Qazaqstanda jol qozǵalysyna qatysty normalar men zańdar jıi ózgeriske ushyraıtynyn aıtyp júrmiz. Alaıda İshki ister mınıstrligine qarasty bul salada reformalar óz tıimdiligin kórsetip otyr ma?
Jol júrý erejelerine jaqynda taǵy ózgerister endi. Túzetýler 10 qarashada maquldanyp, 23 qarashadan bastap qoldanyla bastady. Dalanews. kz pen “Qala men dala” gazeti sarapshylarmen osy taqyrypty talqylady. Avtosarapshy Alekseı Alekseev burynǵy jol polısıasy qyzmetin qaıtarý kerek deıdi. Taǵy bir maman, Qazaqstandaǵy tuńǵysh elektrokardy qurastyrǵan Taır Balbaev eldegi jol erejesine qatysty reformalar oń nátıje bere bastady dep sanaıdy.
Eldi mekenderde júk kólikteri úshin jyldamdyq 50 kılometr saǵatqa deıin shekteldi. Bul shekteý tek jyldam júrýge arnaıy ruqsat beretin — mysaly, 80–90 kılometr saǵat — jol belgileri bar ýchaskelerge qoldanylmaıdy. Mundaı shara jaıaý júrginshiler qatysatyn ólim-jitimdi jol-kólik oqıǵalaryn azaıtýǵa baǵyttalǵan.
Kóriný nasharlaǵan jaǵdaıda — tuman, boran, qarly burqasyn, nóser jańbyr kezinde — kolonnamen júrý erejeleri naqtylandy. Endi polısıa men júrgizýshilerdiń mindetteri egjeı-tegjeıli belgilendi.
Kolonna quramynda qaıta qurýǵa, basyp ozýǵa jáne óz betimen toqtaýǵa tyıym salynady. Eger kolonnada 10-nan astam avtomobıl bolsa, ony eki patrúldik avtokólik mindetti túrde súıemeldeýi tıis.
M2 jáne M3 sanatyndaǵy avtobýstarǵa qarapaıym avtobýstarǵa aıaldamalarda ǵana jolaýshylardy túsirýge jáne otyrǵyzýǵa ruqsat etildi.
Jol paraqtaryn elektrondy formatta qoldanýǵa ruqsat berildi. Sondaı-aq barlyq syzbalar, jol belgileri men tańbalar kórnekiligin arttyrý úshin sıfrlandyryldy.
Sarapshy Alekseı Alekseevtiń aıtýynsha, JJE-de aýyz toltyryp aıtarlyqtaı ózgerister joq.
"Meniń paıymdaýymsha kez kelgen ózgeris jol júrý erejesi men adamdardyń qaýipsizdigine jumys isteýi tıis. Ne ózgerdi? Júk kólikterine eldimekende jyldamdyqty saǵatyna 50 shaqyrymnan asyrmaý kerek. Biraq olar muny saqtaı ma? Ony qalaı anyqtaıdy? Bizde kameralar mysaly 60-71 arasyndaǵy jyldamdyqqa eseptelgen, durys pa? Al júk kólikterine taǵy da basqa beınekameralary qoıyla ma sonda", - deıdi ol.
Sonymen qatar sarapshy júk kólikteri men avtobýstardyń jyldamdyǵyn baqylaý máselesine toqtaldy.
“Júk kólikteri arnaıy bazaǵa engizile me? Mıǵa qonymsyz. Bul suraqqa “Sergek” jaýap beretin shyǵar. Al patrúldik polısıa olardy qandaı jaǵdaıda anyqtaýy múmkin? Almatyda Saıyn, ál-Farabı, Shyǵys aınalma jolynda júk kólikteri qatty jyldamdyqpen ketip bara jatady. Solardy ustaýy múmkin. Boldy. Sol sıaqty qalada júk kólikterinen bólek avtobýstarǵa da jyldamdyqty shekteý kerek. Olar da qatty júredi”,- deıdi jańa erejelerge qatysty Alekseev.
Basty ózgeris– polısıa patrýliniń jol jıeginde turyp, kólikterdi toqtatýyna qatysty talqylaý júrip jatyr. Negizi mundaı quqyqtan polısıa buryn da tolyq shettetilmegen edi. Olar osy kúnge deıin ál-Farabı, qalaǵa kire beristerde turyp, onsyz da toqtata beretin. Endi muny resmı túrde engizip, zańdastyryp berip otyr, degendi aıtady.
Men óz basym elge jol polısıasy degen qyzmetti qaıtarý kerek. Joldaǵy beıberekettik artyp barady. Buryn kásibı jol ınspektorlary daıarlanatyn jáne olar óz qyzmetin tıisti deńgeıde atqara alatyn edi. Jol júrý qaýipsizdigi men onyń aldyn alý rettelgen-di. Ony atqaratyn jol ınspektorlary bolatyn. Al qazirgi qosylyp ketken patrúldik qyzmettiń jumysy múldem bólek bolatyn, deıdi avtosarapshy
“Jol belgileri, jol ınfraqurylymyn jaqsy túsinetin mamandar men polısıa qyzmetkerleri sırep barady. Bul azamattardyń qarsylyǵy men túrli teketiresterge soqtyryp otyr. Sondyqtan problema óte kóp. Al jezldi patrúl qyzmetkerlerine qaıtaryp berdi. Bul jol polısıasyna kerek. Al patrúl men jol polısıany burynǵydaı qaıtadan eki qurylym jasamaı, reforma tıimdiligin kórsetpeıdi. Polısıa uryny ustaı ma, jol júrý qozǵalysyn qadaǵalaı ma? Qaıda júgiredi? Bardak bop ketti”,- dep oı túıindeıdi Alekseı Alekseev.
Aıta ketý kerek, burynǵy jol polısıasyn qysqartqaly statısıka da ózgerdi. Jol-kólik oqıǵalary eki ese artty. Qaza tapqandar, aýyr jaralanatyndar sany kóbeıip keledi. Sondaı-aq jol júrý erejelerin buzý barshylyq. Álbette memleket úshin jol erejesin kóbirek buzý – tıimdi. Sebebi búdjettiń búıirin shyǵaratyn qarajat túsip jatyr. Biz bul beıbereket jaǵdaımen júıeli túrde kúresý kerekpiz. Damyǵan elderdiń tájirıbesin engizemiz deıdi. Biraq ol jumys istemeıdi”,- deıdi maman.
Endi keshe qarasha aıynda engizilgen ózgerister salada aıtarlyqtaı reformalar ákelmeıdi. Kózboıaýshylyq. Polısıanyń jol jıeginde turyp, kólikti ańdyp turýy – keri ketýshilik emes. Árıne jol erejesin jıi buzatyndardy ustaý, ishimdik, esirtki tutynatyndardy aıamaý kerek. AQSH-ta bul norma bar jáne ańdyp turyp ustap alý tájirıbesi bar. Damyǵan elderde eskertedi. Bizde kishirek eki jol erejesin buzý faktisine eskertý qarastyrylǵan. Onyń biri– jaryqty sóndirip júrý. Qalǵan jaǵdaıda aıyppul salady, dep otyr avtomobıl naryǵyn zertteýshi maman.
Taǵy bir sarapshy Taır Balbaev jaqynda zańǵa engen tolyqtyrýlar men ózgeristerdiń 2 jaǵymdy aspektisin kórip otyrmyn deıdi. Qaýipsizdiktiń artýy, al avtobýstarǵa qatysty M-2, M-3 kategorásyndaǵy jolýshylar kóliginiń aıaldamadan basqa jerge toqtaýǵa bolmaıtyny týraly ózgerisi jaqsy. Bul durys sheshim. Bul EO elderinde burynnan rettelgen. Ekinshiden, júk kólikteriniń aýmaǵynda joǵary jyldamdyqpen júrýine shekteý qoıý. Bul da jaqsy bastama, deıdi Balbaev.
“Men avtobýstar men júk kóligine JJE-de joldyń sol jaq jolaǵymen múldem júrýge tyıym salýdy usynar edim. Bul Keńes ýaqytynda bolǵan norma. Keıin alyp tastady. Al qaǵaz túrindegi jol paraqshasyna qatysty ózgeristi de quptaımyn. Shynymdy aıtsam bul nárseniń múldem qajeti joq. Jeke kompanıalar úshin de tıimsiz. Bul baqylaýdyń quraly ǵana. Alda muny alyp tastaıdy dep úmittennemin”,- deıdi sarapshy.
Polısıa qyzmetkerleriniń jol jıeginde turyp kólikterdi toqtatýy, ańdýy jáne tekserýi – eskilikke oralý. Bul jemqorlyqqa jol ashatyn jol jáne ádet. Osy arqyly kez-kelgen kólikti negizsiz toqtatyp tekserý – júrgizýshiniń quqyǵyn buzý dep oılaımyn. Júrgizýshilerdiń azamattyq quqyǵy týraly aıtyp otyrmyn. Al qalada qandaıda bir operasıa, aldyn alý sharalary júrip jatyr degen syltaý ǵana. Negizgi maqsat barlyǵyn jappaı tekserý. Bul eshqandaı elde joq. Eń qolaısyz ádis ári dál qazirgi qoǵamǵa kerek emes bastama dep oılaımyn, deıdi Taır Balbaev.
Jalpy QR İİM salasynda júrip jatqan reformalar kerek. Baǵyt durys. Qylmys pen qoǵam tynyshtyǵynyń aldyn alý qashanda mańyzdy. Sondyqtan jylsaıyn enetin árbir ózgeristiń tıimdiligi synaq kezinde baıqalady. Al polısıanyń, ýchaskelik ınspektor men basqa da qyzmetkerlerdiń jumysy ońtaılandyrady degen bastamalar durys. Alaıda munyń barlyǵynyń nátıjesin 2026 jyly kóremiz. Jalpy bizde barlyq bastamalar qaǵazda minsiz, al onyń júzege asýyna kelgende – reformanyń keıbir tıimsiz jaqtary kórinip qalady. Ol osyndaı reformalardyń paıdaly jaqtaryn jýyp-shaıyp ketetini ókinishti, deıdi avtomobıl sarapshylary.
