1991 men 2024 jyldar aralyǵynda Qazaqstan úkimetin 11 saıasatker basqardy. Onyń ishinde tek Kárim Másimov qana eki ret Premer-Mınıstr laýazymynda otyrdy.
Al qaı premerdiń tusynda bizdiń ekonomıka órledi, qaı úkimet ýaqytynda kerisinshe qulady? Jyl saıyn jańa tarıhymyzdyń paraqtary molaıyp kele jatqandyqtan bul óte qyzyq derek. 33 jyl az ýaqyt emes. Dúnıejúzilik bank pen Ulttyq statısıka búrosynyń derekterine súıenip, kez-kelgen premer-mınıstrdiń eń negizgi nátıjesi – ishki jalpy ónimniń ósý lınıasyn qaraı alamyz. Túsinikti bolý úshin aldymen hronologıa, artynan reıtıń jasaıyq.
Sergeı Tereshenko, 1991-1994 jyldar
Sergeı Tereshenkonyń kezinde táýelsizdikti endi alyp, óndiris qırap, zaýyttar jabylyp, zeınetaqy tólenbeı, naǵyz toqyraýǵa kelgen edik. Er azamattar iship ketti. Áıelder qytaı sómkesin arqalap bazarǵa shyqty. Qazaqstan jabaıy kapıtalızm jáne «chelnok» ekonomıkasy rejımine aýysty.
Tereshenkonyń kezinde ekonomıka tórt jyl boıy qatarynan qulady. Al Qazaqstan tarıhyndaǵy eń úlken quldyraý, mınýs 12 paıyz - 1994 jyly boldy.
Ákejan Qajygeldın, 1994-1997 jyldar
Qajygeldınniń dáýirinde jekeshelendirý ekonomıkasy bastaldy. Qajygeldın bizdi mınýstan plúske shyǵarǵan alǵashqy premer. Ákejan Maǵjanuly 1995 jyly ishki jalpy ónimdi 8,2 paıyzǵa quldyratty. Biraq 1996 jyly ekonomıkany 0,5 paıyzǵa, al 1997 jyly 1,7 paıyzǵa ósirdi. Bizdiń ekonomıkalyq jylnamada 1996 jyl «áıteýir jaǵdaı ońala bastaǵan» ýaqyt retinde tarıhta qaldy.
Nurlan Balǵymbaev, 1997-1999 jyldar
Balǵymbaevtyń kezindegi ekonomıkanyń maksımaldy ósýi +2,7 paıyz boldy. Biraq 1998 jylǵy Reseıdegi defolt Qazaqstanǵa da aýyr tıdi. 1998 jyly biz 1,9 paıyz joǵalttyq ta, 1999 jyly jaǵdaıdy túzedik.
Qasym-Jomart Toqaev, 1999-2002 jyldar
Qasym-Jomart Kemelulynyń kezinde álemde munaı baǵasy sharyqtady da, ishki jalpy ónim dereý óse bastady. Toqaev táýelsiz el tarıhynda ekonomıkanyń bir jyldyq ósý qarqynyn 10 paıyzdan asyrǵan alǵashqy premer boldy. 2001 jyly ishki jalpy ónimniń ósimi 13,5 paıyzdy kórsetti. Bul búginge deıin jańarmaǵan absolútty rekord. Sol jyly elimiz álem boıynsha eń tez baıyǵan TOP-10 eldiń qataryna kirdi.
Imanǵalı Tasmaǵambetov, 2002-2003 jyldar
Imanǵalı Nurǵalıulynyń dáýirinde álemde «qymbat munaı» fazasy saqtalyp turdy. Tasmaǵambetov kórsetken maksımaldy ósim 9,7 paıyz boldy.
Danıal Ahmetov, 2003-2007 jyldar
Danıal Kenjetaıulynyń ýaqytynda ekonomıka ózin jaqsy sezindi. Ol óziniń maksımaldy nátıjesin 2006 jyly kórsetti. Sol jyly ekonomıka 10,7 paıyzǵa ósti.
Karım Másimov 2007-2012, 2014-2016 jyldar
Kárim Qajymqanulynyń úkimetti eki ret basqarǵanyn bilemiz. Alǵashqy otyrysynda ol maksımaldy 8,9% ósim, al ekinshi merziminde 4,2 paıyz ósim kórsetti.
Serik Ahmetov, 2012-2014 jyldar
Serik Ahmetov óz maksımýmyn 2013 jyly kórsetti. Sol jyly ekonomıka 6 paıyzǵa ósti. Biraq Serik Ahmetovtyń basqa jetistigi bar. Onyń kezinde Ulttyq Qordyń kólemi 75,2 mıllıard dollarǵa jetti. Bul mejege biz odan keıin eshqashan iline almadyq. Qazir shamamen 56-57 mıllıard dollarmen otyrmyz.
Baqytjan Saǵyntaev, 2016-2019 jyldar
Baqytjan Ábdirulynyń ýaqytynda Qazaqstan «orta tabys tuzaǵyna» túsip qaldy. Iaǵnı ekonomıka ósýi 5 paıyzdan asa almaıtyn jaǵdaıǵa jettik. Onyń maksımaldy nátıjesi 2019 jyly – 4,5 paıyz ósim boldy.
Asqar Mamın, 2019-2022 jyldar
2020 jylǵa deıin (pandemıa) Qazaqstan ekonomıkasy sońǵy ret 1998 jyly qulaǵan bolatyn. Sol ýaqyttan beri tek qana úzdiksiz ósip keldi. Mamın ekonomıkanyń qulaýyn kórsetken tórtinshi premer. Tereshenko dáýirinde (1991-1994) ekonomıka sol tórt jyl qatarynan qulap keldi. Qajygeldınniń kezinde İJÓ 1995 jyly (-8,2%) qulady. Nurlan Balǵymbaevtyń kezinde 1998 jyly ekonomıkamyz -1,9 paıyzǵa quldyraǵan. Al Asqar Mamın dáýirinde 2020 jyly ekonomıka 2,5 paıyzǵa qulady. Al 2021 jyly kerisinshe 4,3 paıyzǵa ósti. Mamınnyń maksımaldy nátıjesi 4,3 paıyz boldy.
Álıhan Smaıylov, 2022-2024 jyldar
Álıhan Ashanuly postkrızıstik kezde keldi de, ekonomıkany qulatqan joq. 2022 jyldyń qorytyndysy boıynsha ekonomıka 3,2%, al 2023 jyldyń nátıjesinde ekonomıka ósimi 5,1% kórsetti. Maksımaldy nátıje – 5,1%.
Al endi, Qazaqstan ekonomıkasyn barynsha ósirgen premerler reıtıńi:
1. Qasym-Jomart Toqaev – 13,5%
2. Danıal Ahmetov – 10,7%
3. Imanǵalı Tasmaǵambetov – 9,7%
4. Kárim Másimov – 8,9%
5. Serik Ahmetov – 6%
6. Álıhan Smaıylov – 5,1%
7. Baqytjan Saǵyntaev – 4,5%
8. Asqar Mamın – 4,3%
9. Nurlan Balǵymbaev – 2,7%
10. Ákejan Qajygeldın – 1,7%
11. Sergeı Tereshenko – mınýs 12%
