Oraza ustaý tártibi qalaı?

Dalanews 13 qań. 2017 05:22 3483

Musylman bolý: Oraza musylmandarǵa paryz. Sondyqtan jańa musylman bolǵan jandarǵa ótken jyldardaǵy oraza sekildi ǵıbadattaryna qaza kerek emes. Olardyń beıne bir jańa týǵan sábıdeı barlyq kúnási keshiriledi: Quranda Allah Taǵala: (Muhammed) «Kúpirlik etkenderge eger olar jamandyqtan tyıylsa, ótken kúnálary keshiriledi. Al eger olar qaıtalasa, sonda ótkendegilerdiń de úkimi oryndalady» de. (Ánfal, 8/38)

Balıǵat jasynda bolýy jáne aqyl-esi túzý bolý: Bala men aqyl-esi aýysqan, talǵan adamǵa nemese mas adamǵa oraza ustaý paryz emes. Bulardyń sanasy tolyq bolmaǵandyqtan, mundaı ámir olarǵa júktelmeıdi. Paıǵambarymyz (s.a.ý.) bylaı deıdi: «Úsh adamǵa qalam jazylmaıdy: Balıǵat jasyna jetpeıinshe balaǵa, aqyl-esi túzý bolǵanǵa deıin aqyly kemiske, oıanǵanǵa deıin uıqyda jatǵan adamǵa» (Býharı, Talaq, 11; Ábý Dááýd, Hýdýd, 17). Iaǵnı, sana asa mańyzdy. Allahtyń ámiri sanaly jandarǵa kelgen. Jeti jasqa kirgen kezden orazaǵa kúshi jetetin qyz bala men er balaǵa ata-anasy oraza ustatyp úıretý kerek. Maqsat — balalardy orazaǵa baýlý. Aqyl-esi kemtar ne esinen tanyp qalǵan adamdarǵa ýaqytsha bolsa da oraza paryz emes. Aqyly ornyna kelse, qazasy ótelmeıdi.

Oraza ustaýǵa kúshi jetý jáne turǵyn bolý: Naýqas nemese jolaýshylarǵa oraza paryz emes. Biraq oraza ustasa, orazasy durys. Al oraza ustamasa, basqa kúnderi orazasyn qaza etedi. Quranda olar jóninde bylaı deıdi: «Oraza sanaýly kúnderde. Kimde-kim naýqastansa ıakı jolaýshy bolsa, basqa kúnderi ótesin» (Baqara, 2/184). Kárilik jasqa kelip, oraza ustaýǵa shamalary kelmegen jandarǵa oraza paryz emes. Sonymen qatar haıyz, nıfas kezindegi áıelder jáne ózi nemese balasyna zıan tıýi yqtımal eki qabat áıelder men bala emizgen áıelderge de paryz emes. Kári adamdar oraza ornyna pıdıa beredi. Olar orazanyń qazasyn da ótemeıdi. Jolaýshyǵa kelsek, ol 90 shaqyrymnan astam jerge jolaýshylap shyqsa, jolaýshy sanalyp, oraza ustamaýyna ruqsat. Biraq keıin ustamaǵan kúnderiniń qazasyn óteıdi.