Qazirgi tańda Mańǵystaý oblysynda jastardy túrli kásiptik mamandyqtarǵa baýlıtyn 24 kolej bar. Onyń 14-i memlekettik kolejder. Taıaýda Mańǵystaý oblysy ákimniń orynbasary Sholpan İlmýhanbetova aımaqta Qytaı kompanıalarynyń artýyna baılanysty úsh birdeı kolej jastarǵa qytaı tilin úırete bastaǵanyn esh qymsynbastan, qatardaǵy jańalyq retinde dúıim jurtqa jarıa etti. Bildeı oblys ákiminiń orynbasary bul máselege qandaıda bir reaksıa tanytpaýyn qalaı túsinýge bolady? Ádette ońyn-solyn ańdap basatyn sheneýnikter mundaı máselelerdi jasyryp qalýshy edi. Osylaısha Sholpan hanym qazaq tili, ult múddesi syndy mańyzdy máselelerge beı-jaı qaraıtynyn baıqatyp aldy. Ákimniń orynbasary aımaqtaǵy kolejderde bilim alýshy jastardyń 53 paıyzy tehnıkalyq baǵytty tańdap, munaı-gaz sektorynda jumys isteýdi armandaıtynyn alǵa tartty. Sondaı-aq, Mańǵystaýda kóptegen kolejder qosymsha aǵylshyn tilin oqyta bastapty. Al «zamanýı maman» daıarlaýǵa bet burǵan Mańǵystaýdaǵy týrızm, gýmanıtarıalyq jáne polıtehnıkalyq kolejder qazaq jastaryna qytaı tilin úıretýge kúsh salyp jatqanyn ákimniń orynbasary málimdedi. Osylaısha mańǵystaýlyq jastar arasynda qytaı tilin meńgerip, Qytaıdyń munaı kompanıalaryna jumysqa turý trendke aınalypty. Árıne, til bilgenniń aıyby joq . Biraq óz jerimizde turyp, sheteldik kompanıalarǵa qyzmetke (qara jumys degen durys shyǵar) turý úshin jastarymyzdyń bóten eldiń tilin meńgerýge umtylyp jatqany kez kelgen ultjandy azamattyń ashý-yzasyn týǵyzsa kerek. Qazaq jeriniń en baılyǵyna aýyz salǵan sheteldik kompanıalardyń qyzmetkerleri nege qazaq tilin meńgerýge kúsh salmaıdy? Investorlardyń aldynda jaltaqtaýdan arlanbaıtyn, tabanynyń búri joq sheneýnikter turǵanda olarǵa mundaı talap qoıý múmkin emes ekenin de túsinesiń. Jergilikti jerdegi atqaminerler men bilim salasyna jaýapty sheneýnikter osyǵan jol bergen soń, jaqsy jumys pen joǵary jalaqyny armandaǵan jastarǵa qalaısha aqyl aıtýǵa bolady.
Osylaısha mańǵystaýlyq jastar arasynda qytaı tilin meńgerip, Qytaıdyń munaı kompanıalaryna jumysqa turý trendke aınalypty. Árıne, til bilgenniń aıyby joq . Biraq óz jerimizde turyp, sheteldik kompanıalarǵa qyzmetke (qara jumys degen durys shyǵar) turý úshin jastarymyzdyń bóten eldiń tilin meńgerýge umtylyp jatqany kez kelgen ultjandy azamattyń ashý-yzasyn týǵyzsa kerek.
Endi máseleni sýyq aqylmen baıyptap kórsek. Shyntýaıtyna kelgende kásiptik bilim beretin kolejderde jastarǵa qytaı tilin úıretý múmkin emes. Toǵyzynshy synyptan keıin kolejge túsken jastar úsh jylda kásiptik mamandyǵyn ıgerip ketse, sonyń ózi úlken olja. Endi jastardyń basyn qatyryp, qytaı tilin úıretýge bet burǵan Mańǵystaýdaǵy kolejder mamandyǵyn tolyq ıgermegen jartykesh mamandar daıarlap shyǵaratynyn ishimiz sezip otyr. Kolejde qytaı tilin úıretý aqylǵa syıymsyz is. Tipten sol Mańǵystaýdyń mań dalasynda qytaı tilin úıretetin mamannyń tabyla qoıýy da ekitalaı. Sonda mundaı maqtangershilik ınvestorlarǵa jaǵyný úshin qajet pe? Qytaılyq kompanıalardyń jergilikti kolejderge mundaı talap qoımaǵany da anyq. Shamasy bul kolejderdiń básekege toly myna zamanda stýdent tartyp, qarapaıym halyqtyń aqshasyn qaltaǵa basyp qalý úshin oılap tapqan amaly ekenin baıqaısyń. Al jergilikti bılik oryndary bolsa esh oılanbastan buǵan jol berip otyr. Budan basqa Bilim jáne ǵylym mınıstrliginiń bilim berý standarttaryna aımaqtaǵy kolejderdiń pysqyryp ta qaramaıtynyn baıqaısyń.
Aýzyńyz jaman demeńiz, bolashaqta hanzýsha eki-úsh aýyz sózdi zorǵa úırengen, jartykesh mamandardy qytaılyq kompanıalar esiginen de syǵalatpaıtyny anyq. Ýnıversıtet bitirgen jastardy shekesinen shertip turyp tańdap alyp otyrǵan ınvestorlar kolejdiń túlekterin qaıtsin. Osynyń bárin bes saýsaǵyndaı biletin sheneýnikterdiń bolmaıtyn iske bola shala búlinip, shalshyqqa túsýi janymyzǵa batady.
Nurlan JUMAHAN.
