Jazýshy, etnograf Bolat Bopaıuly Ashyq Podcast-ta qazaq halqy ertede jer silkinisin qalaı boljaǵanyn áńgimelep berdi, - dep habarlaıdy Dalanews.kz.

Etnograftyń sózinshe, qazaq halqynyń suńǵylalyǵy sol - kez kelgen apatty aldyn ala boljaı alǵan.

"1910 jyly jeltoqsannyń 22-si eken, jer silkinisi boldy ǵoı. Sodan 110 jyl salyp kelip, 22-si kúni silkindi. Qazaq astronom halyq qoı. Keń jazıra saharalarda kóship qonyp júrdi. Mal sharýashylyǵy, egin sharýashylyǵy, ańshylyq, qusshylyǵynyń - bári tabıǵatpen tyǵyz qatysty boldy. Sonyń ishinde shóppen, juldyzdarmen, ań-qustarmen, jybyrlaǵan jándiktermen, qonatyn qonysymen, aqqan sýmen, asqar taýmen, jaıylymmen tutas qatysty bolǵannan keıin qazaqtyń ishinde óte bilimdar adamdar boldy. Apparatpen tekserip kórmese de, aspanǵa qarap, juldyzdardyń orny aýysýyn bildi. Tabıǵatta bolatyn apattardy jaqsy bildi. Qarly borandardyń, qyzyl topan sýlardyń, zilzala jer silkinisteriniń, quıyn apattarynyń (bárin bildi - esk.). Óıtkeni apattarda qolyndaǵy maly jutap qalsa, basyndaǵy baspanasy qırap qalsa, jan baǵý qıyn bolady ǵoı. Aldyn ala saqsyný úshin jańaǵy nárselerdi jaqsy bildi", - dedi jazýshy.

Bolat Bopaıuly juldyzdardyń reti, aınalyp otyrýy jerge óz áserin tıgizetinin de aıtty.

"Juldyzdardyń ishinde 60 jylda aınalyp turyp, jer sharyna salmaǵyn salyp ketetin juldyzdar bar. Ertegilerde, ańyzdarda aıtylady, ǵylym da dáleldeıdi. 100 jylda bir kelip, ketip qalatyndary bolady. Qazaqtar "ergejeıli juldyzdar" deıdi. Ergejeıli degen kishi juldyzdar ǵoı, sonyń ózi jer sharynan bálenbaı ese úlken. Odan keıin orta juldyzdar, alyp juldyzdar, ǵaıyp juldyzdar...

Juldyzdar aınalyp turǵan juldyz (ishindegi bir juldyz -esk.) shertip qalady, sol kezde aspannan jerge tartylys kúshi túsedi, ózgeris bolady eken. Úlken tartylys kúshi bolady da, sol jerde jer silkinip ketedi deıdi. Japonıanyń da, Eýropanyń da damyǵan ǵalamtor ǵasyrynda búginge deıin tappaı otyrǵan nársesi sol - juldyzdardyń kele jatqan kezdegi ýaqyty, 100 jyl degen sıaqty.

Soǵan baılanysty juldyzdyń ornyn tabý kerek. Sony zertteý kerek. Jer astyndaǵy nárselerge salmaq salady ǵoı. "Zilzala aspannan keledi, juldyzdan keledi, Alladan keledi, adamnan emes, ony Alla biledi" degen sózder qazaqta sodan qalǵan", - dedi ol.

Etnograftyń sózinshe, bul jolǵy jer silkinisin jer móńkidi dep aıtýǵa bolady.

"Saq bolsań saqtaımyn" deıdi. 100 jyl tolǵannan keıin bul nárseniń erteli-kesh qaıtalanýy. ...Osy jolǵy bizdikinde móńký boldy. Ony "jer móńkidi" deıdi. Móńkigeni óte qaýipti. Shaıqalǵan eshteńe etpeıdi. Sýdyń tolqyny sıaqty (móńkigeni - esk.). Ol óte qıyn bolady. Saq bolý kerek. Saq bolý úshin baıaǵy zamanda qońyraý ilip qoıǵan. Syńǵyrlaıdy ǵoı. Árkimge jan ózine kerek. (Buryn qazaqtar - esk.) Úkimet aıtpady demeı, saq boldy.  Saq bolǵan jaqsy dep oılaımyn", - deıdi Bolat Bopaıuly.