QR Joǵary aýdıtorlyq palatasynda orta bilim berý salasynda júrgizilgen memlekettik aýdıttiń nátıjeleri qaraldy, dep habarlaıdy Dalanews.kz.

Joǵary aýdıtorlyq palata orta bilim berý salasyn damytýǵa jáne onyń sapasyn arttyrýǵa bólingen qarajattyń paıdalanylý tıimdiligine aýdıt júrgizdi. Aýdıt nátıjeleri Álıhan Smaıylovtyń tóraǵalyǵymen ótkenJoǵary aýdıtorlyq palatanyń otyrysynda qaraldy.

Talqylaýǵa oqý-aǵartý mınıstri Ǵanı Beısembaev, ǵylym jáne joǵary bilim mınıstri Saıasat Nurbek, mınıstrlikterdiń jaýapty laýazymdy tulǵalary, sondaı-aq vedimistik baǵynysty uıymdardyń basshylary qatysty.

2019 jyldan bergi kezeńdi qamtyǵan aýdıtorlyq is-sharanyń qorytyndysyna sáıkes, Qazaqstanda mektepter sany turaqty ósip keledi. 2023-2024 oqý jylynda olardyń sany 7,8 myńnan asqan. Oqýshylar men oqytýshylar sany da artyp keledi. Bul eldegi bilim berýdiń qoljetimdiligin kórsetedi.

Orta bilim berý júıesin qarjylandyrý da turaqty ósip otyr. Bul salaǵa jumsalǵan shyǵystar 2019 jylǵy 1,3 trln teńgeden 2024 jyly 4,8 trln teńgege deıin, ıaǵnı 3 ese artqan. Bul memleket úshin osy salanyń basymdyǵyn rastaıdy.

Alaıda júrgizilgen memlekettik aýdıt orta bilim berýdi damytý boıynsha qabyldanyp jatqan sharalardyń tıimdiligin tómendetetin birqatar problemalyq máseleler men júıeli kemshilikterdi anyqtady. Joǵary aýdıtorlyq palatanyń múshesi Nurlan Nurjanovtyń aıtýynsha, olar strategıalyq josparlaýǵa, bilim berý sapasyn baǵalaýǵa, pedagogterdi daıarlaýǵa jáne olardy jumysqa ornalastyrýǵa, olardy qaıta daıarlaý sapasyna, bilim berý prosesin ádisnamalyq qamtamasyz etýge, sondaı-aq memlekettik retteý men baqylaýǵa qatysty.

➖Bilim berý salasyndaǵy strategıalyq josparlaý memlekettik baǵdarlamalar men tujyrymdamalardyń jıi ózgerýimen sıpattalady. Strategıalyq qujattardyń únemi aýysyp otyrýy burynǵy bastamalardyń aıaqsyz qalýyna ákep soǵady. Osy sebepti bilim berý saıasatynda sabaqtastyq pen turaqtylyq joq.

Otyrys barysynda Joǵary aýdıtorlyq palatanyń tóraǵasy Álıhan Smaıylov osy máselege basa nazar aýdardy.

«Oqý-aǵartý mınıstrligi birinshi kezekte qabyldanatyn qujattar reformalardyń dáıektiligin qamtamasyz etýge tıis ekenin qadaǵalaýy kerek. Sońǵy jyldary orta bilim berýdi qarjylandyrý 3 eseden astam ósken. Mundaı jaǵdaıda memleket qabyldanyp jatqan sharalardan úlken nátıje kútetini anyq», — dedi Álıhan Smaıylov.

➖Aýdıtorlyq qorytyndyǵa sáıkes, pedagogterdi daıarlaýǵa arnalǵan memlekettik tapsyrysty qalyptastyrýda Eńbek mınıstrliginiń boljamdary men bilim berý júıesiniń naqty qajettilikteri arasynda aıtarlyqtaı sáıkessizdikter anyqtaldy. Bul – esepteý ádisnamasynyń kemshilikteri.

➖Biliktilikti arttyrý bóliginde pedagogterdi kýrstardan keıingi qoldaý máselesi áli de problema bolyp qalyp otyr. Bul júıe muǵalimderge jańa bilimdi praktıkada qoldanýǵa septigin tıgizýi tıis, biraq is júzinde ol tek semınarlarmen, jarıalanymdarmen ǵana shekteledi.

➖Bilim berý standarttary salasyndaǵy reformalar júıeli júrgizilmeıdi. Oqý josparlaryndaǵy jıi ózgerister shyǵarylyp qoıǵan oqýlyqtardy qaıta qaraýǵa jáne búdjettiń tıimsiz shyǵystaryna ákeledi. Sońǵy 5 jylda oqýlyqtardy qaıta qaraý saldarynan ekonomıkalyq shyǵyndar 16 mlrd teńgeden asqan.

➖Oqýlyqtardyń sapasyn saraptaý men baqylaýda kemshilikter anyqtaldy. 5 jyl ishinde baǵalaý ólshemsharttary 12 ret ózgergen, bul ornyqty baǵalaý júıesiniń joqekenin kórsetedi. Memlekettik kórsetiletin qyzmetterdi baqylaý aqparattyq júıesi arqyly saraptama tártibi iske asyrylmaǵan, rásimder qaǵaz júzinde júrgiziledi.

➖Lısenzıalaý – sapaly bilim alýdaǵy memlekettik kepildiginiń biri. Alaıda elde memlekettik mektepterdi qosa alǵanda, 66 mektep lısenzıasyz jumys isteıdi. Atestattaýdan sátti ótý paıyzy tómen, bul bilim berý mekemelerinde taralǵan júıeli problemalardy dáleldeıdi. Mektepterdiń tek 18,2%-y atestattaýdan bir degennen óte alady.

Jalpy memlekettik aýdıt barysynda:

• 1,1 mlrd teńge somasyna qarjylyq buzýshylyqtar;
• 62,4 mlrd teńgege qarajat pen resýrstardy tıimsiz josparlaý;
• 3,2 mlrd teńgeni tıimsiz paıdalaný anyqtaldy.