ورازا ۇستاۋ ءتارتىبى قالاي؟

Dalanews 13 قاڭ. 2017 05:22 3770

مۇسىلمان بولۋ: ورازا مۇسىلماندارعا پارىز. سوندىقتان جاڭا مۇسىلمان بولعان جاندارعا وتكەن جىلدارداعى ورازا سەكىلدى عيباداتتارىنا قازا كەرەك ەمەس. ولاردىڭ بەينە ءبىر جاڭا تۋعان سابيدەي بارلىق كۇناسى كەشىرىلەدى: قۇراندا اللاھ تاعالا: (مۇحاممەد) «كۇپىرلىك ەتكەندەرگە ەگەر ولار جاماندىقتان تىيىلسا، وتكەن كۇنالارى كەشىرىلەدى. ال ەگەر ولار قايتالاسا، سوندا وتكەندەگىلەردىڭ دە ۇكىمى ورىندالادى» دە. (ءانفال، 8/38)

باليعات جاسىندا بولۋى جانە اقىل-ەسى ءتۇزۋ بولۋ: بالا مەن اقىل-ەسى اۋىسقان، تالعان ادامعا نەمەسە ماس ادامعا ورازا ۇستاۋ پارىز ەمەس. بۇلاردىڭ ساناسى تولىق بولماعاندىقتان، مۇنداي ءامىر ولارعا جۇكتەلمەيدى. پايعامبارىمىز (س.ا.ۋ.) بىلاي دەيدى: «ءۇش ادامعا قالام جازىلمايدى: باليعات جاسىنا جەتپەيىنشە بالاعا، اقىل-ەسى ءتۇزۋ بولعانعا دەيىن اقىلى كەمىسكە، ويانعانعا دەيىن ۇيقىدا جاتعان ادامعا» (بۋحاري، تالاق، 11؛ ءابۋ ءدااۋد، حۋدۋد، 17). ياعني، سانا اسا ماڭىزدى. اللاھتىڭ ءامىرى سانالى جاندارعا كەلگەن. جەتى جاسقا كىرگەن كەزدەن ورازاعا كۇشى جەتەتىن قىز بالا مەن ەر بالاعا اتا-اناسى ورازا ۇستاتىپ ۇيرەتۋ كەرەك. ماقسات — بالالاردى ورازاعا باۋلۋ. اقىل-ەسى كەمتار نە ەسىنەن تانىپ قالعان ادامدارعا ۋاقىتشا بولسا دا ورازا پارىز ەمەس. اقىلى ورنىنا كەلسە، قازاسى وتەلمەيدى.

ورازا ۇستاۋعا كۇشى جەتۋ جانە تۇرعىن بولۋ: ناۋقاس نەمەسە جولاۋشىلارعا ورازا پارىز ەمەس. ءبىراق ورازا ۇستاسا، ورازاسى دۇرىس. ال ورازا ۇستاماسا، باسقا كۇندەرى ورازاسىن قازا ەتەدى. قۇراندا ولار جونىندە بىلاي دەيدى: «ورازا ساناۋلى كۇندەردە. كىمدە-كىم ناۋقاستانسا ياكي جولاۋشى بولسا، باسقا كۇندەرى وتەسىن» (باقارا، 2/184). كارىلىك جاسقا كەلىپ، ورازا ۇستاۋعا شامالارى كەلمەگەن جاندارعا ورازا پارىز ەمەس. سونىمەن قاتار حايىز، نيفاس كەزىندەگى ايەلدەر جانە ءوزى نەمەسە بالاسىنا زيان ءتيۋى ىقتيمال ەكى قابات ايەلدەر مەن بالا ەمىزگەن ايەلدەرگە دە پارىز ەمەس. كارى ادامدار ورازا ورنىنا پيديا بەرەدى. ولار ورازانىڭ قازاسىن دا وتەمەيدى. جولاۋشىعا كەلسەك، ول 90 شاقىرىمنان استام جەرگە جولاۋشىلاپ شىقسا، جولاۋشى سانالىپ، ورازا ۇستاماۋىنا رۇقسات. ءبىراق كەيىن ۇستاماعان كۇندەرىنىڭ قازاسىن وتەيدى.