Jaqynda ǵana Parlament depýtattary Albert Raý men Qaınar Abasov qalalardaǵy qumar oıyndarynyń aımaqtaryna jáne qumar oıyndarynyń uıymdaryna salynǵan tyıymnyń kúshin joıýdy kózdeıtin bastama kóterdi. Alaıda bul jerde bir kiltıpan bar. Qazaqstan májilismenderiniń usynysynyń negizgi tarmaqtarynyń biri respýblıka qalalarynda ornalasqan ıpodromdarda at sporty totalızatorlaryn jandandyrý bolyp tabylady.
Sheneýnikterdiń aýqymdy josparlary boıynsha, at sportyna tigiletin básti basqa utys túrlerinen bólip alý qajet. Iaǵnı, bul is júzinde sport túrleri boıynsha oıynqumarlyq bıznesin bólshekteý bastaldy degen sóz. Erteń dál osylaısha boks, fýtbol, aralas jekpe-jek sporty da bólinip shyǵyp, kompúterlik oıyndardyń týrnırleri bólek búkilǵalamdyq essizdiktiń álemine aınalsa, tań qalmaıtyn shyǵarmyz.
Bastama kóterýshilerdiń mundaı usynystardy qısyndaýdaǵy oılarynyń «júıriktigin» atap ótpeýge bolmas. Halyqtyń qazirgi, shynaıy patrıottyq kóńil-kúıdegi ahýalyn óz paıdalaryna bura otyryp, at sportyna bás tigýdi usynýshylar munyń bárin "ulttyq dástúrlerdi jańǵyrtý, báıgelerdiń bolashaq chempıon sáıgúlikterin ósirip-baptaý" degen jeleýmen jalpyldatýda. Bálkim, bizdiń ata-babalarymyzdyń qanynda qumarlyq bolsa bolǵan shyǵar, biraq árbir han stavkasynda totalızator turmaǵany anyq. Bul jónindegi bizdiń elimizdiń tarıhynyń paraqtary julynyp qalǵan shyǵar, sondyqtan dóp basyp aıta almaımyn. Alaıda osynyń báriniń artynda keıbir sheneýnikterdiń túkke tatymas popýlızmi jáne múldem ózge maqsattardy búrkemeleý turǵanyna kúmán joq. Olardyń kim ekenin anyqtaý ǵana qalady. Qazirgi tańda bul suraqtyń jaýaby joq.
Eshqandaı bás tigýge bas qatyrmaıtyn, at sportyna da qyzyǵýshylyǵy joq azamattar bul máselege nelikten alańdaýy tıis? Árıne, oıyn bıznesi memleket ekonomıkasyna aıtarlyqtaı úles qosady, onyń ústine shetelden aqsha tartylady. Degenmen zańnamasyn myń qubyltyp, shımaılaı beretin elge óziniń mańdaı terin tógip tapqan aqshasyn ákelýge ázir kim bar eken? Onyń ústine oıyn bıznesimen qaltasyn qampaıtyn otyrǵan birde-bir elde eshbir sport túrine mundaı artyqshylyqtar berilmeıdi. Óıtkeni bul naryq oıynshylarynyń júıkesine tıedi. Al bizdiń parlamenttegiler adal básekelestik degen uǵym bar ekenin estimegen sıaqty.
Bir qyzyǵy, bizdiń sheneýnikter, depýtat bolsyn nemese úkimet bolsyn, oıyn bıznesi týraly aıtqan kezde aýyzdarynan kóbik atyp, oıyn bıznesiniń jaǵymsyz jaqtaryn jikteı kele jáne halyq arasynda lýdomandardyń kóbeıýimen qorqyta kele, eki jyldan beri retteýshiniń oıynǵa táýeldilikten zardap shegetinderdiń sanyn azaıtý, osyndaı tájirıbemen aınalysatyn medısınalyq uıymdarǵa qoldaý kórsetý máselesin sheship jatqanyn nazardan tys qaldyrady. Sóıte tura ózderi jańa totalızator ashý týraly bastama kóterýde. Bul patrıottyq sezimniń biz bilmeıtin qandaı qyry boldy eken?
Sonda olar neni usyndy? Jalpy osy salanyń bedelin túsiretin, biraq salyq jeńildikterin alatyn oıyn totalızatorynyń jańa túrin. Buǵan qosa naryqtyń sheteldik ınvestorlardyń jalpy memleketimizge degen senimsizdigin arttyratyndaı túrde bólshekteletini daýsyz. Ras, sońǵy tarmaqty tolyqtyryp ketýge bolady, dálirek aıtsaq, osylaı bólip alýdan paıda kóretinder úshin aıryqsha jaǵdaılar joq emes, bul jaǵdaıda at totalızatorynyń benefısıary shetel jaqtan qyltıatyn múddelerdi jaqtap otyrǵandaı kórinedi. Rım Imperıasynan qalǵan "bólip al da, bıleı ber" degen sóz eske eriksiz túsedi.
Bylaı qaraǵanda, bári ata-babadan qalǵan dástúrler men ósıetterge sáıkes, ulttyq sıpatta. Nemese raıymyzdan qaıtyp, búkil álemde kóptegen jyldar boıy óziniń turaqtylyǵy men tıimdiligin dáleldep kele jatqan júıeni buzýǵa oqtalmaı-aq qoıamyz ba?
Nagımova Elá
