جازۋشى، ەتنوگراف بولات بوپاي ۇلى Ashyq Podcast-تا قازاق حالقى ەرتەدە جەر سىلكىنىسىن قالاي بولجاعانىن اڭگىمەلەپ بەردى، - دەپ حابارلايدى Dalanews.kz.
ەتنوگرافتىڭ سوزىنشە، قازاق حالقىنىڭ سۇڭعىلالىعى سول - كەز كەلگەن اپاتتى الدىن الا بولجاي العان.
"1910 جىلى جەلتوقساننىڭ 22ء-سى ەكەن، جەر سىلكىنىسى بولدى عوي. سودان 110 جىل سالىپ كەلىپ، 22ء-سى كۇنى سىلكىندى. قازاق استرونوم حالىق قوي. كەڭ جازيرا ساحارالاردا كوشىپ قونىپ ءجۇردى. مال شارۋاشىلىعى، ەگىن شارۋاشىلىعى، اڭشىلىق، قۇسشىلىعىنىڭ - ءبارى تابيعاتپەن تىعىز قاتىستى بولدى. سونىڭ ىشىندە شوپپەن، جۇلدىزدارمەن، اڭ-قۇستارمەن، جىبىرلاعان جاندىكتەرمەن، قوناتىن قونىسىمەن، اققان سۋمەن، اسقار تاۋمەن، جايىلىممەن تۇتاس قاتىستى بولعاننان كەيىن قازاقتىڭ ىشىندە وتە ءبىلىمدار ادامدار بولدى. اپپاراتپەن تەكسەرىپ كورمەسە دە، اسپانعا قاراپ، جۇلدىزداردىڭ ورنى اۋىسۋىن ءبىلدى. تابيعاتتا بولاتىن اپاتتاردى جاقسى ءبىلدى. قارلى بورانداردىڭ، قىزىل توپان سۋلاردىڭ، ءزىلزالا جەر سىلكىنىستەرىنىڭ، قۇيىن اپاتتارىنىڭ (ءبارىن ءبىلدى - ەسك.). ويتكەنى اپاتتاردا قولىنداعى مالى جۇتاپ قالسا، باسىنداعى باسپاناسى قيراپ قالسا، جان باعۋ قيىن بولادى عوي. الدىن الا ساقسىنۋ ءۇشىن جاڭاعى نارسەلەردى جاقسى ءبىلدى"، - دەدى جازۋشى.
بولات بوپاي ۇلى جۇلدىزداردىڭ رەتى، اينالىپ وتىرۋى جەرگە ءوز اسەرىن تيگىزەتىنىن دە ايتتى.
"جۇلدىزداردىڭ ىشىندە 60 جىلدا اينالىپ تۇرىپ، جەر شارىنا سالماعىن سالىپ كەتەتىن جۇلدىزدار بار. ەرتەگىلەردە، اڭىزداردا ايتىلادى، عىلىم دا دالەلدەيدى. 100 جىلدا ءبىر كەلىپ، كەتىپ قالاتىندارى بولادى. قازاقتار "ەرگەجەيلى جۇلدىزدار" دەيدى. ەرگەجەيلى دەگەن كىشى جۇلدىزدار عوي، سونىڭ ءوزى جەر شارىنان بالەنباي ەسە ۇلكەن. ودان كەيىن ورتا جۇلدىزدار، الىپ جۇلدىزدار، عايىپ جۇلدىزدار...
جۇلدىزدار اينالىپ تۇرعان جۇلدىز (ىشىندەگى ءبىر جۇلدىز -ەسك.) شەرتىپ قالادى، سول كەزدە اسپاننان جەرگە تارتىلىس كۇشى تۇسەدى، وزگەرىس بولادى ەكەن. ۇلكەن تارتىلىس كۇشى بولادى دا، سول جەردە جەر سىلكىنىپ كەتەدى دەيدى. جاپونيانىڭ دا، ەۋروپانىڭ دا دامىعان عالامتور عاسىرىندا بۇگىنگە دەيىن تاپپاي وتىرعان نارسەسى سول - جۇلدىزداردىڭ كەلە جاتقان كەزدەگى ۋاقىتى، 100 جىل دەگەن سياقتى.
سوعان بايلانىستى جۇلدىزدىڭ ورنىن تابۋ كەرەك. سونى زەرتتەۋ كەرەك. جەر استىنداعى نارسەلەرگە سالماق سالادى عوي. "ءزىلزالا اسپاننان كەلەدى، جۇلدىزدان كەلەدى، اللادان كەلەدى، ادامنان ەمەس، ونى اللا بىلەدى" دەگەن سوزدەر قازاقتا سودان قالعان"، - دەدى ول.
ەتنوگرافتىڭ سوزىنشە، بۇل جولعى جەر سىلكىنىسىن جەر موڭكىدى دەپ ايتۋعا بولادى.
"ساق بولساڭ ساقتايمىن" دەيدى. 100 جىل تولعاننان كەيىن بۇل نارسەنىڭ ەرتەلى-كەش قايتالانۋى. ...وسى جولعى بىزدىكىندە موڭكۋ بولدى. ونى "جەر موڭكىدى" دەيدى. موڭكىگەنى وتە ءقاۋىپتى. شايقالعان ەشتەڭە ەتپەيدى. سۋدىڭ تولقىنى سياقتى (موڭكىگەنى - ەسك.). ول وتە قيىن بولادى. ساق بولۋ كەرەك. ساق بولۋ ءۇشىن باياعى زاماندا قوڭىراۋ ءىلىپ قويعان. سىڭعىرلايدى عوي. اركىمگە جان وزىنە كەرەك. (بۇرىن قازاقتار - ەسك.) ۇكىمەت ايتپادى دەمەي، ساق بولدى. ساق بولعان جاقسى دەپ ويلايمىن"، - دەيدى بولات بوپاي ۇلى.
