ەلىمىز جەر كولەمى جاعىنان توعىزىنشى ورىندا ەكەنىن ماقتانىشپەن ايتامىز. ال ەندى وسىناۋ ۇلانعايىر دالانى، و شەتى مەن بۇ شەتىنە ۇشقان قۇستىڭ قاناتى تالاتىن ەلدى ءبىر بىرىمەن بايلانىستىراتىن جول ساپاسىنىڭ حالىقتىڭ تالابى مەن تىلەگىنە ساي بولۋىنىڭ ماڭىزى زور. كۇزدە باتپاققا باتىپ، قىستا قاردان جۇرە المايتىن بولسا جولدا جۇرگەن اعايىننىڭ دا نارازىلىعى كۇشەيە بەرمەك. وسى ورايدا سوڭعى جىلدارى ەلىمىزدەگى جول ساپاسىن ارتتىرۋعا ۇلكەن تالاپ قويىلىپ وتىر. قازىرگى تاڭدا بۇل باعىتتا اتقارىلىپ جاتقان جۇمىستار دا از ەمەس.
جول ساپاسى جاقسى بولسا ەڭ الدىمەن وڭىرلەر داميدى
اتاپ وتەر جايت، ەلىمىزدەگى جول ساپاسىنىڭ جاقسى بولۋى ەڭ الدىمەن حالىقتىڭ تۇرمىس-تىرشىلىگىن جاقسارتىپ، الەۋەتىنىڭ جاقسارۋىنا سەرپىن بەرەدى. الىس بەرىس دامىعان ەلدە ەل ەكونوميكاسى دا كوتەرىلىپ، وڭىرلەرىمىز كوركەيە تۇسەدى.
ەلىمىزدەگى جولدارعا ساراپتاما جاساي كەتسەك، رەسپۋبليكالىق تراسسالاردىڭ 92 پايىزىنىڭ جاعدايى قاناعاتتانارلىق دەڭگەيدە ەكەن. ال جەرگىلىكتى جەرلەردەگى ماڭىزى بار جولداردىڭ 87 پايىزىنىڭ جاعدايى جاقسارا تۇسكەن. ونىڭ ۇستىنە سوڭعى جىلدارى ەل ۇكىمەتى اقىلى جولداردىڭ سانىن ارتتىرىپ بارىنشا حالىققا حالىقارالىق دەڭگەيدەگى ساپاسى جوعارى جولداردىڭ قىزمەت ەتۋىنە جاعداي جاساۋدا.
ال الماتى سەكىلدى ءىرى قالالارداعى كولىك تىعىنى ماسەلەسىن ۋشىقتىرماۋ ءۇشىن قالانى اينالىپ وتەتىن ۇلكەن اينالما اۆتوموبيل جولىن سالىپ، بارىنشا تۇرعىندارعا قولايلى جاعداي جاساۋعا تىرىسىپ جاتىر. اينالىپ كەلگەندە مۇنىڭ بارلىعى وڭىرلەرىمىزدى دامىتىپ، جول ساپاسىن جاقسارتىپ تۇرعىندارعا قولايلى جاعداي جاساۋ ءۇشىن ىسكە اسىپ جاتقان شارالار.
تاراتىپ ايتا كەتسەك، قازىرگى تاڭدا جامبىل، پاۆلودار، ماڭعىستاۋ وبلىستارىنداعى ىشكى جولدار ساپاسى ءبىرشاما جاقسارعان. ساپالى جولدار ۇلەسىنىڭ ارتىپ وتىرعانى دا بايقالادى.
ال ەندى باتىس ايماقتارداعى جول ساپاسى ءالى دە بولسا سىن كوتەرمەي تۇر. بۇل ايماقتارعا قازىرگى تاڭدا باسىمدىلىق بەرىلىپ، ساپالى جولداردىڭ ۇلەسىن ارتتىرۋعا جاعداي جاسالىپ جاتىر. ماسەلەن كولىك مينيسترلىگىنىڭ مالىمەتىنشە بيىل ەلىمىزدە 12 مىڭ شاقىرىمنان استام جول سالۋ جانە جوندەۋ جۇمىستارىن جاساۋ جوسپارلانىپ وتىر. ونىڭ بەس مىڭ شاقىرىمنان استامى رەسپۋبليكالىق ماڭىزى بار جولدار سانالادى.
سونداي-اق، بيىل اۆتوجول سالاسىندا ماڭىزى بار بىرنەشە جوبانى اياقتاۋ دا كوزدەلىپ وتىر. ونىڭ ءبىرى شىعىس قازاقستان وبلىسىنداعى ەڭ ۇزىن كوپىر بولسا، ەكىنشىسى تۇركىستان وبلىسى شاقپاق بابا اسۋىنداعى قازاقستانداعى ەڭ ۇزىن اۆتوموبيل توننەلى سانالاتىن 840 مەترلىك توننەل پايدالانۋعا بەرىلمەك. بۇلاردىڭ ەكەۋى دە كولىك قاتىناسى ماقساتىندا ماڭىزدى جوبالار سانالادى.
سونداي-اق، ەلىمىزدەگى جولداردىڭ 92 پايىزى رەسپۋبليكالىق جولدار بولسا، 87 پايىزى وڭىرلىك جولدار ساناتىنا جاتادى. جولداردىڭ ساپاسى جاعىنان جوعارعى كورسەتكىشتى 98 پايىزبەن جامبىل وبلىسى توپ باستاسا، باتىس قازاقستان وبلىسى 52 پايىزبەن جولداردىڭ ساپاسى بويىنشا كوش سوڭىندا كەلەدى. قازىرگى تاڭدا وسى ەلىمىزدىڭ باتىس وبلىسىنداعى جولداردىڭ ساپاسىن جاقسارتۋ مىندەتى تۇر.
جولدى سالۋ عانا ەمەس، ساپالى سالۋ دا باستى مىندەت
جول سالۋ ارقىلى ازاماتتارىمىزدى دا جۇمىسپەن قامتىپ وتىرمىز. ماسەلەن جول-قۇرىلىس جۇمىستارىنا جىلىنا شامامەن 200 مىڭعا جۋىق ادام تارتىلادى. ياعني، جەرگىلىكتى جەرلەردە وسىنشا ادام جۇمىسپەن قامتىلىپ وتىر. سونداي-اق، رەسپۋبليكالىق جانە جەرگىلىكتى ماڭىزى بار اۆتوموبيل جولدارىنىڭ جەلىسىن دامىتۋ جانە كۇتىپ ۇستاۋ، قۇرىلىس پەن قايتا جاڭارتۋدىڭ ساپاسىن باقىلاۋ بويىنشا ق ر يندۋستريا جانە ينفراقۇرىلىمدىق دامۋ مينيسترلىگىنىڭ بەرگەن ۇسىنىستارى نەگىزىندە جەرگىلىكتى جەردەگى باسقارۋشى ورىنداردىڭ جاۋاپكەرشىلىگى ەسكەرىلەدى.
«اۋماقتاردى دامىتۋ» ۇلتتىق جوباسى نەگىزىندە بۇل تالاپ مىندەتتەلگەن. سوندىقتان جولداردىڭ ساپاسى ۇنەمى جەرگىلىكتى جەرلەردىڭ باقىلاۋىندا. دەگەنمەن مۇنىمەن شەكتەلىپ قالماي پرەمەر-مينيستر ولجاس بەكتەنوۆ ۇنەمى جول ساپاسىنا قاتىستى ەسكەرتۋى مەن قاداعالاۋىن بيىك مىنبەردەن ءسوز ەتىپ كەلەدى. سونىڭ نەگىزىندە جولداردى سالۋ كەزىندەگى جىبەرىلگەن ولقىلىقتار ۇكىمەت تاراپىنان ۇنەمى قاداعالاۋدا. سوندىقتان جول ساپاسى تالاپقا ساي بولادى دەگەن ءۇمىت زور.
بيىل دا ەلىمىزدە اۆتوجول سالاسى بويىنشا بىرنەشە ءىرى جوبالار پايدالانۋعا بەرىلمەك. «قاراعاندى – الماتى»، «اقتوبە – قاندىاعاش»، «اتىراۋ – استراحان» جانە «تالدىقورعان – وسكەمەن» جولدارى پايدالانۋعا بەرىلسە مىڭداعان ادام ساپالى جولدىڭ راحاتىن كورمەك.
ءقازىردىڭ وزىندە قارقىندى جۇمىستار ءجۇرىپ جاتقان بۇل جولداردى ساپاسى دا ءتيىستى ورىنداردىڭ قاداعالاۋىندا. بۇدان بولەك شامامەن 2،5 مىڭ شاقىرىم رەسپۋبليكالىق جولداردا جوندەۋ جۇمىستارى قولعا الىنىپ، سۋىق تۇسپەي پايدالانۋعا بەرىلەدى دەپ كۇتىلىپ وتىر. ياعني وسىعان دەيىن بەرىلگەن جولداردى كۇتىپ ۇستاپ، كەم كەتىكتەرىن ۇنەمى جويىپ وتىرۋ دا ءتيىستى ورىنداردىڭ قاداعالاۋىندا.
راس، جەرگىلىكتى جولدارعا قاتىستى حالىقتىڭ شاعىمى ءجيى ايتىلادى. اسىرەسە كوكتەم كەزىندە جەزعازعان، قىزىلوردا، باتىس قازاقستان ءوڭىرىنىڭ تۇرعىندارىنان كوپ شاعىم ايتىلدى. وبلىستاردىڭ اراسىن باسلانىستىراتىن جولداردا باتپاققا باتىپ، ودان قالدى شۇرىق تەسىك جولداردان مازاسى قاشقان حالىقتىڭ نارازىلىعى دا تۇسىنىكتى. سوندىقتان اتالمىش جوبالار ەڭ الدىمەن حالىق كوڭىلىنەن شىقسا يگى دەيمىز.
مامان پىكىرى
ءابدى قيالبايەۆ، جول سالاسىنىڭ مامانى، تەحنيكا عىلىمىنىڭ دوكتورى، پروفەسسور: «جولدارىمىزدىڭ ساپاسى جىل ساناپ جوعارىلاپ كەلەدى»
– شىنى كەرەك جىل سايىن جول ساپاسىنا قاتىستى ايتىلاتىن شاعىم كوپ. ويتكەنى جولدىڭ ۇزىندىعى ايتارلىقتاي، ونىڭ سىرتىندا رەسپۋبليكالىق، حالىقارالىق ماڭىزى بار جولدارىمىز كوپ. سوندىقتان ەلىمىزدىڭ دامۋى جولمەن تىعىز بايلانىستى دەر ەدىم.
راس، كەيدە العاشقى قار جاۋىپ جاتقاندا جول سالىنىپ جاتتى دەگەن سەكىلدى سىندار ايتىلادى. بۇل جول سالۋشىلارعا قاتىستى نارسە ەمەس. جول سالۋ ءىسىن ۇيىمداستىرۋ جۇيەسىندەگى ولقىلىقتار دەر ەدىم. اقشا ءبولىنىپ، جول سالۋشىلار سول ىسكە كىرىسەم دەگەنشە سونداي ۋاقىت ءوتىپ كەتىپ جاتادى. دەگەنمەن ءقازىر حالىقتىڭ، ساراپشىلاردىڭ پىكىرىن ەسكەرىپ، بۇل ولقىلىقتار تۇزەتىلىپ كەلەدى. «كوش جۇرە تۇزەلەدى» دەگەندەي ول كەمشىلىكتەردىڭ جويىلاتىنىنا سەنەمىن.
راس سالادا ايتىلىپ جۇرگەن تاعى ءبىر اڭگىمە انا ءبىر ەلدىڭ جولدارى ەلۋ جىلعا شىدايدى، بىزدىكى ءبىر جىل عانا دەپ جاتادى. جول ساپاسىنىڭ ساقتالۋىنا سول جەردىڭ اۋا رايىنىڭ، توسەلەتىن اسفالت قۇرامىنىڭ، جەر قىرتىسىنىڭ دا اسەرى بار.
ماسەلەن اسفالت قۇرامىنداعى زات ءبىزدىڭ ىستىق اۋا رايىنا توزبەۋى مۇمكىن. سوندىقتان باس سالىپ كىنالاي بەرگەننەن گورى، وسى ماسەلەلەردى زەرتتەۋ كەرەك. جالپى، جول سالۋ ءىسىنىڭ ەلىمىزدەگى ۇزىدىكسىز جۇرگىزىلىپ كەلە جاتقانىنا ريزامىن. جىل سايىن ون مىڭداعان شاقىرىم جول سالىنىپ، جوندەۋدەن ءوتىپ، جەرگىلىكتى تۇرعىندار جۇمىسپەن قامتىلىپ كەلەدى. سايكەسىنشە ساپالى جولدارىمىزدىڭ دا كولەمى ارتىپ جاتىر. سالاداعى ولقىلىقتار دا جىل ساناپ تۇزەتىلىپ كەلەدى. دەمەك ەلىمىز كوركەيىپ، جول سالاسىنداعى ماسەلەلەر ازايىپ كەلەدى. باستىسى وسى!
