Elimiz jer kólemi jaǵynan toǵyzynshy orynda ekenin maqtanyshpen aıtamyz. Al endi osynaý ulanǵaıyr dalany, o sheti men bu shetine ushqan qustyń qanaty talatyn eldi bir birimen baılanystyratyn jol sapasynyń halyqtyń talaby men tilegine saı bolýynyń mańyzy zor. Kúzde batpaqqa batyp, qysta qardan júre almaıtyn bolsa jolda júrgen aǵaıynnyń da narazylyǵy kúsheıe bermek. Osy oraıda sońǵy jyldary elimizdegi jol sapasyn arttyrýǵa úlken talap qoıylyp otyr. Qazirgi tańda bul baǵytta atqarylyp jatqan jumystar da az emes.
Jol sapasy jaqsy bolsa eń aldymen óńirler damıdy
Atap óter jaıt, elimizdegi jol sapasynyń jaqsy bolýy eń aldymen halyqtyń turmys-tirshiligin jaqsartyp, áleýetiniń jaqsarýyna serpin beredi. Alys beris damyǵan elde el ekonomıkasy da kóterilip, óńirlerimiz kórkeıe túsedi.
Elimizdegi joldarǵa saraptama jasaı ketsek, respýblıkalyq trassalardyń 92 paıyzynyń jaǵdaıy qanaǵattanarlyq deńgeıde eken. Al jergilikti jerlerdegi mańyzy bar joldardyń 87 paıyzynyń jaǵdaıy jaqsara túsken. Onyń ústine sońǵy jyldary el Úkimeti aqyly joldardyń sanyn arttyryp barynsha halyqqa halyqaralyq deńgeıdegi sapasy joǵary joldardyń qyzmet etýine jaǵdaı jasaýda.
Al Almaty sekildi iri qalalardaǵy kólik tyǵyny máselesin ýshyqtyrmaý úshin qalany aınalyp ótetin úlken aınalma avtomobıl jolyn salyp, barynsha turǵyndarǵa qolaıly jaǵdaı jasaýǵa tyrysyp jatyr. Aınalyp kelgende munyń barlyǵy óńirlerimizdi damytyp, jol sapasyn jaqsartyp turǵyndarǵa qolaıly jaǵdaı jasaý úshin iske asyp jatqan sharalar.
Taratyp aıta ketsek, qazirgi tańda Jambyl, Pavlodar, Mańǵystaý oblystaryndaǵy ishki joldar sapasy birshama jaqsarǵan. Sapaly joldar úlesiniń artyp otyrǵany da baıqalady.
Al endi batys aımaqtardaǵy jol sapasy áli de bolsa syn kótermeı tur. Bul aımaqtarǵa qazirgi tańda basymdylyq berilip, sapaly joldardyń úlesin arttyrýǵa jaǵdaı jasalyp jatyr. Máselen kólik mınıstrliginiń málimetinshe bıyl elimizde 12 myń shaqyrymnan astam jol salý jáne jóndeý jumystaryn jasaý josparlanyp otyr. Onyń bes myń shaqyrymnan astamy respýblıkalyq mańyzy bar joldar sanalady.
Sondaı-aq, bıyl avtojol salasynda mańyzy bar birneshe jobany aıaqtaý da kózdelip otyr. Onyń biri Shyǵys Qazaqstan oblysyndaǵy eń uzyn kópir bolsa, ekinshisi Túrkistan oblysy Shaqpaq baba asýyndaǵy Qazaqstandaǵy eń uzyn avtomobıl tonneli sanalatyn 840 metrlik tonnel paıdalanýǵa berilmek. Bulardyń ekeýi de kólik qatynasy maqsatynda mańyzdy jobalar sanalady.
Sondaı-aq, elimizdegi joldardyń 92 paıyzy respýblıkalyq joldar bolsa, 87 paıyzy óńirlik joldar sanatyna jatady. Joldardyń sapasy jaǵynan joǵarǵy kórsetkishti 98 paıyzben Jambyl oblysy top bastasa, Batys Qazaqstan oblysy 52 paıyzben joldardyń sapasy boıynsha kósh sońynda keledi. Qazirgi tańda osy elimizdiń batys oblysyndaǵy joldardyń sapasyn jaqsartý mindeti tur.
Joldy salý ǵana emes, sapaly salý da basty mindet
Jol salý arqyly azamattarymyzdy da jumyspen qamtyp otyrmyz. Máselen jol-qurylys jumystaryna jylyna shamamen 200 myńǵa jýyq adam tartylady. Iaǵnı, jergilikti jerlerde osynsha adam jumyspen qamtylyp otyr. Sondaı-aq, respýblıkalyq jáne jergilikti mańyzy bar avtomobıl joldarynyń jelisin damytý jáne kútip ustaý, qurylys pen qaıta jańartýdyń sapasyn baqylaý boıynsha QR Indýstrıa jáne ınfraqurylymdyq damý mınıstrliginiń bergen usynystary negizinde jergilikti jerdegi basqarýshy oryndardyń jaýapkershiligi eskeriledi.
«Aýmaqtardy damytý» ulttyq jobasy negizinde bul talap mindettelgen. Sondyqtan joldardyń sapasy únemi jergilikti jerlerdiń baqylaýynda. Degenmen munymen shektelip qalmaı Premer-Mınıstr Oljas Bektenov únemi jol sapasyna qatysty eskertýi men qadaǵalaýyn bıik minberden sóz etip keledi. Sonyń negizinde joldardy salý kezindegi jiberilgen olqylyqtar Úkimet tarapynan únemi qadaǵalaýda. Sondyqtan jol sapasy talapqa saı bolady degen úmit zor.
Bıyl da elimizde avtojol salasy boıynsha birneshe iri jobalar paıdalanýǵa berilmek. «Qaraǵandy – Almaty», «Aqtóbe – Qandyaǵash», «Atyraý – Astrahan» jáne «Taldyqorǵan – Óskemen» joldary paıdalanýǵa berilse myńdaǵan adam sapaly joldyń rahatyn kórmek.
Qazirdiń ózinde qarqyndy jumystar júrip jatqan bul joldardy sapasy da tıisti oryndardyń qadaǵalaýynda. Budan bólek shamamen 2,5 myń shaqyrym respýblıkalyq joldarda jóndeý jumystary qolǵa alynyp, sýyq túspeı paıdalanýǵa beriledi dep kútilip otyr. Iaǵnı osyǵan deıin berilgen joldardy kútip ustap, kem ketikterin únemi joıyp otyrý da tıisti oryndardyń qadaǵalaýynda.
Ras, jergilikti joldarǵa qatysty halyqtyń shaǵymy jıi aıtylady. Ásirese kóktem kezinde Jezǵazǵan, Qyzylorda, Batys Qazaqstan óńiriniń turǵyndarynan kóp shaǵym aıtyldy. Oblystardyń arasyn baslanystyratyn joldarda batpaqqa batyp, odan qaldy shuryq tesik joldardan mazasy qashqan halyqtyń narazylyǵy da túsinikti. Sondyqtan atalmysh jobalar eń aldymen halyq kóńilinen shyqsa ıgi deımiz.
Maman pikiri
Ábdi Qıalbaev, jol salasynyń mamany, tehnıka ǵylymynyń doktory, profesor: «Joldarymyzdyń sapasy jyl sanap joǵarylap keledi»
– Shyny kerek jyl saıyn jol sapasyna qatysty aıtylatyn shaǵym kóp. Óıtkeni joldyń uzyndyǵy aıtarlyqtaı, onyń syrtynda respýblıkalyq, halyqaralyq mańyzy bar joldarymyz kóp. Sondyqtan elimizdiń damýy jolmen tyǵyz baılanysty der edim.
Ras, keıde alǵashqy qar jaýyp jatqanda jol salynyp jatty degen sekildi syndar aıtylady. Bul jol salýshylarǵa qatysty nárse emes. Jol salý isin uıymdastyrý júıesindegi olqylyqtar der edim. Aqsha bólinip, jol salýshylar sol iske kirisem degenshe sondaı ýaqyt ótip ketip jatady. Degenmen qazir halyqtyń, sarapshylardyń pikirin eskerip, bul olqylyqtar túzetilip keledi. «Kósh júre túzeledi» degendeı ol kemshilikterdiń joıylatynyna senemin.
Ras salada aıtylyp júrgen taǵy bir áńgime ana bir eldiń joldary elý jylǵa shydaıdy, bizdiki bir jyl ǵana dep jatady. Jol sapasynyń saqtalýyna sol jerdiń aýa raıynyń, tóseletin asfált quramynyń, jer qyrtysynyń da áseri bar.
Máselen asfált quramyndaǵy zat bizdiń ystyq aýa raıyna tózbeýi múmkin. Sondyqtan bas salyp kinálaı bergennen góri, osy máselelerdi zertteý kerek. Jalpy, jol salý isiniń elimizdegi úzidiksiz júrgizilip kele jatqanyna rızamyn. Jyl saıyn on myńdaǵan shaqyrym jol salynyp, jóndeýden ótip, jergilikti turǵyndar jumyspen qamtylyp keledi. Sáıkesinshe sapaly joldarymyzdyń da kólemi artyp jatyr. Saladaǵy olqylyqtar da jyl sanap túzetilip keledi. Demek elimiz kórkeıip, jol salasyndaǵy máseleler azaıyp keledi. Bastysy osy!
