COVID-19 baılanysty shekteýlerge baılanysty resmı ashylý AYDI (Atyrau Youth Development Initiative – Atyraý qalasynyń jastaryn damytý bastamasy) YouTube arnasynda onlaın formatynda ótti. Jobanyń bastamashysy jáne basty seriktesi "Shevron" kompanıasy boldy.
Spıkerler retinde The Village Qazaqstan jáne Masa Media jobalarynyń negizin qalaýshy Aısana Áshim, kásipker jáne bıznes jattyqtyrýshy Ǵanı Abadan, PR-mamany, podkaster jáne bloger Marına Sharıpova jáne "I-SEED" atty áleýmettik kásipkerlik jobasynyń mentory Kúnjamılá Sahaın qatysty. Olar kreatıvti ekonomıkanyń jaı-kúıi men damý perspektıvalary týraly óz pikirlerimen bólisti.
Qazaqstanda kreatıvti ekonomıka áli de bolsa damý satysynda, alaıda úlken áleýetke ıe. Otandyq jas mýzykanttar, IT-mamandary, kreatıvti ekonomıka ókilderi suranysqa ıe jáne halyqaralyq deńgeıde tanymal. IýNESKO-nyń esebine sáıkes, bul sala jyl saıyn álemdik JİÓ-ge 3% (2 250 mıllıard dollar) úles qosady jáne 29,5 mıllıon jumys ornyn qamtamasyz etedi.
Kreatıvti ekonomıka adamı resýrstar men talanttarǵa, ınovasıalarǵa jáne standarttan tys tásilderge negizdelgen. Munda bıznes adamnyń qarym-qatynastaryna jáne shyǵarmashylyqqa negizdelgen ıdeıa. Al standartty ekonomıka bolsa, óndiris pen ónerkásipke táýeldi.
Koronavırýstyq pandemıa jaǵdaıy kórsetkendeı, problemalaryn sheshý barysynda shablonnan tys oılaýdy qoldanatyndar jáne ózgermeli jaǵdaılarǵa tez beıimdeletinder tózimdilik kórsetti. "Ózgeristerdi adam faktory basym bıznes formatyna engizý ońaıyraq boldy. Kreatıvti ekonomıkanyń avtomattandyrylǵan ónerkásip nemese kúrdeli óndiriske qaraǵanda artyqshylyǵy aıqyn. Adamdar jaqsy beıimdeledi jáne kreatıvti ekonomıka ókilderi tez kúshin jınap, onlaın rejıminde jumys atqara aldy", - dedi Ǵanı Abadan.
Álemdik tájirıbe týraly aıtatyn bolsaq, startups.co.uk portalǵa sáıkes 2019 jylmen salystyrǵanda onlaın bıznes sany 60% - ǵa ósti. Sonymen qatar, Ulybrıtanıada kreatıvti salanyń eldiń JİÓ-ge qosqan úlesi álem boıynsha eń joǵary bolyp, 7% - dy qurady. Qazaqstanda biz elektrondyq komersıa sektoryndaǵy ósimdi, azyq-túlik pen taǵam jetkizýge suranystyń artýyn jáne jańa kásipterdiń iske qosylýyn kórdik.
"Daǵdarys kezinde jańa jobalardy iske qosý kóptegen adamdar úshin qarsy-ıntýıtıvti bolyp kórinýi múmkin", - dedi Aısana Áshim. "Degenmen, pandemıa kezinde biz jańa medıa jobany iske qostyq."Medıa startap ınvestorlar úshin tartymdy bolýy úshin óziniń biregeı maqsatty aýdıtorıasyn naqty anyqtap, belgili bir taýashany tańdap, "tone of voice" - ózindik aıryqsha daýys-únin qalyptastyrý qajet. Qazaqstandyq medıa naryqta óńirlik jobalardy, sondaı-aq mıkro- nemese shaǵyn jáne orta bızneske arnalǵan mamandandyrylǵan BAQ-jobasyn bastaýǵa oryn jetkilikti.
"Bıznesti naqty maqsatpen jáne qumarlyqpen bastaý kerek. Bul jaǵdaıda bolashaq kásipkerdiń jasy jobanyń sáttiligine áser etpeıdi. Jaqynda 16 jastaǵy qazaqstandyq oqýshylar bedeldi mektepter men ýnıversıtetterdiń tegin sabaqtaryn jınaǵan saıtty iske qosty", - dep Kúnjamılá Sahaın pikir bólisti.
Jaspace keńistigi "Shevron" kompanıasynyń “Atyraý jastaryn damytý bastamasy (AYDI)” jobasynyń bir bóligi bolyp tabylady. Bul bastama jastardy ekonomıkaǵa beıim jáne áleýmettik turǵydan belsendi etýge, ári Atyraý qalasyn ashyq, ınklúzıvti jáne teń quqyqty qala retinde damytýǵa baǵyttalǵan. AYDI jobasyn Atyraý oblysy ákimdigimen seriktestikte British Council, Impact Hub Almaty jáne Urban Forum Kazakhstan qurǵan koalısıa ázirlep, basqarady.
