Jaqynda Nazarbaevtyń Buharaǵa sapary men ózbek prezıdenti Shavkat Mırzıeevpen kezdesýi qoǵamda qyzý talqyǵa tústi. Ózbekstan prezıdentiniń Qazaqstanǵa, Dúnıejúzilik kóshpendiler oıyndarynyń ashylý saltanatyna qatysý úshin ushyp kelýi, Nazarbaevtyń osy kezdesýden keıin qandaı áreketterge baratyny týraly boljamdardy kúsheıtti. Bul Nazarbaev áýletiniń qaıtadan saıası arenaǵa shyǵýǵa degen yntasyn arttyryp, olardyń el bolashaǵyna qalaı yqpal etýi múmkin degen suraqtar týdyrady. Saıası sholýshy Asylhan Mamashuly men saıasattanýshy Qazybek Beısebaev atalmysh jaǵdaıǵa baılanysty saıası boljam jasap kórdi, dep habarlaıdy Dalanews.kz Arasha.kz-ke siltep.
Saıası sholýshy Asylhan Mamashulynyń pikirinshe, Nazarbaevtar áýletiniń kelesi prezıdent saılaýyna tikeleı qatysatyndaı esh abyroıy joq.
“Ony ózderi de, halyq ta biledi. Biraq qoldaryndaǵy qarjy resýsrtary men kadrlarǵa yqpalyn saılaý kezinde paıdalana alady.
Nazarbaevtar áýleti Qazaqstannyń saıası ómirine belsendi orala almaıdy. Nazarbaevtar áýletiniń birqatar múshelerin jaýapqa tartýdan saqtap otyrǵan búgingi bılik, sondyqtan kelesi saılaýda búgingi bıliktiń kandıdatyn qoldaıdy”, - deıdi ol.
Aıtýynsha, Nazarbaevtar áýeletiniń saıasatqa aralasqanyn qoǵamnyń basym kópshiligi qalamaıdy.
“Bul áýlet keıingi 30 jylda ornaǵan saıası, áleýmettik ádiletsiz júıeniń negizin salýshy jáne ári qaraı da jalǵasqanyn qalaıtyn áýlet. Al bıliktegi saıası elıta úshin báribir. Qazaqstanda saıası elıta Nazarbaev kezeńinen qalǵandar. Olar jeke bastaryna, laýazymyna yńǵaıly bolsa kez kelgen kandıdatýrany qoldaı beredi.
"Nazarbaevtar áýleti" – shartty termın. Qazaqstan zańy boıynsha naqty bir áýlet kandıdat usyna almaıdy. Al keń maǵyna alatyn bolsaq bul áýlettiń belgili tulǵalary ózderine yńǵaıly kandıdatqa jan-jaqsy qoldaý kórsete alady”, - deıdi saıası sholýshy.
Sonymen qatar ol “Nazarbaevtar áýletiniń yqpaly” degennen góri Nazarbaev qurǵan saıası júıeniń yqpaly degen durys degen pikirdi alǵa tartty.
“Qazaqtannyń búgingi bıligi “Jańa Qazaqstan” degen uran jarıalasa da saıası júıkeni shyn máninde ózgerte almady, Nazarbaev qurǵan saıası júıe jumys istep tur.
Nazarbaevtar áýleti óte mol aqshasy bar áýlet sanalady. Sol aqshany saqtap qalý úshin barlyq tásildi qoldanady. Ol – medıaresýrstar, saıası resrýstar. Ázirge ekeýine de múmkindik bar. Zańda Nazarbaevtar áýletine eshqandaı tyıym salynǵan joq”, - dedi ol.
Al saıasattanýshy Qazybek Beısebaev Nazarbaev áýletiniń yqpalyn joǵaltpaǵanyn jáne olardyń aldaǵy ýaqytta saıası sahnaǵa qaıta oralýy elge qaýipti bolýy múmkin ekenin aıtady.
“Nazarbaevtyń bıligi kezinde eldiń baılyǵy onyń áýleti men jaqyndarynyń qolyna shoǵyrlanǵany belgili. Bılikke oralý olarǵa óz múddelerin ári qaraı qorǵaýǵa múmkindik berer edi. Bul áýlettiń bılikke qaıta kelýi ekonomıkalyq, saıası jáne áleýmettik saldarǵa ákelýi yqtımal”, - dedi ol.
Beısebaevtyń pikirinshe, qoǵam Nazarbaev áýletiniń qaıta oralýyna qatty qarsy bolady. Sebebi olar eldiń baılyǵyn ıelenip, ony óz paıdasyna jaratyp keldi.
“Nazarbaev áýleti kezinde eldiń energetıkalyq júıesi men turǵyn úı-kommýnaldyq sharýashylyǵy nasharlap, memleket ekonomıkasy turalap qalǵanyn atap ótý mańyzdy. Olardyń qaıta bılikke kelýi halyqty odan ári tonaýǵa ákelýi múmkin. Sondyqtan qoǵam olardy qoldamaıdy, al saıası elıta Nazarbaev kezeńinen qalǵandar bolǵandyqtan, olardyń arasynda áýlettiń bılikke qaıta kelýin qoldaıtyndar bolýy yqtımal”, - dedi saıasattanýshy.
Nazarbaev áýleti kelesi prezıdent saılaýyna qatysa ma degen suraq kópshiliktiń kókeıinde júr. Qazybek Beısebaevtyń aıtýynsha, áýlet ishinde yqtımal kandıdat retinde Darıǵa Nazarbaeva qarastyrylýy múmkin.
“Darıǵa Nazarbaevanyń saıası jáne basqarýshylyq tájirıbesi mol, ári ol óz ambısıalaryn ashyq kórsetip keledi. Ol uzaq ýaqyt boıy saıasatta belsendi qyzmet atqaryp, túrli mańyzdy laýazymdardy ıelengen. Onyń kandıdatýrasy Nazarbaev áýleti úshin qolaıly bolýy yqtımal, sebebi ol ákesi qurǵan júıeni ári qaraı jalǵastyra alady”, - deıdi Beısebaev.
Sonymen qatar Nazarbaev áýleti basqa da yqpaldy tulǵalardy prezıdenttikke usynýy múmkin ekenin jetkizdi.
“Bul adamdar Nazarbaev kezeńinde mańyzdy qyzmetter atqaryp, qazirgi ýaqytta ýaqytsha saıasattan shettep qalǵan tulǵalar bolýy múmkin. Olar áýlettiń múddesin qorǵaıtyn, biraq qoǵamda belgili deńgeıde qoldaý tabýy múmkin kandıdattar retinde usynylýy yqtımal. Áýlettiń negizgi maqsaty — bılikke ózderine yńǵaıly adamdy ákelý jáne sol arqyly óz yqpalyn saqtap qalý.
Nazarbaev kezeńinen qalǵan kadrlar qazirgi bıliktiń quramynda áli de bar. Olar Nazarbaevtyń júıesinde qyzmet atqarǵandyqtan, sol júıege adal bolyp qalady. Toqaevtyń prezıdenttik kezeńinde saıası reformalar júrgizilgenimen, Nazarbaev qurǵan kadrlar áli de memlekettik bıliktiń negizgi tiregi bolyp otyr. Bul kadrlar saıası sahnada áli de yqpaldy ról atqarady jáne olardy bılikten tolyq alastatý ońaı emes”, - dedi ol.
Onyń sózinshe, qazirgi bılik “Jańa Qazaqstan” ıdeıasyn usynsa da, Nazarbaev qurǵan saıası júıe jumysyn jalǵastyryp keledi.
“Nazarbaev kadrlary eldiń mańyzdy saıası jáne ekonomıkalyq salalarynda sheshýshi ról atqarýda jáne olardy bılikten yǵystyrý úshin aıtarlyqtaı ózgerister qajet. Sonymen qatar, bul kadrlar ózderiniń jeke múddelerin qorǵaý úshin bılikte qalýǵa tyrysady jáne Nazarbaev áýletiniń yqpalyn saqtaý úshin de kúresýge daıyn.
Nazarbaev áýleti qolynda mol qarjy resýrstary men medıa yqpaly bar ekenin eskersek, olar osy resýrstardy paıdalanyp, saıası sahnadaǵy óz rólin kúsheıtýge tyrysady. Olar medıa arqyly qoǵamǵa áser etip, saıası kózqarastaryn nasıhattaı alady. Sonymen qatar, olardyń qolynda bılikke áser etýge qabiletti kadrlar bar, bul da olardyń yqpalyn saqtaýǵa múmkindik beredi”, - deıdi saıasattanýshy.
Beısebaev Nazarbaev áýletiniń strategıasy kútý men baqylaýǵa negizdelýi múmkin ekenin atap ótti.
“Toqaevtyń prezıdenttik merzimi aıaqtalǵanǵa deıin olar saıası sahnada belsendi áreket etpeýi múmkin, biraq kez kelgen saıası qatelikti paıdalanyp, óz yqpalyn kúsheıtýge daıyn bolary anyq. Olar qoǵamdaǵy narazylyqty óz maqsattaryna paıdalanyp, bılikke qaıta kelýge tyrysatyny yqtımal”, - dep sózin jalǵady ol.
Qoryta kele, Qazaqstannyń saıası bolashaǵy men Nazarbaev áýletiniń yqpaly áli de belgisiz. Áýlet aldaǵy prezıdent saılaýynda tikeleı qatyspasa da, olardyń qolyndaǵy resýrstar men kadrlarǵa yqpal etý múmkindigi eldiń saıası sahnasynda mańyzdy ról atqarýy múmkin. Qoǵam men saıası elıtanyń Nazarbaev áýletiniń yqtımal qaıta oralýyna degen kózqarasy ártúrli, biraq olardyń bılikke qaıta kelýi eldiń damýyna keri áserin tıgizýi múmkin degen qaýip bar
