بۇگىنگى زاماننىڭ تالعامى مەن تالابى تۇرعىسىنان الىپ قاراعاندا – ينتەرنەتسىز دۇنيە بوس. ءدۇيىم دۇنيەنى تارىنىڭ قاۋىزىنا سىيعىزىپ جىبەرگەن اقپاراتتىق تەحنولوگيالار جىل وتكەن سايىن جەتىلىپ، دامۋ ۇستىندە. بۇل ۇردىستەن ءبىزدىڭ ەلدىڭ دا قالىس قالماۋى ماڭىزدى. قازاقستاندى سيفرلىق حابقا اينالدىرۋدىڭ امال-تاسىلدەرى بار ما؟ ەل تۇرعىندارى ينتەرنەتتەن تارىعىپ وتىرعان جوق پا؟ اتالعان سالادا اشىق، ءادىل باسەكە نارىعىن قالاي قالىپتاستىرامىز؟
Huawei Technologies Kazakhstan جانە ADT مۇرىندىق بولۋىمەن ق ر سيفرلىق دامۋ، يننوۆاسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى مينيسترلىگى ۇيىمداستىرعان «سيفرلىق قازاقستانعا» فورۋمىندا وسى ماڭىزدى ماسەلەلەر تارازىعا تارتىلىپ، تالقىعا ءتۇستى. ەلىمىزدەگى اقپاراتتىق-تەحنولوگيالاردىڭ دامۋ ۇردىسىنە باعا بەرىپ، ونىڭ دامۋ جولدارى قاراستىرىلعان شارادا سالا ماماندارى ءوز ەكسپەرتيزالارىن ورتاعا سالدى.
IDC حالىقارالىق كونسالتينگ اگەنتتىگى 2022 جىلدىڭ ءساۋىر-ماۋسىم ايلارىندا ق ر سيفرلىق دامۋ، يننوۆاسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى مينيسترلىگى ءۇشىن ارنايى زەرتتەۋ ازىرلەگەن ەدى. ول زەرتتەۋلەر "Huawei Technologies Kazakhstan" تاراپىنان دا قولداۋ تاپقان. وسى زەرتتەۋگە قاراعاندا ەلىمىزدەگى وپتيكالىق-تالشىقتى ينتەرنەتتىڭ ۇلەسى قالالاردا 28%، ال اۋىلدى جەرلەردە 18 پايىزدى قۇرايدى. ينتەرنەت نارىعىنداعى DSL تەحنولوگياسىنىڭ ۇلەسى بۇدان الدەقايدا جوعارى، قالالار مەن اۋدان-اۋىلداردا تيىسىنشە 37 جانە 35 پايىز بولعان. كەڭجولاقتى ينتەرنەتتىڭ قىزمەتى مەن ينفراقۇرىلىمىن جەتىلدىرۋ جۇمىستارى مينيسترلەر كابينەتىنىڭ كۇن تارتىبىنە ەنىپتى. سەبەبى، ونسىز اقپاراتتىق ەكونوميكانىڭ ىرگەتاسىن قالاۋ نەعايبىل.
جاڭا تەحنولوگيالارعا نەگىزدەلگەن ەكونوميكانى جولعا قويعاندا تۇرعىنداردىڭ تۇرمىسى تۇزەلىپ، ءتۇتىنى ءتۇزۋ ۇشاتىن بولادى. جاڭا تەحنولوگيالار جاڭا جۇمىس ورىندارىنىڭ قۇرىلۋىنا جول اشىپ، بيزنەسكە جاڭا مۇمكىندىكتەرى سىيلايدى دەپ كۇتىلۋدە. قازاقستان تۇرعىندارىن نەعۇرلىم جوعارى جىلدامدىقتى ينتەرنەتپەن قامتىعان سايىن قوعامنىڭ ساياسي ساۋاتى مەن ەكونوميكالىق بەلسەندىگى سوعۇرلىم ارتا تۇسەدى.
بۇل ءسوزىمىزدى ق ر سيفرلىق دامۋ، يننوۆاسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ۆيسە-مينيسترى اسحات ورازبەك تە راستاپ وتىر. ونىڭ اتاپ وتكەنىندەي، 2011 جىلى بۇۇ «ينتەرنەتتىڭ قول جەتىمدى بولۋىن ادام قۇقىعىن ساقتاۋدىڭ ءبىر بەلگىسى» دەپ باعالاعان.
«قوعامداعى سيفرلىق تەڭسىزدىكتەن ارىلۋىمىز كەرەك. سيفرلاندىرۋ سالاسىندا «قايتا قۇرۋ» ساياساتىنا باسىمدىق بەرىپ، اقپاراتتىق تەحنولوگيالاردى ارقا تۇتاتىن بيزنەس جوبالاردىڭ وسىپ-ونۋىنە جول اشۋعا ءتيىسپىز. الايدا بۇل باعىتتا – رەگۋلياتورلار، تەلەكوممۋنيكاسيا وپەراتورلارى مەن بايلانىس قىزمەتىن تۇتىناتىن اۋديتوريا اۋىربىرشىلىك تانىتىپ، تىعىز بايلانىس ورناتۋى ءتيىس»، – دەيدى، ق ر سيفرلىق دامۋ، يننوۆاسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى ۆيسە-مينيسترى اسحات ورازبەك.
مينيسترلىك مالىمەتىنشە، قازىرگى ۋاقىتتا ەلىمىزدەگى ADSL، FttN، 3G، 4G تەحنولوگيامەن تارالاتىن كەڭجولاقتى ينتەرنەتپەن 6459 ەلدى-مەكەن، سونىڭ ىشىندە 118 قالا جانە 5214 اۋىل-ايماق تولىق قامتىلعان. قازاقستان تۇرعىندارىن قولجەتىمدى ينتەرنەتپەن قامتۋ ماقساتىندا ۇكىمەت «250+» باعدارلاماسىن ازىرلەپ، وسى باعىتتا كەزەڭ-كەزەڭىمەن العا جىلجىپ كەلەدى. قازىرگى احۋال بويىنشا، ەل تۇرعىندارىنىڭ 99،3 پايىزى ينتەرنەتكە قولى جەتىپ، عالامتوردان وزىنە كەرەكتى اقپاراتتى الىپ وتىر. ىلگەرىدەگى «250+» باعدارلاماسىنا قوسىمشا رەتىندە «سيفرلاندىرۋ، عىلىم جانە يننوۆاسيا ەسەبىنەن تەحنيكالىق دامۋعا ۇمتىلۋ» اتتى ۇلتتىق جوبا ازىرلەگەن ق ر سيفرلىق دامۋ، يننوۆاسيالار جانە اەروعارىش ونەركاسىبى مينيسترلىگى الداعى ۋاقىتتا ەل تۇرعىندارىنىڭ 100 پايىزىن جوعارى ساپالى ينتەرنەتپەن قامتاماسىز ەتپەك.
قازاقستانداعى سيفرلىق ەكونوميكانىڭ بەتالىسىنا باعا بەرگەن Huawei Eurasia كومپانياسىنداعى وپەراتورلار جۇمىسىن باقىلايتىن قۇرىلىمىنىڭ وكىلى ما سياو مىرزا ينتەرنەتتىڭ جالپى ىشكى ءونىمدى ارتتىراتىن «قۇدىرەتى» بارىن ايتتى.
«ەلدەگى بارلىق سالاعا دەندەپ ەنگەن، كەڭجولاقتى، جوعارى جىلدامدىقپەن تارالاتىن ينتەرنەت مەملەكەتتىڭ جالپى ىشكى ءونىمىن 1،3 پايىزعا ارتتىرادى. تەز تارالاتىن ينتەرنەتتىڭ ارقاسىندا ەكونوميكانىڭ تامىرىنا قان جۇگىرىپ، ءتۇرلى-تۇرلى عىلىمي جاڭالىق جاسالادى. ايتالىق، بۇگىندەرى «اقىلدى شەشىم»، «جاساندى ينتەللەكت» نارىعىنىڭ ۇلەسى 30 پايىزعا ارتقان. بۇل ءوز كەزەگىندە ەكونوميكانىڭ بارلىق سالاسىن جاڭارتۋعا، جاڭا ۇردىسكە بەيىمدەۋگە مۇمكىندىك بەرەدى. بۇل تۇرعىدا Huawei ءبۇتىن ءبىر مەملەكەتتى جوعارى جىلدامدىقتاعى ينتەرنەتپەن قامتاماسىز ەتۋگە الەۋەتى جەتەتىن الەمدەگى جەتەكشى كومپانيانىڭ ءبىرى. ءبىز قازاقستان ۇكىمەتىمەن اراداعى ارىپتەستىكتىڭ ءورىسىن كەڭەيتە تۇسۋگە ءازىرمىز. وسى ارقىلى اقپاراتتىق تەحنولوگياعا ارقا سۇيەگەن ەكوجۇيەنى قالىپتاستىرىپ، جوعارىتەحنولوگيالى الەمنىڭ قابىرعاسىن قالاعىمىز كەلەدى»، – دەدى ما سياو مىرزا.
