Qazaqstan musylmandary dinı basqarmasy musylmandyq nekeniń sharty bolyp sanalatyn máhr máselesine baılanysty sheshim shyǵardy, dep habarlaıdy Dalanews.kz.
Aıtýlarynsha, qazaq dástúrindegi qalyńmaldy ıslam sharıǵatyndaǵy máhir dep esepteýge qatysty ǵalymdardyń birneshe kózqarasy bar.
“1. Keıbir Horezmdyq jáne odan da basqa ǵalymdar qyzdyń artynan keletin qalyńmaldy tezdetip beriletin máhir dep sanaǵan.
Imam ál-Kasanı: “Neke qıý barysynda qyz razylyǵyn ashyq aıtýǵa uıalǵanyndaı, máhirin suraýǵa da qysylady. Qyzdyń úndemeýi onyń razylyǵyn bildirgenindeı, máhirin ákesi alyp jatqanda da úndemeýi razy ekendigin bildiredi. Ádette ákesi máhirdi alǵannan keıin ústine qarajat qosyp, qyzdyń artynan jıhazyn alyp barady”, – degen.
2. Keıbir ǵalymdar qalyńmaldy uzatylyp jatqan qyzǵa belgili bir nárseniń (jıhaz t.b.) esesine beriletin syılyq degen.
Ibn Abıdın: “Neke qıarda “dýstımandy” máhir dep aıtsa, onda ol tezdetilip berilgen máhir esebinde bolady ári kúıeýi jasaýyn alyp kelýdi talap ete almaıdy. Al neke qıarda máhir dep aıtylmasa, ol qarymta qaıtarý shartymen berilgen syılyq bolyp sanalady. Mundaı jaǵdaıda ádet-ǵurypqa saı qyz tarapynan jasaý talap ete alady”, – degen” dep keltiredi dinı basqarma.
Múftıat qazaq dástúrinde qalyńmal qalyńdyq úshin beriletin mal-dúnıe ekenin, eger eki jas ajyrasqan jaǵdaıda qalyńdyq maly qyzdyń ıeliginde qalatynyn atap ótip, osy turǵydan qalyńmaldy máhir dep sanaýǵa bolatynyn jarıalady.
“Al “áke eńbegi”, “ana súti” t.s.s. qyzdyń áke-sheshesine, týystaryna beriletin mal-múlik máhirge sanalmaıdy. Sondaı-aq, qyzdyń jasaýyn ákesi óz múlkinen alyp berse, bul máhir bolyp eseptelmeıdi.
Qalyńmal berilmeıtin ólkelerde neke qıý barysynda máhirdi belgileýi tıis. Máhir belgilenbegen jaǵdaıda nekesi durys bolady. Biraq kúıeýi máhir-mısl beredi.
Sheshim:
- Kúıeýi tarapynan beriletin qalyńmaldy qyzdyń razylyǵymen máhirge jatqyzýǵa jáne artynan alyp baratyn jasaýyna paıdalanýǵa bolady.
- "Áke eńbegi", "ana súti" sekildi qyzdyń áke-sheshesine, týystaryna beriletin mal-múlik (kádesyı, t.b.) máhirge jatpaıdy.
