Qazaq halqynyń jan serigi, rýhanı azyǵy bolyp kelgen kıeli dombyrany búkil el bolyp qazirgi kúni jer –jerde toılaımyz. Merekege oraı S.Jıenbaev atyndaǵy oblystyq jasóspirimder kitaphanasynda «Dombyra – mádenı rýhanı qazyna» atty onlaın sazdy saǵat ótkizgen bolatyn. Uıymdastyrylǵan sharanyń maqsaty: kitaphana oqyrmandaryn halyq mýzykasyn, mádenıeti men ónerin túsinip, boıyna sińire bilýge daǵdylandyrý. Ulttyq aspabymyzdy dáripteý. Shara barysynda kitaphana qyzmetkeri Shyraılym Oralbaıqyzy dombyranyń shyǵý tarıhy, dombyra aspabynyń qurylysy, dombyranyń kútimi, dombyra túrleri týraly oqyrmandarǵa keńinen túsindire ótti. Dombyra - san ǵasyrlardan beri syryn saqtaǵan, qazaq dalasynda keńinen tanymal aspap.
Dombyra aspabynyń negizgi eki túrine baılanysty aspapta kúı oryndaýdyń eki túri «tókpe» men «shertpe» qaǵystary qalyptasqan. Sazdy kúıler Arqa óńirinde, al tókpe kúıler batys aımaqtarda keń taralǵan. Dombyra shertýdiń «suqpa» (suq jáne orta saýsaqpen shertip oınaý), «jap taqymta» (ishekti bos kúıinde qaǵyp, perneni basyp otyrý), «ilip-qaqpaı» (ishekti ilip qaǵý), «teris qaqpaı» (joǵary-tómen) dep atalatyn túrleri bar eken. Dombyra aspabynyń eki ishekti túrinen basqa úsh ishekti, qos jaqty, keń shanaqty, shińkildek nemese «balaqaı dombyra» degen túrleri bar eken.
Dombyrada halyq kúılerin ǵana emes, batys jáne shyǵys klasıkalyq shyǵarmalaryn, tanymal týyndylaryn oryndaıdy. Ár túrli eskertkishterge, sondaı-aq etnograftardyń jazyp qaldyrǵan eńbekterine júginsek, dombyra jáne ózge halyqtardyń osy tektes aspaptary tipti sonaý orta ǵasyrlarda belgili bolǵan eken.
Mysaly, Ábý Nasyr ál-Farabıdiń eńbekterinen tambýr aspaby jaıynda oqýymyzǵa bolady. Ózbek halqynyń dombyraǵa óte uqsas eki ishekti dýtary alǵash ret ál-Hýseınıdiń «Mýzykalyq kanon» degen traktatynda dombyra týraly aıtylady. Qazaqtyń halyq aspaby dombyra XIV ǵasyr jazbalarynda kezdesedi. Onyń bastaǵy túri men qurylysy qazaqtyń dombyrasynan aýmaıdy. Osyndaı aspap attarynyń uqsastyǵy da olardyń túpki shyǵý tegi bir ekenin kórsetse kerek.
Ótken ǵasyrda uly halyq kompozıtory Qurmanǵazymen birge Dáýletkereı, Táttimbet, Seıtek, Baıserke, Qazanǵap sekildi sańlaq kúıshiler dúıim jurtty aýzyna qaratqan. Barmaǵynan bal tamǵan maıtalman dombyrashy bolýymen birge neler bir ǵajap kúı de shyǵarǵan shyn mánindegi óner ıeleri boldy. Olardyń arqasynda dombyrada tartylatyn kúılerdiń mýzykalyq formasy úzdiksiz jetildirile tústi. Dombyranyń tehnıkalyq múmkindikteri artqan saıyn dombyra tartý óneri de edáýir órge basyp, baıı tústi. Onlaın sharaǵa qatysqan oqyrmandar óleń oqyp, dombyramen kúı oryndap belsendilik tanytty. Shara sońynda kitaphana qyzmetkeri Laýra Erikqyzy İlıas Jansúgirovtyń «Dombyra» óleńin oqyrman qaýymǵa oqyp, «Dombyra-dastan» atty kitap kórmesine bıblıografıalyq sholý jasady.
Qudasova Shyraılym, S.Jıenbaev atyndaǵy oblystyq jasóspirimder kitaphanasynyń qyzmetkeri,
Aqtóbe qalasy
