Táýelsizdiktiń alǵashqy jyldary 1990-91 jyldary namysty, jigerli edi qazaq. Qazir jigerine qum quıǵandaı, jasyq. Keıde oılaımyn, halyq bárinen jalyqty ǵoı deımin.
Ótirikten, jaǵympazdyqtan, paraqorlyqtan, bilimsiz ákim, bastyqtardan – bárinen sharshady ǵoı dep oılaımyn.
Zıaly qaýym da bir-birine múddeles emes. Birin biri jaý kóredi. Dushpan sanaıdy. Mundaı pıǵylmen qalaı ushpaqqa jetpekpiz. Bilmeımin?
Táýelsizdik alǵanymyzǵa 26 jyl toldy. Bilim salasynda jyl saıyn reforma. Mektepte nemerelerim oqıdy. Solardyń mıy ashyp ketti.
Al men bastaýysh synypta jattaǵan óleńdi áli umytqan joqpyn. Qazirgi balalar keshe oqyǵanyn búgin umytady. Nege? Bilimdegi júıe durys emes. Balanyń mıy qoqys jáshigi sıaqty, oǵan anany da, mynany da quıyp jatyr, tógip jatyr. Balanyń tilin biletin pedagog joq. Sonyń kesirinen bala túgili, bizdiń mıymyz jetpeıtin oqýlyqpen meniń nemerelerimniń basy ashyp júr.
11 jasar nemereme úıge mynandaı tapsyrma beripti: «Myna sózderdiń ishinen jergilikti ereksheligi bar, jalpy ereksheligi bar sózderdi anyqtańdar» degen. Álginiń ekeýin men taba almadym.
77 jasyma sheıin oblys-aımaqtardy aralaǵam, jergilikti erekshelikti biletin, jazýshymyn. Ǵylymı erekshelikti de bilemin. Al 11 jasar qyz bala óziniń úıindegi «jergilikti» sózden basqany qaıdan biledi?
Atyraýdaǵy sózdi, Mańǵystaýdaǵy, Qyzyljardaǵy eldiń qalaı sóıleıtinin qaıdan biledi?
Oqýlyqqa sony kirgizip qoıǵan. Ony oqýshy túgili, stýdent te, muǵalimniń ózi de túsinbeıdi. Osyndaı oqýlyq bola ma?! Bul – ultty uıytý emes, iritý.
Qazirgi oqýlyqtarda ádisnama joq. Ádisnama joq jerde, oqýlyq ta bolmaıdy.
Mundaı jaýlyqty dushpan da jasamaıdy qazaqqa. Sabaqtastyq, dástúr degen atymen joǵaldy. Bir mınıstrdiń reformasyn ekinshisi ózgerte beredi.
Ekinshisiniń jańalyǵyn úshinshisi alyp tastaıdy. Birin biri moıyndamaıdy. Odan eń aldymen oqýshy zardap shegedi. Nemerem qatarly oqýshylarǵa janym ashıdy, olar Bilim mınıstrleriniń eksperımentine aınaldy.
Sol mınıstrlerdiń balalary osy oqýlyqpen oqıdy degenge kúmánim bar.
- Jazýshy Beksultan Nurjekeevtiń
"Qala men Dala" gazetine bergen suhbatynan úzindi
(jalǵasy bar)
