Ǵylymdy granttyq qarjylandyrý júıesi otandyq ǵylymnyń daýymyna aıtarlyqtaı úles qosyp kele jatqany belgili. Biraq jańa júıeni aldaǵy ýaqytta jetildirýdiń mańyzy zor. Osy rette QR Bilim jáne ǵylym mınıstri Aslan Sárinjipov aldaǵy ýaqytta jańa júıeni jetildirý jumystary jalǵasatynyn alǵa tartty.
– Ǵylymdy damytýdy kózdegen garanttyq qarjylandyrý júıesi qazir óziniń ashyqtyǵymen kópshiliktiń nazaryn aýdarýda. Búginde ǵalymdar ózderiń ǵylymı-zertteý jumystary negizinde jobalar daıyndap, granttyq qarjylandyrýǵa belsendi túrde usyna bastady. Bıyl bizge 5 myńnan astam ótinim kelip tústi. Bul rekordttyq kórsetkish. Ótinimderdiń bári Ulttyq ǵylymı keńes músheleri men Memlekettik ǵylymı-tehnıkalyq saraptama ulttyq ortalyǵynyń talqysynan ótetini ózderińizge málim. Úkimet ekonomıkalyq qıynshylyqtarǵa qaramastan bıyl ǵylymı jobalardy qarjylandyrýǵa 40 mlrd. teńge bólip otyr. Aldaǵy ýaqytta osy qomaqty qarjyny tıimdi baǵytta ıgerip, otandyq ǵylymnyń damýyna bárimiz úles qosýymyz kerek. Birneshe jyldan beri ǵylymı-zertteý jumystaryn granttyq qarjylandyrý júıesi jumys isteýde. Óz basym bul júıeni áli de jetildiretin tustary bar dep esepteımin. Sondyqtan júıeni jetildirýge qatysty oılaryńyz bolsa, bizben bólisýlerińizdi ótinemin, – dedi mınıstr. Budan keıin májilisti júrgizý mindetin moınyna alǵan QR Bilim jáne ǵylym vıse-mınıstri Tahır Balyqbaev Ǵylym komıtetiniń tóraǵasy Sansyzbaı Joldasbaevqa sóz berdi. Óz kezeginde komıtet basshysy ǵylymdy granttyq qarjylandyrý isiniń qalaı júrgizilgeni jaıynda baıandama jasady.
Asylan Sárinjipov, QR Bilim jáne ǵylym mınıstri:
– Úkimet ekonomıkalyq qıynshylyqtarǵa qaramastan bıyl ǵylymı jobalardy qarjylandyrýǵa 40 mlrd. teńge bólip otyr. Aldaǵy ýaqytta osy qomaqty qarjyny tıimdi baǵytta ıgerip, otandyq ǵylymnyń damýyna bárimiz úles qosýymyz kerek.
– 2011 jyly elimizde «Ǵylym týraly» Zań qabyldanǵannan keıin ǵylymı jobalardy qarjylandyrýjdyń jańa júıesi iske asyryla bastady. Bizder 4 jyldan beri osy júıeni jetildirip kelemiz. Ár sala boıynsha ǵylymı jumystarǵa baǵa beretin táýelsiz Ulttyq ǵylymı keńes pen Memlekettik ǵylymı-tehnıkalyq saraptamanyń ulttyq ortalyǵy qurylydy. Ulttyq ǵylymı keńestiń quramyna kásipkerlerdiń ulttyq palatasy, bıznes qaýymdastyqtardyń ókilderi jáne qoǵamdyq uıym belsendileri engen. Jańa júıe engizilgen sońǵy úsh jylda memlekettiń ǵylymı-zertteý jumystaryn júrgizýge bólgen qarajaty 20 mlrd. teńgege artty. Budan biz Úkimettiń ǵylymǵa qanshalyqty kóńil bólip otyrǵanyn baıqaımyz. Bıyldyń ózinde granttyq qarjylandyrý júıesine 5 myńnan astam ótinimder kelip tústi. Olardyń 800-den astam ótinim durys toltyrylmaǵandyqtan keri qaıtaryldy. Al qalǵandary Ulttyq ǵylymı keńestiń jiberildi, – dep Ǵylym komıtetiniń tóraǵasy oıyn ortaǵa saldy. Budan keıin minbege Memlekettik ǵylymı-tehnıkalyq saraptama ulttyq ortalyǵynyń prezıdenti Asanbaı Jumabekov kóterilip, ortalyq qyzmetkerleri ǵylymı-zertteý jumystaryna baǵa berý isine 2200 táýelsiz sarapshy tartylǵanyn alǵa tartty.
– Bizdiń ortalyq dúnıejúziniń 20 elinen ǵylymı-zertteý jumystaryna baǵa beretin mamandardy tartyp, olarmen tyǵyz jumys istedi. Tartylǵan sarapshylardyń 80 paıyzy Batys elderiniń mamandary bolsa, 10 paıyzy Azıa elderiniń ǵalymdary boldy. Al qazaqstandyq sarapshylardyń úlesi 10 paıyzdy qurady, – dedi ortalyq basshysy. Sondaı-aq, A.Jumabekov sarapshylardyń bárine qoıylatyn talap ortaq ekenin de alǵa tartty. Tıisti mekeme basshylarynyń baıandamasynan keıin minbege Ulttyq ǵylymı keńestiń salalyq toptarynyń tóraǵalary shyǵyp, kókeıde júrgen oılaryn ortaǵa saldy. Olar ǵylymı-zertteý jumystaryn granttyq qarjylandyrý júıesi otandyq ǵylymnyń damýyna aıtartylyqtaı úles qosqanyn alǵa tartty. Budan basqa jańa júıeni jetilidirýge baılanysty oılarymen de bólisti. Aıtalyq, Ulttyq ǵylymı keńestiń tabıǵı resýrstardy tıimdi paıdalaný, shıkizat pen ónimdi qaıta óńdeý jumys tobynyń jetekshisi Nuraly Bekturǵanov keıbir áriptesteriniń buǵan deıin jazylǵan ǵylymı jumystaryn granttyq qarjylandyrýǵa qaıta usynýy orynsyz ekenin tilge tıek etti.
– Bizdiń qaraýymyzǵa kelip túsken ǵylymı-zertteý jumystarynyń arasynda buryn jazylǵan eńbekter de kezdesetini jasyryn emes. Keńes músheleri olardyń bárimen tanysyp shyǵýy mindet. Óz basym sarapshy mamandardyń mundaı ekinshi qaıtaryla usynylǵan jumystardy oqyp ýaqytyn zaıa ketirýi orynsyz dep esepteımin. Sondyqtan granttyq qarjylandyrýǵa ótinim berýshilerdiń jumysyn «Ulttyq ǵylymı-tehnıkalyq aqparat ortalyǵy» AQ-nyń «Antıplagıat» júıesinen bir ret súzigiden ótkizip alýdy usynamyn. Sol kezde bul másele ózdiginen sheshiledi, – dep N.Bekturǵanov óz usynysyn aıtty. Osylaısha ǵalymdar granttyq qarjylandyrýǵa qatysty oılaryn ashyq aıtyp, mınıstrlikke óz usynystaryn jetkizdi. Májilis sońynda QR Bilim jáne ǵylym mınıstri jıyn barysynda aıtylǵan usynystardyń bári nazarǵa alynatynyn alǵa tartty.
Nurlan Jumaqanov, «UǴTAO» AQ Qoǵammen baılanys bóliminiń jetekshisi.
