Orda men QazTAG daýly istiń ortasynda qaldy
Qazaqstannyń medıa keńistigi qaıta qyzý talqyǵa tústi: qysqa ýaqyt ishinde eki iri aqparat quraly – QazTAG HAA (halyqaralyq aqparat agenttigi) men Orda.kz – Qylmystyq kodekstiń 274-baby «kórineý jalǵan aqparat taratý» boıynsha qozǵalǵan isterdiń fıgýranttary boldy. Bul eki jaǵdaı da sóz bostandyǵynyń shekarasy men jarıalanǵan málimet úshin BAQ-tyń jaýapkershiligi týraly jańa pikirtalas týdyrdy, dep habarlaıdy Dalanews.kz
9 jeltoqsanda aqparat agenttigi QazTAG basshylyǵyna qatysty qylmystyq is qozǵalǵany týraly jańalyq jarıalady. Bas dırektor Aset Mataev pen bas redaktor Amır Kasenov Freedom Finance kompanıasynyń (Tımýr Týrlov tizginindegi) aryzy negizinde tergeý tarapynan resmı túrde kúdikti retinde tirkeldi. Sebep – kompanıada alaıaqtyq boldy dep málimdegen azamattardyń sózderine súıengen jarıalanymdar.
Aıta keteıik, QazTAG isi Freedom Finance kompanıasynyń shaǵymynan bastaldy. Kompanıa agenttik óziniń bedeline nuqsan keltiretin málimetter jarıalady dep kórsetti. Tergeý áreketteri 25 qarashada bastalyp, redaksıa qyzmetkerleri suraq-jaýapqa shaqyryldy. İs – dıskredıtasıa, iskerlik bedelge zıan keltirý jáne Freedom Finance-tyń zańdy qyzmetin destabılızasıalaý faktileri boıynsha qozǵalǵan.
Kompanıa ókilderi jaǵdaıdy sotqa deıingi tártippen retteýge tyrysqanyn alǵa tartty. «Kompanıa Qazaqstan Respýblıkasynyń zańnamasy aıasynda qatań túrde jumys isteıdi, baǵaly qaǵazdar naryǵynyń kásibı qatysýshysy retinde lısenzıaǵa ıe jáne eldegi iri jeke brokerlerdiń qataryna kiredi. Halyqaralyq arenada kompanıa Qazaqstandy ashyq ári senimdi qarjy ınstıtýty retinde tanytyp, memlekettiń ınvestısıalyq tartymdylyǵy men bedelin arttyrýǵa úles qosady», – dep málimdedi Freedom Finance. Advokat Aleksandr Kamendrovskııdiń aıtýynsha, QazTAG redaksıasy kompanıanyń resmı ótinishterin elemegen. Al aqparat agenttigi holdıńtiń aıyptaýlaryn joqqa shyǵarady, alaıda Freedom kompanıasynyń negizin qalaýshy Tımýr Týrlov 9 jeltoqsanda bylaı dedi: «Olar shyndyqqa múlde sáıkes kelmeıtin kóptegen derekterdi keltirdi… Biz barlyq dálelder men qujattyq negizderdi jınaýǵa tyrystyq. Biz zań aıasynda áreket etkimiz keledi. Eger adamdar shyndyqqa janaspaıtyn málimet aıtsa, biz qujattardy usynyp, óz ustanymymyzdy qorǵaýǵa tyrysamyz».
QazTAG isi talqylanyp jatqan tusta, jeltoqsan basynda Orda.kz bas redaktory Gúlnar Bajkenovaǵa qatysty da qylmystyq is qozǵalǵany belgili boldy. Tergeý redaksıanyń birqatar jarıalanymdaryn ádeıi jáne qaıtalap taratylǵan jalǵan aqparat dep sanaıdy. İs týraly habarlanǵan kúni Orda.kz keńsesinde jáne Bajkenovanyń úıinde tintý júrgizilip, tehnıka tárkilendi. Kelesi kúni sot ony eki aı merzimge úı qamaqqa jiberý týraly sheshim shyǵardy.
Tergeýdegi epızodtardyń biri 2024 jyly jarıalanǵan materıal boldy. Onda quqyq qorǵaý organynyń qyzmetkeri para alyp jatqan kezinde ustaldy dep aıtylǵan. Materıaldyń shyqqanyna bir jyldan assa da, ony tekserý jumystary tek 2025 jyldyń sońyna qaraı bastalǵan. Jýrnalısik qaýymdastyq bul jaǵdaıdy túsiniksiz ári orynsyz ýaqytta jasalǵan is dep qabyldady.
Eki oqıǵa da keń qoǵamdyq talqylaý týdyrdy. “Argýmenty ı fakty. Kazahstan” basylymyna bergen pikirinde sarapshy Edýard Poletaev medıanaryqta qarqyndy kommersıalızasıa júrip jatqanyn atap ótti: mundaı jaǵdaıda sapa standarttary jyldamdyq pen básekelestikke umtylýdyń kóleńkesinde qalýy múmkin. Sondaı-aq ol kóptegen BAQ, blogerler jáne onlaın-platformalar kóbine tabys tabý nıetimen áreket etetinin aıtqan: «Bul salanyń edáýir dárejede kommersıalanǵanyn kórip otyrmyz, al tabys tabý múmkindigi qandaı da bir haıpqa uryndyrýy múmkin» dedi ol.
Alaıda osy materıalda saıasattanýshy Marat Shıbýtov «aqparattyq soǵystardyń» qarqyny tómendep kele jatqanyn aıtady: memleket mundaı jaǵdaılardy retteýdi úırendi, al medıa-shabýyldardyń tıimdiligi álsireı tústi. Degenmen, onyń aıtýynsha, aýdıtorıanyń nazaryn túrli faktorlar bólip jibergen qazirgi zamanda repýtasıa men obektıvtilik óziniń salmaǵyn joǵalta bastaıdy.
QazTAG pen Orda.kz tóńiregindegi jaǵdaılar sóz bostandyǵy men jaýapkershiliktiń arasyndaǵy tepe-teńdiktiń qanshalyqty názik ekenin anyq kórsetedi. Jýrnalıser qolaısyz suraq qoıýǵa quqyly, biraq aqparattyń durystyǵyn tekserýge mindetti. Memleket zańnyń oryndalýyn qamtamasyz etýi tıis, biraq bul rette baqylaý quraldaryn qysym tetigine aınaldyrmaýy qajet.
Medıa keńistiktegi senimdi saqtaý – tek medıa, quqyq qorǵaý organdary, bıznes jáne aýdıtorıa kásibı normalardy saqtaǵanda jáne zańǵa súıengende ǵana múmkin. Sebebi qoǵam úshin sapaly aqparat – ózgermeıtin basty qundylyq.
