Bul aradaǵy barlyq gáp saıasatta jatqan kórinedi. Sonymen qatar onyń aıtýynsha, munaı dáýiri aıaqtalyp barady degen boljamdar bos sóz emes.
Biz Baıandy ǵana aıta beremiz
«Oǵan kórshi eldegi bir «Gazprom» dálel. Ol qandaı kompanıa edi? Álemde aty dúrildep turǵan, eń qymbat kompanıa bolatyn. Al qazir she? Qazir búkil jer asty baılyǵymen, temir-tersegimen qosa alǵanda músheqap shyǵaratyn Dúreks kompanıasynan da arzandap ketken. Mine, kórdińiz be? Al bul — munaı eksporttaýshy bizdiń el úshin qaǵylyp jatqan dabyl. Sondyqtan, óz basym, EHRO-nyń ózin emes, onyń negizgi ıdeıasyn qatty qoldaımyn. Shyny kerek, bizge jańartylǵan energıa kózderi degen aýadaı qajet. Endeshe munaı dáýirinen soń qandaı jaǵdaıda ómir súremiz, qaıtsek bolady degen saýaldarǵa bizdiń bılik búgin osy EHRO kezinde jaýap tabýy tıis. Alaıda, ókinishke qaraı, kórmeni uıymdastyrýshylar kelgen qonaqqa, atqan otshashýǵa aqshany shashyp jatyr. Bul durys emes.
Kórmeniń mańyzyn bılik te, BAQ ta, halyq ta áli naqty túsinbegen sekildi. Bizdegi eń basty kemshilik bılik pen qoǵam arasynda baılanys joq, saıası-ekonomıkalyq máseleler boıynsha ashyq talqy jasalmaıdy. Sodan soń ne bolady? Árıne, saıası-ekonomıkalyq taqyryptarda áleýmettik jelidegi qaýymnyń aýzyn jaba bergen soń, olar Baıan Esentaevanyń ómiri sekildi usaq-túıek jaıttardy talqylamaǵanda qaıtedi?..Basqa amaldary da, tańdaýlary da joq olardyń„ — deıdi saıasattanýshy.
«Biz óte kishkentaı elmiz»
Sondaı-aq ol EHRO-ǵa qatysty negatıvti pikir aıtýshylarǵa qarsy birneshe ýáj keltirdi.
— Biz kez kelgen nárseniń talqysy kezinde mynandaı qaǵıdattardy mıymyzǵa shegelep alýymyz kerek.
Birinshiden,
biz óte kishkentaı qurlyqtyq memlekettiń birimiz. Qaı jaqtan sanasaq ta bizge eń jaqyn teńizimiz 3,5 myń shaqyrymda. Sondyqtan biz álemdi ózdiginen qyzyqtyratyndaı keremet elge aınala almaımyz. Qansha jerden ınvestısıa salsaq ta bizdiń múmkindigimiz shekteýli.
Ekinshiden, mysaly, Ýkraınadaǵy jaǵdaıdy alsaq, ol bizdegi ekzıstensıonaldyq qaýipsizdik máselesin tym kúrdelendirip jiberdi. Bizdiń syrtqy saıasatymyzdyń eń negizgi postýlattarynyń biri Býdapesht qujattary degen kelisimge negizdelgen. Sondyqtan osyǵan deıin osy doktrınaǵa súıenip, jaý shapsa bizdi qorǵaıtyn elder bar degen jalpy úmit boldy. Qazir ondaı qujat ta, qaýipsizdigimizge kepildik beretinder de joq. Al bul týrıs pen ınvestorlar úshin mańyzdy nárse.
Úshinshiden, qazir bir ınvestor 1 mlrd dollar alyp kelse, bizde ony jumsaıtyn daıyn joba da joq. Kásipker, ekonomısermen sóılesip júrmin, solardan bilgenim, Qazaqstandaǵy eń qymbat joba ári ketse 20-30 mln dollardan aspaıdy deıdi. Kórdińiz be?.. Demek, bizge elimizdi álemge tanytý, sheteldik ınvestor tartý úshin EHRO sekildi iri sharalar kerek.
Bilmeımin, qanshalyqty ras ekenin, biraq Úkimettiń aıtýy boıynsha, osy kórme aıasynda tamaq óndirýshi, aspaz, qara jumysshy, shetelden alyp keletin ınjeneri, arhıtektory bar – barlyǵy 50 myń adamǵa jumys tabylǵan.
Onyń 45 myńy qazaqtar delik. Qarjylyq daǵdarystan soń turyp qalǵan qurylys kompanıalary bar. Nesine jasyraıyq, kóbisine jaqsy jumys tabyldy. Bul jaqsy emes pe? — deıdi Aıdos Sarym.
Úkimet kórme nasıhatyna jumsaǵan bar kúshin alǵashqy kúnde-aq sarqyp tastaǵan sekildi
Degenmen saıasattanýshynyń EHRO-ǵa qatysty aıtatyn ózindik syny bar eken.
— Álemdik dárejede ózimizdiń sýbektiligimizdi aıshyqtap, ıaǵnı qazaq degen el bar ekenin, onyń álem kóshine ilesýge tyrysyp jatqanyn, órkenıetti ozyq elder qataryna kirgisi keledi degenin 2-3 ese qattyraq, 2-3 ese asyra aıtýǵa májbúrmiz. Torǵaı, mysaly ózine qaýip tóndirip jylan kele jatsa júnin kúdireıtip, ózin irileý etip kórsetkisi keledi ǵoı.
Bizdiń shamamyz da osyndaı, torǵaı sekildi.
Bul — bir. Ekinshiden, Úkimettiń EHRO nasıhatyna jumsaǵan bar kúshi birinshi kúnge ketip, sodan soń taýsylyp qalǵan sıaqty. Kúshi de, áleýeti de, qyzyǵy da sol otshashýdan soń tynǵan sekildi. Bul – úlken másele. Búgingi qoǵamnyń ózin bir nársege ustap turýdyń ózi qıanat ekenin jaqsy bilemiz. Eki kúndik toıǵa qatysýǵa bolady, al úshinshi kúni dese, shynymen de jyndana bastaımyz ǵoı. Al bul arada 30 kún tur. Osyny durystap, tyńǵylyqty uıymdastyrýǵa bolar edi ǵoı, — deıdi óz ókinishin jasyrmaǵan saıasattanýshy.
EHRO-dan soń taǵy da jemqorlar ustalady
Odan bólek saıasattanýshy EHRO-dan sońǵy kúndi de bılik oılaýy kerek ekenin eske salady.
— Eń qıyny alda. EHRO kezinde 45 myń adam jumyspen qamtyldy dedik qoı. Al kórme bitken soń osy adamdar qaıtedi? Olardy Úkimet jumyspen qamtı ala ma?.. Bizde iri jobalar joqtyń qasy. Buryn Gıtler men Rýzvelttiń kezinde jappaı jumyssyzdyqty joıýdyń jolyn jol salý arqyly sheship otyrǵan. Qazir bul amal eskirip qaldy. Jańa dúnıe oılap tabýy kerek qoı. Biraq bul rette biz eshteńe estigenimiz joq.
Aıdos Sarymnyń aıtýynsha, EHRO kórmesi aıaqtalǵan soń „iship-jep„ qoıdy degen daý taǵy bastalady.
„3 aı ótedi ǵoı, bitsin, odan soń taǵy qanshama is qozǵalar eken?.. Basy daýly boldy, sońy daýsyz bolady degenge sený qıyn„ — deıdi ol.
Derekkóz: "Nege solaı?" baǵdarlamasy
