óskemen baǵytyndaǵy poıyzdarmen júremin. Baǵytta 2 ret, shekarada ornalasqan Aýyl jáne Shemonaıha stansalarynda jolaýshy tekseristeri tek RF tilinde!

Shamamen, 2 jyldaı buryn tekseris júrgizetin jigitterge: «Kelesi joly jolaýshylarǵa — „memtilde tekseris júrgizbeseńizder, qujattarymdy kórsetpeımin„, — degenmin.

Qańtardyń 21-inde 376/375 Astana-Lenınogor baǵytyndaǵy poıyzda, sol jigitterdiń biri, «Dokýmenty prıgotovılı …» dep, áıteýir, oryssha tekserip kele jatty. Meniń kýpeme (plaskart, 0 vagon) kelgende ǵana, «Zdravstvýıte», ekinshi kezekte «Sálemetsizbe» dedi. Men, birinshi osy memlekettiń tilinde amandasýy kerek ekenin eskertip, jáne jyldar boıy tekseris tek orys tilinde júrgizilip kele jatqanyna narazylyq retinde qujatymdy kórsetýden bas tarttym da, bastyǵyn shaqyrttym.

Umytpasam, ol da burynnan tekserip júretin jigit, keldi de ózin tolyǵymen orys tilinde tanystyrdy. Táýelsiz memeket ekenimiz shyn bolsa, bul zańbuzýshylyq. Odan onyń ústindegi basshysyn shaqyrýdy talap etkenimde (bolǵandy vıdeoǵa túsirdim) ǵana, qazaqsha sóılep bastady da, beınekameraǵa túsiretin adamdy shaqyrtty jáne qujatyńyzdy kórsetpeseńiz, poıyzdy ustap turamyz dedi.
Eshkim keshigip barýdy qalamaıdy, sondyqtan qujatymdy kórsetýge májbúr boldym. 5-6 mınótteı basyńyzdy tómen túsirińiz, joǵary qarańyz, t.s.s., uzaq ýaqyt qarady, qujatymmen salystyryp. Ómirimde birinshi ret sonsha ýaqyt salystyrǵany…

Ashýlanǵan túrleri


14.44-te poıyz júrdi. Biraq birneshe mın. keıin taǵy toqtady. Sol ýaqytta poıyz brıgadıri kelip: «poıyzdy shekarashylar siz úshin ustap tur, jolaýshylardan siz týraly túsinikteme alyp jatyr» dedi. Poıyz keste boıynsha 14.50 júrýi kerek bolatyn, biraq qazaq tilin talap etkenim úshin (onyń aldynda jyldar boıy), óshterin menen alyp, poıyzdy kestesinen 24 mınót keshiktirdi dep esepteımin. Jáne sonysyn jýyp-shaıý úshin meniń janymdaǵy 2 jolaýshyny meniń kózimshe maǵan qarsy túsinikteme berýge (jazýǵa) májbúrledi, múmkin, basqalaryna da sondaı qysym jasaǵan shyǵar (ol jaǵyn bilmeımin), óıtkeni olardy jolserikter kýpesine alyp ketken bolatyn.

Qurmetti Baqytjan Ábdiruly, Sáken Ádilhanuly, Darhan Aıtqalıuly!


QR qaýipsizdigin qamtamasyz etetin shekara áskeri nelikten óz jumystaryn RF tilinde júrgizedi? Álde sizderdiń qyzmetterińiz sol memlekettiń quzyryna kóshti me? QR konstıtýsıasyna sáıkes memtil, 22 jyl qazaq tili ekenin bilmeıtin saýatsyz ba, shekara áskeri?
Ne qasaqana memleketti, áli kúnge RF bodany ispettes kórsetip otyrǵan opasyzdyq pa shekara áskeri tarapynan? Sonda bul ásker kimge baǵynady? Shyndyqty ashyp aıtýdy talap etemin.

Óz basyma keler bolsaq, keri oralǵanda, bolashaqta da, meıli shekarashylar poıyzdy sótkelep toqtatsyn, meıli, kúsh kórsetip alyp ketsin, amandasýdan bastalatyn tekseris, birinshi memtilde júrgizilmese, qujattarymdy kórsetýden bas tartamyn.


Usynylǵan
Sońǵy jańalyqtar