Bobrovka orta mektebiniń oqýshysy «Úı jaǵdaıynda bıogaz óndirý» atty jobany «Jas tehnıkter stansasyndaǵy» jetekshisi Iýrıı Rezvıskııdiń nusqaýymen sátti júzege asyrǵan.
14 jastaǵy tehnık bul teorıamen kópten beri áýestenipti. Aıtýynsha, tezekten gaz óndirý alǵash Qytaıda paıda bolyp, keıin Eýropaǵa tarapty. Tipti, Londonnyń bir kóshesi túgeldeı tezekten alynǵan qýatpen jaryqtandyrylǵan eken.
Keıin elektr paıda bolyp, bul tehnologıa umyt qalady. Balamaly energıa kózderine suranys artqan tusta bıogazdyń múmkindigine qaıtadan kóńil aýyp otyr. Al Nıkıtanyń jobasy sol bıogazyńyzdy úı jaǵdaıynda alýǵa arnalǵan.
Eń kóp kúıis qaıtaratyn mal bolǵandyqtan gaz alýǵa eń qolaıly shıkizat sıyrdyń tezegi sanalady. Nıkıta tezekti ashytyp, bojytý úshin emýlsıalyq boıaýlardan bosaǵan plasık ydystardy paıdalanypty.
Birneshe kún aýa ótpeıtindeı etip byqtyrǵannan keıin tezek quramyndaǵy metan men kómir qyshqylynan gaz bólinip, tumshalanǵan ydystyń betine qalqyp shyǵady. Ony gaz qubyryna jalǵaý úshin Nıkıta ydystyń qaqpaǵyna káriz kranyn ornatypty. N.Djeparov atalmysh qurylǵy arqyly ondaǵan tájirıbeler júrgizip, bir sıyrdan táýligine shamamen 4,2 tekshe metr gaz alýǵa bolatynyn eseptep shyǵarypty.
– Bir sharshy metr aýmaqty táýlik boıy jylytý úshin 0,2 tekshe metr bıogaz ketetin kórinedi. Demek, kólemi 60 sharshy metr ǵımaratty jylytýǵa úsh sıyrdyń tezegi artyǵymen jetedi, – deıdi ónertapqysh.
Bıogaz ekologıalyq qaýipsizdigi jaǵynan tabıǵı gazdan da tıimdi. Onyń ústine odan qalǵan qaldyqtyń quramynda azot kóp bolǵandyqtan tyńaıtqysh retinde topyraqtyń ónimdiligin 30 paıyzǵa deıin arttyrady.
– Bizdiń esebimiz boıynsha Qazaqstandaǵy búkil maldyń tezeginen bir ýaqytta 40 besqabatty turǵyn úıdi jylytýǵa bolady, – deıdi Nıkıta. Qajettigine qaraı Nıkıtanyń qurylǵysyn asa úlken kólemde jasaýǵa da bolady. Al reseılik ǵalymdar qalanyń káriz júıesin tazartý ǵımaratynan osy tásilmen bıogaz óndirýge talpynýda.
Esimjan Naqtybaı
