Búgingi zamannyń talǵamy men talaby turǵysynan alyp qaraǵanda – ınternetsiz dúnıe bos. Dúıim dúnıeni tarynyń qaýyzyna syıǵyzyp jibergen aqparattyq tehnologıalar jyl ótken saıyn jetilip, damý ústinde. Bul úrdisten bizdiń eldiń da qalys qalmaýy mańyzdy. Qazaqstandy sıfrlyq habqa aınaldyrýdyń amal-tásilderi bar ma? El turǵyndary ınternetten taryǵyp otyrǵan joq pa? Atalǵan salada ashyq, ádil báseke naryǵyn qalaı qalyptastyramyz?
Huawei Technologies Kazakhstan jáne ADT muryndyq bolýymen QR Sıfrlyq damý, ınovasıalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrligi uıymdastyrǵan «Sıfrlyq Qazaqstanǵa» forýmynda osy mańyzdy máseleler tarazyǵa tartylyp, talqyǵa tústi. Elimizdegi aqparattyq-tehnologıalardyń damý úrdisine baǵa berip, onyń damý joldary qarastyrylǵan sharada sala mamandary óz ekspertızalaryn ortaǵa saldy.
IDC halyqaralyq konsaltıń agenttigi 2022 jyldyń sáýir-maýsym aılarynda QR Sıfrlyq damý, ınovasıalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrligi úshin arnaıy zertteý ázirlegen edi. Ol zertteýler "Huawei Technologies Kazakhstan" tarapynan da qoldaý tapqan. Osy zertteýge qaraǵanda elimizdegi optıkalyq-talshyqty ınternettiń úlesi qalalarda 28%, al aýyldy jerlerde 18 paıyzdy quraıdy. Internet naryǵyndaǵy DSL tehnologıasynyń úlesi budan áldeqaıda joǵary, qalalar men aýdan-aýyldarda tıisinshe 37 jáne 35 paıyz bolǵan. Keńjolaqty ınternettiń qyzmeti men ınfraqurylymyn jetildirý jumystary mınıstrler kabınetiniń kún tártibine enipti. Sebebi, onsyz aqparattyq ekonomıkanyń irgetasyn qalaý neǵaıbyl.
Jańa tehnologıalarǵa negizdelgen ekonomıkany jolǵa qoıǵanda turǵyndardyń turmysy túzelip, tútini túzý ushatyn bolady. Jańa tehnologıalar jańa jumys oryndarynyń qurylýyna jol ashyp, bızneske jańa múmkindikteri syılaıdy dep kútilýde. Qazaqstan turǵyndaryn neǵurlym joǵary jyldamdyqty ınternetpen qamtyǵan saıyn qoǵamnyń saıası saýaty men ekonomıkalyq belsendigi soǵurlym arta túsedi.
Bul sózimizdi QR Sıfrlyq damý, ınovasıalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi vıse-mınıstri Ashat Orazbek te rastap otyr. Onyń atap ótkenindeı, 2011 jyly BUU «ınternettiń qol jetimdi bolýyn adam quqyǵyn saqtaýdyń bir belgisi» dep baǵalaǵan.
«Qoǵamdaǵy sıfrlyq teńsizdikten arylýymyz kerek. Sıfrlandyrý salasynda «qaıta qurý» saıasatyna basymdyq berip, aqparattyq tehnologıalardy arqa tutatyn bıznes jobalardyń ósip-ónýine jol ashýǵa tıispiz. Alaıda bul baǵytta – regýlátorlar, telekomýnıkasıa operatorlary men baılanys qyzmetin tutynatyn aýdıtorıa aýyrbirshilik tanytyp, tyǵyz baılanys ornatýy tıis», – deıdi, QR Sıfrlyq damý, ınovasıalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi vıse-mınıstri Ashat Orazbek.
Mınıstrlik málimetinshe, qazirgi ýaqytta elimizdegi ADSL, FttN, 3G, 4G tehnologıamen taralatyn keńjolaqty ınternetpen 6459 eldi-meken, sonyń ishinde 118 qala jáne 5214 aýyl-aımaq tolyq qamtylǵan. Qazaqstan turǵyndaryn qoljetimdi ınternetpen qamtý maqsatynda Úkimet «250+» baǵdarlamasyn ázirlep, osy baǵytta kezeń-kezeńimen alǵa jyljyp keledi. Qazirgi ahýal boıynsha, el turǵyndarynyń 99,3 paıyzy ınternetke qoly jetip, ǵalamtordan ózine kerekti aqparatty alyp otyr. İlgeridegi «250+» baǵdarlamasyna qosymsha retinde «Sıfrlandyrý, ǵylym jáne ınovasıa esebinen tehnıkalyq damýǵa umtylý» atty ulttyq joba ázirlegen QR Sıfrlyq damý, ınovasıalar jáne aeroǵarysh ónerkásibi mınıstrligi aldaǵy ýaqytta el turǵyndarynyń 100 paıyzyn joǵary sapaly ınternetpen qamtamasyz etpek.
Qazaqstandaǵy sıfrlyq ekonomıkanyń betalysyna baǵa bergen Huawei Eurasia kompanıasyndaǵy operatorlar jumysyn baqylaıtyn qurylymynyń ókili Ma Sáo myrza ınternettiń jalpy ishki ónimdi arttyratyn «qudireti» baryn aıtty.
«Eldegi barlyq salaǵa dendep engen, keńjolaqty, joǵary jyldamdyqpen taralatyn ınternet memlekettiń jalpy ishki ónimin 1,3 paıyzǵa arttyrady. Tez taralatyn ınternettiń arqasynda ekonomıkanyń tamyryna qan júgirip, túrli-túrli ǵylymı jańalyq jasalady. Aıtalyq, búginderi «aqyldy sheshim», «jasandy ıntellekt» naryǵynyń úlesi 30 paıyzǵa artqan. Bul óz kezeginde ekonomıkanyń barlyq salasyn jańartýǵa, jańa úrdiske beıimdeýge múmkindik beredi. Bul turǵyda Huawei bútin bir memleketti joǵary jyldamdyqtaǵy ınternetpen qamtamasyz etýge áleýeti jetetin álemdegi jetekshi kompanıanyń biri. Biz Qazaqstan úkimetimen aradaǵy áriptestiktiń órisin keńeıte túsýge ázirmiz. Osy arqyly aqparattyq tehnologıaǵa arqa súıegen ekojúıeni qalyptastyryp, joǵarytehnologıaly álemniń qabyrǵasyn qalaǵymyz keledi», – dedi Ma Sáo myrza.
