قازاقستاندا جول قوزعالىسىنا قاتىستى نورمالار مەن زاڭدار ءجيى وزگەرىسكە ۇشىرايتىنىن ايتىپ ءجۇرمىز. الايدا ىشكى ىستەر مينيسترلىگىنە قاراستى بۇل سالادا رەفورمالار ءوز تيىمدىلىگىن كورسەتىپ وتىر ما؟
جول ءجۇرۋ ەرەجەلەرىنە جاقىندا تاعى وزگەرىستەر ەندى. تۇزەتۋلەر 10 قاراشادا ماقۇلدانىپ، 23 قاراشادان باستاپ قولدانىلا باستادى. Dalanews. kz پەن “قالا مەن دالا” گازەتى ساراپشىلارمەن وسى تاقىرىپتى تالقىلادى. اۆتوساراپشى الەكسەي الەكسەيەۆ بۇرىنعى جول پوليسياسى قىزمەتىن قايتارۋ كەرەك دەيدى. تاعى ءبىر مامان، قازاقستانداعى تۇڭعىش ەلەكتروكاردى قۇراستىرعان تاير بالبايەۆ ەلدەگى جول ەرەجەسىنە قاتىستى رەفورمالار وڭ ناتيجە بەرە باستادى دەپ سانايدى.
ەلدى مەكەندەردە جۇك كولىكتەرى ءۇشىن جىلدامدىق 50 كيلومەتر ساعاتقا دەيىن شەكتەلدى. بۇل شەكتەۋ تەك جىلدام جۇرۋگە ارنايى رۇقسات بەرەتىن — مىسالى، 80–90 كيلومەتر ساعات — جول بەلگىلەرى بار ۋچاسكەلەرگە قولدانىلمايدى. مۇنداي شارا جاياۋ جۇرگىنشىلەر قاتىساتىن ءولىم-جىتىمدى جول-كولىك وقيعالارىن ازايتۋعا باعىتتالعان.
كورىنۋ ناشارلاعان جاعدايدا — تۇمان، بوران، قارلى بۇرقاسىن، نوسەر جاڭبىر كەزىندە — كولوننامەن ءجۇرۋ ەرەجەلەرى ناقتىلاندى. ەندى پوليسيا مەن جۇرگىزۋشىلەردىڭ مىندەتتەرى ەگجەي-تەگجەيلى بەلگىلەندى.
كولوننا قۇرامىندا قايتا قۇرۋعا، باسىپ وزۋعا جانە ءوز بەتىمەن توقتاۋعا تىيىم سالىنادى. ەگەر كولوننادا 10-نان استام اۆتوموبيل بولسا، ونى ەكى پاترۋلدىك اۆتوكولىك مىندەتتى تۇردە سۇيەمەلدەۋى ءتيىس.
م2 جانە م3 ساناتىنداعى اۆتوبۋستارعا قاراپايىم اۆتوبۋستارعا ايالدامالاردا عانا جولاۋشىلاردى تۇسىرۋگە جانە وتىرعىزۋعا رۇقسات ەتىلدى.
جول پاراقتارىن ەلەكتروندى فورماتتا قولدانۋعا رۇقسات بەرىلدى. سونداي-اق بارلىق سىزبالار، جول بەلگىلەرى مەن تاڭبالار كورنەكىلىگىن ارتتىرۋ ءۇشىن سيفرلاندىرىلدى.
ساراپشى الەكسەي الەكسەيەۆتىڭ ايتۋىنشا، ججە-دە اۋىز تولتىرىپ ايتارلىقتاي وزگەرىستەر جوق.
"مەنىڭ پايىمداۋىمشا كەز كەلگەن وزگەرىس جول ءجۇرۋ ەرەجەسى مەن ادامداردىڭ قاۋىپسىزدىگىنە جۇمىس ىستەۋى ءتيىس. نە وزگەردى؟ جۇك كولىكتەرىنە ەلدىمەكەندە جىلدامدىقتى ساعاتىنا 50 شاقىرىمنان اسىرماۋ كەرەك. ءبىراق ولار مۇنى ساقتاي ما؟ ونى قالاي انىقتايدى؟ بىزدە كامەرالار مىسالى 60-71 اراسىنداعى جىلدامدىققا ەسەپتەلگەن، دۇرىس پا؟ ال جۇك كولىكتەرىنە تاعى دا باسقا بەينەكامەرالارى قويىلا ما سوندا"، - دەيدى ول.
سونىمەن قاتار ساراپشى جۇك كولىكتەرى مەن اۆتوبۋستاردىڭ جىلدامدىعىن باقىلاۋ ماسەلەسىنە توقتالدى.
“جۇك كولىكتەرى ارنايى بازاعا ەنگىزىلە مە؟ ميعا قونىمسىز. بۇل سۇراققا “سەرگەك” جاۋاپ بەرەتىن شىعار. ال پاترۋلدىك پوليسيا ولاردى قانداي جاعدايدا انىقتاۋى مۇمكىن؟ الماتىدا سايىن، ءال-فارابي، شىعىس اينالما جولىندا جۇك كولىكتەرى قاتتى جىلدامدىقپەن كەتىپ بارا جاتادى. سولاردى ۇستاۋى مۇمكىن. بولدى. سول سياقتى قالادا جۇك كولىكتەرىنەن بولەك اۆتوبۋستارعا دا جىلدامدىقتى شەكتەۋ كەرەك. ولار دا قاتتى جۇرەدى”،- دەيدى جاڭا ەرەجەلەرگە قاتىستى الەكسەيەۆ.
باستى وزگەرىس– پوليسيا ءپاترۋلىنىڭ جول جيەگىندە تۇرىپ، كولىكتەردى توقتاتۋىنا قاتىستى تالقىلاۋ ءجۇرىپ جاتىر. نەگىزى مۇنداي قۇقىقتان پوليسيا بۇرىن دا تولىق شەتتەتىلمەگەن ەدى. ولار وسى كۇنگە دەيىن ءال-فارابي، قالاعا كىرە بەرىستەردە تۇرىپ، ونسىز دا توقتاتا بەرەتىن. ەندى مۇنى رەسمي تۇردە ەنگىزىپ، زاڭداستىرىپ بەرىپ وتىر، دەگەندى ايتادى.
مەن ءوز باسىم ەلگە جول پوليسياسى دەگەن قىزمەتتى قايتارۋ كەرەك. جولداعى بەيبەرەكەتتىك ارتىپ بارادى. بۇرىن كاسىبي جول ينسپەكتورلارى دايارلاناتىن جانە ولار ءوز قىزمەتىن ءتيىستى دەڭگەيدە اتقارا الاتىن ەدى. جول ءجۇرۋ قاۋىپسىزدىگى مەن ونىڭ الدىن الۋ رەتتەلگەن-دى. ونى اتقاراتىن جول ينسپەكتورلارى بولاتىن. ال قازىرگى قوسىلىپ كەتكەن پاترۋلدىك قىزمەتتىڭ جۇمىسى مۇلدەم بولەك بولاتىن، دەيدى اۆتوساراپشى
“جول بەلگىلەرى، جول ينفراقۇرىلىمىن جاقسى تۇسىنەتىن ماماندار مەن پوليسيا قىزمەتكەرلەرى سيرەپ بارادى. بۇل ازاماتتاردىڭ قارسىلىعى مەن ءتۇرلى تەكەتىرەستەرگە سوقتىرىپ وتىر. سوندىقتان پروبلەما وتە كوپ. ال جەزلدى پاترۋل قىزمەتكەرلەرىنە قايتارىپ بەردى. بۇل جول پوليسياسىنا كەرەك. ال پاترۋل مەن جول پوليسيانى بۇرىنعىداي قايتادان ەكى قۇرىلىم جاساماي، رەفورما تيىمدىلىگىن كورسەتپەيدى. پوليسيا ۇرىنى ۇستاي ما، جول ءجۇرۋ قوزعالىسىن قاداعالاي ما؟ قايدا جۇگىرەدى؟ بارداك بوپ كەتتى”،- دەپ وي تۇيىندەيدى الەكسەي الەكسەيەۆ.
ايتا كەتۋ كەرەك، بۇرىنعى جول پوليسياسىن قىسقارتقالى ستاتيستيكا دا وزگەردى. جول-كولىك وقيعالارى ەكى ەسە ارتتى. قازا تاپقاندار، اۋىر جارالاناتىندار سانى كوبەيىپ كەلەدى. سونداي-اق جول ءجۇرۋ ەرەجەلەرىن بۇزۋ بارشىلىق. البەتتە مەملەكەت ءۇشىن جول ەرەجەسىن كوبىرەك بۇزۋ – ءتيىمدى. سەبەبى بيۋدجەتتىڭ ءبۇيىرىن شىعاراتىن قاراجات ءتۇسىپ جاتىر. ءبىز بۇل بەيبەرەكەت جاعدايمەن جۇيەلى تۇردە كۇرەسۋ كەرەكپىز. دامىعان ەلدەردىڭ تاجىريبەسىن ەنگىزەمىز دەيدى. ءبىراق ول جۇمىس ىستەمەيدى”،- دەيدى مامان.
ەندى كەشە قاراشا ايىندا ەنگىزىلگەن وزگەرىستەر سالادا ايتارلىقتاي رەفورمالار اكەلمەيدى. كوزبوياۋشىلىق. پوليسيانىڭ جول جيەگىندە تۇرىپ، كولىكتى اڭدىپ تۇرۋى – كەرى كەتۋشىلىك ەمەس. ارينە جول ەرەجەسىن ءجيى بۇزاتىنداردى ۇستاۋ، ىشىمدىك، ەسىرتكى تۇتىناتىنداردى اياماۋ كەرەك. اقش-تا بۇل نورما بار جانە اڭدىپ تۇرىپ ۇستاپ الۋ تاجىريبەسى بار. دامىعان ەلدەردە ەسكەرتەدى. بىزدە كىشىرەك ەكى جول ەرەجەسىن بۇزۋ فاكتىسىنە ەسكەرتۋ قاراستىرىلعان. ونىڭ ءبىرى– جارىقتى ءسوندىرىپ ءجۇرۋ. قالعان جاعدايدا ايىپپۇل سالادى، دەپ وتىر اۆتوموبيل نارىعىن زەرتتەۋشى مامان.
تاعى ءبىر ساراپشى تاير بالبايەۆ جاقىندا زاڭعا ەنگەن تولىقتىرۋلار مەن وزگەرىستەردىڭ 2 جاعىمدى اسپەكتىسىن كورىپ وتىرمىن دەيدى. قاۋىپسىزدىكتىڭ ارتۋى، ال اۆتوبۋستارعا قاتىستى م-2، م-3 كاتەگورياسىنداعى جولۋشىلار كولىگىنىڭ ايالدامادان باسقا جەرگە توقتاۋعا بولمايتىنى تۋرالى وزگەرىسى جاقسى. بۇل دۇرىس شەشىم. بۇل ەو ەلدەرىندە بۇرىننان رەتتەلگەن. ەكىنشىدەن، جۇك كولىكتەرىنىڭ اۋماعىندا جوعارى جىلدامدىقپەن جۇرۋىنە شەكتەۋ قويۋ. بۇل دا جاقسى باستاما، دەيدى بالبايەۆ.
“مەن اۆتوبۋستار مەن جۇك كولىگىنە ججە-دە جولدىڭ سول جاق جولاعىمەن مۇلدەم جۇرۋگە تىيىم سالۋدى ۇسىنار ەدىم. بۇل كەڭەس ۋاقىتىندا بولعان نورما. كەيىن الىپ تاستادى. ال قاعاز تۇرىندەگى جول پاراقشاسىنا قاتىستى وزگەرىستى دە قۇپتايمىن. شىنىمدى ايتسام بۇل نارسەنىڭ مۇلدەم قاجەتى جوق. جەكە كومپانيالار ءۇشىن دە ءتيىمسىز. بۇل باقىلاۋدىڭ قۇرالى عانا. الدا مۇنى الىپ تاستايدى دەپ ۇمىتتەننەمىن”،- دەيدى ساراپشى.
پوليسيا قىزمەتكەرلەرىنىڭ جول جيەگىندە تۇرىپ كولىكتەردى توقتاتۋى، اڭدۋى جانە تەكسەرۋى – ەسكىلىككە ورالۋ. بۇل جەمقورلىققا جول اشاتىن جول جانە ادەت. وسى ارقىلى كەز-كەلگەن كولىكتى نەگىزسىز توقتاتىپ تەكسەرۋ – جۇرگىزۋشىنىڭ قۇقىعىن بۇزۋ دەپ ويلايمىن. جۇرگىزۋشىلەردىڭ ازاماتتىق قۇقىعى تۋرالى ايتىپ وتىرمىن. ال قالادا قاندايدا ءبىر وپەراسيا، الدىن الۋ شارالارى ءجۇرىپ جاتىر دەگەن سىلتاۋ عانا. نەگىزگى ماقسات بارلىعىن جاپپاي تەكسەرۋ. بۇل ەشقانداي ەلدە جوق. ەڭ قولايسىز ءادىس ءارى ءدال قازىرگى قوعامعا كەرەك ەمەس باستاما دەپ ويلايمىن، دەيدى تاير بالبايەۆ.
جالپى ق ر ءىىم سالاسىندا ءجۇرىپ جاتقان رەفورمالار كەرەك. باعىت دۇرىس. قىلمىس پەن قوعام تىنىشتىعىنىڭ الدىن الۋ قاشاندا ماڭىزدى. سوندىقتان جىلسايىن ەنەتىن ءاربىر وزگەرىستىڭ تيىمدىلىگى سىناق كەزىندە بايقالادى. ال پوليسيانىڭ، ۋچاسكەلىك ينسپەكتور مەن باسقا دا قىزمەتكەرلەردىڭ جۇمىسى وڭتايلاندىرادى دەگەن باستامالار دۇرىس. الايدا مۇنىڭ بارلىعىنىڭ ناتيجەسىن 2026 جىلى كورەمىز. جالپى بىزدە بارلىق باستامالار قاعازدا ءمىنسىز، ال ونىڭ جۇزەگە اسۋىنا كەلگەندە – رەفورمانىڭ كەيبىر ءتيىمسىز جاقتارى كورىنىپ قالادى. ول وسىنداي رەفورمالاردىڭ پايدالى جاقتارىن جۋىپ-شايىپ كەتەتىنى وكىنىشتى، دەيدى اۆتوموبيل ساراپشىلارى.
