Osydan 4 jyl buryn «Qala men Dalaǵa» Jannamen saýaldasýdyń sáti túsken. Ol kezde Nemsova Reseıdiń «RBK» arnasynda jumys isteıtin.
Janna ákesiniń ólimine nelikten Pýtınniń saıası jaýapty ekenin aıtyp, sol tustaǵy Reseıdiń saıası hám ekonomıkalyq jaǵdaıyna baǵa bergen edi. Suhbattyń qaıta jarıalaýdyń oraıy kelgen sekildi.
– Jýrnalısermen tildeskende siz Borıs Nemsovtyń ólimine Reseı bıligi jáne birinshi kezekte prezıdent Pýtın saıası jaýapty ekenin aıtypsyz. Munymen ne degińiz keldi?
– Reseılik opozısıasynyń kórnekti ókili, Pýtınniń synshysy atanǵan adamdy atyp ketti. Bul birinshiden. Ekinshiden, tergeý amaldary aýyr júrip jatyr. Óz basym bul tergeýdiń ádil júrgizetinine kúmánim kóp. Onyń ádil júrýi úshin saıası erik-jiger kerek, bul joq.
Pýtındi saıası jaýapty deýime taǵy bir sebep: ákemdi óltirgennen keıin (Borıs Nemsov, avt.) memlekettik arnanyń birinen oǵan til tıgizetin baǵdarlama kórsetildi. Nege? Sebebi, onyń atyn ulyqtaǵan – Eske alý marshyna 50 myń adam jınaldy, keıbireýler, jınalǵandardyń sany 100 myńǵa jetti deıdi.
Ony atyp ketken jerge estelik taqtasyn qoıýǵa, eske alý konsertin ótkizýge ruqsat bergen joq. Amalsyz, «Dojd» telearnasynda eske alý sharasyn uıymdastyrdyq. Bul arnaǵa aıtar alǵysym zor...
– Qalaı oılaısyz, eger jaýap alar bolsa Ramzan Qadyrov bul istiń anyq-qanyǵyn aıtyp berer me edi?..
– Odan jaýap alý týraly tıisti ótinish jazdyq, biraq ony qabyldamaı tastady. Menińshe, odan jaýap alǵan durys edi. Qadyrov ta buǵan keliskendeı nıet tanytqan.
– Keıbireýler Kremldiń Qadyrovqa kóńili tolmaı júrgenin aıtady. Biraq, Sheshenstan prezıdentine tıip ketse, munda taǵy soǵys bastalýy múmkin ǵoı?
– Bálkim... Bıliktiń óz ishindegi baılanystarǵa, qarym-qatynastarǵa baǵa bere almaımyn. Bıliktegi elıtanyń pikiri toqaılasa bermeıdi, biraq bul prezıdenttiń bıligine qaýip tónip tur degen sóz emes. Dese de, siz aıtqan oı negizsiz emes. Qadyrov myrza fılmge tústi. Fılmdi kórmegender, máseleniń mán-jaıyn kınony kórgennen keıin túsine jatar...(25 mamyrda Qadyrov «Kto ne ponál, tot poımet» atty atys-shabys fılmge túskenin aıtty. Ol basty róldi somdaıdy).
Men burynnan beri dıktatýraǵa qarsymyn. Bálkim, qanyma sińgen ustanym shyǵar. Maǵan bostandyǵy joq el unamaıdy, mundaı elde erkin ómir súre almaımyn. Mundaı elde adam retinde ósip-damýdyń múmkindigi joq. Bostandyǵy joq elde bir ǵana «múmkindik» bar. Ol – ıntellektýaldyq degradasıaǵa ushyraý.
– Sizdiń ákeńiz «sońǵy 20 jyldaǵy kózqarasyńyz ózgerdi me?» degen saýalǵa «Joq!» dep jaýap bergen. Al siz she? Qatelespesek, Reseı prezıdenti týraly 2009 jyldan beri synı pikirde sıaqtysyz...
— Men burynnan beri dıktatýraǵa qarsymyn. Bálkim, qanyma sińgen ustanym shyǵar. Maǵan bostandyǵy joq el unamaıdy, mundaı elde erkin ómir súre almaımyn. Mundaı elde adam retinde ósip-damýdyń múmkindigi joq. Bostandyǵy joq elde bir ǵana «múmkindik» bar. Ol – ıntellektýaldyq degradasıaǵa ushyraý.
Óz basym, eshqashanda Pýtınge daýys bergen emespin. Ar-uıatym jibermedi. Men áýel bastan-aq Ýkraınadaǵy soǵysqa qarsy boldym, Reseıdiń Qyrymdy basyp alǵanyn aıyptadym.
«Intellektýaldyq degradasıa», «jaısyz ómir», «ósip-damý múmkindigi joq» deı tura Reseıde turyp jatyrsyz. Elden ketip qalýǵa ne kedergi? Mahabbat? Kásip?
– Men nege óz elimnen ketýim kerek? Men Reseı azamatymyn, Reseıdi súıemin. Reseı degenimiz – tek Pýtınnen turmaıdy.
— RBK arnasynda ekonomıkalyq baǵdarlamalardy júrgizesiz. Qalaı oılaısyz, qazirgi dıktatýra jaǵdaıynda Reseı ekonomıkasy erkin damýy múmkin be?
— Joq, árıne. Reseıdiń tutas ekonomıkasy memlekettik. Iá, dıktatýra jaǵdaıynda keremet damyǵan mysaldar bar. Sonyń biri – Sıngapýr.
Biraq, mundaı jaǵdaıda kóp nárse dıktatorǵa, onyń tanym-túsinigi, oı-kózqarasyna baılanysty. Bul da lotoreıa sıaqty. Dıktatormen jolyń bolýy da, bolmaýy da múmkin. Sol sebepti demokratıalyq ınstıtýttar kerek, sol sebepti de álemdik ekonomıkalyq lıderler – demokratıalyq elder.
Qazirgi saıası jaǵdaıda Reseıdiń ekonomıkalyq jaǵdaıyna baǵa berý qıyn. Anyǵy, jaǵdaı aýyrlaı túspese, jaqsarmaıdy.
– Reseıdegi arnalardyń derligi memlekettiń ýysynda. RBK she, bul arna qanshalyqty táýelsiz?
— Ekonomıkalyq máseleni kóterýge kelgende belgili bir dárejede erkindik bar. Ekonomıkalyq saýal qoıǵanda maǵan erkindik bergen. RBK meni saıası komentator retinde kórgisi kelmeıdi. Biraq, olar meniń aýzymdy býyp qoıdy degen sóz emes. Ákem úshin árdaıym shyndyqty aıtýǵa ázirmin.
