[caption id="attachment_9265" align="alignright" width="443"]
Ol Máskeýde oqyp júrip «Jas tulpar» uıymyn qurǵandardyń biri.[/caption]
Qaıratkerdiń ómir joly tek kúrespen, ishki rýhanı hám syrtqy saıası tyǵyryqtarǵa ózindik jaýap izdeýmen ótti. Ol Máskeýde oqyp júrip «Jas tulpar» uıymyn qurǵandardyń biri. Bul uıym ulttyq bolmysty, tarıhty, ótken shýaqty kezeńi men qasiretti jyldaryn bilýge umtylǵan, bostandyq pen ulttyq teńdikti tý etken qazaq jastarynyń ortasy boldy. Máskeýde qurylǵan osy uıymnyń aınalasyna kileń jas ıntellıgentter toptasyp, keńestik tepkiniń kúshimen qalǵyp ketken qazaq rýhyn oıatýǵa bar kúshterin saldy. Sol toptyń ishindegi eń belsendisi ári tabandysy – Bolathan Taıjan bolǵanyn birge júrgen, sol uıymdy qurǵan azamattardyń bári moıyndaıdy. Osy Máskeýde júrip ol óziniń týǵan tili - ana tilin az ýaqyt ishinde meńgergen namysty jastyń biri. Qazaq basylymdaryn úzbeı oqyp, týǵan tarıhynyń san qatpar tuńǵıyǵymen tanysty.Oǵan bul ultshyldyq qanmen kelgen, áke tárbıesimen daryǵan deýge bolady. Ózi bir suhbatynda: «Men altynshy klasta KSRO tarıhyn oqýdan bas tarttym. Muǵalimderge: «Nege orystan basqa ulttyń tarıhy jarty betten aspaıdy? Basqa ulttardyń tarıhy nege tym az? Bizdiń tól tarıhymyz týraly maǵlumat nege joq?» degen suraq qoıatynmyn», – depti. Demek, «Jas tulpar» uıymyna belsene qatysqan bolashaq qaıratker sonaý bala shaǵynyń ózinde qıanattar men teńsizdikke tózbeıtin ójet bolǵany bilinedi. Taǵy bir eńbeginde qazaq tilin úırený úshin ózdiginen oryssha-qazaqsha sózdikti jata-jastana oqyp, týǵan tilin bilmegeni úshin ishteı ózin qatty jazǵyrǵany jaıynda da aıtady. Mundaı namysqoılyq barsha qazaqqa tán qasıet bolsa, búgingi halimiz basqasha bolatyny anyq edi.
Men altynshy klasta KSRO tarıhyn oqýdan bas tarttym. Muǵalimderge: «Nege orystan basqa ulttyń tarıhy jarty betten aspaıdy? Basqa ulttardyń tarıhy nege tym az? Bizdiń tól tarıhymyz týraly maǵlumat nege joq?» degen suraq qoıatynmyn
Ol sanaly ómirinde negizinen dıplomatıalyq qyzmetti atqardy. Stýdent keziniń ózinde sheteldi sharlap, arab álemine aýdarmashy bolyp barǵan jas maman birte-birte biliktiligimen kózge tústi. Keńes kezinde Iemendegi bas konsýl bolǵan ol qazaqtan alyp ımperıanyń atynan elshi bolǵan sanaýly tulǵalardyń biri. Táýelsizdik alǵan jyldary Syrtqy ekonomıkalyq mınıstriniń orynbasary, odan keıin Egıpet, Marokko, Týnıs, Aljır, Iordanıa, Sırıa, Lıvıa elderindegi Tótenshe jáne ókiletti elshi, budan soń Malaızıadaǵy Tótenshe jáne ókiletti elshi qyzmetterin atqardy.
[caption id="attachment_9266" align="alignright" width="441"]
Otbasy – otan oshaǵy.[/caption]
Biz ómir deregine qysqasha ǵana toqtalǵanymyzben, Bolatqan Quljanulynyń atqarǵan isteri ushan-teńiz. Táýelsizdiktiń alǵashqy tańy atqanda syrtqy baılanysqa barynsha yqpal etýge tyrysyp, kún-tún demeı eńbek etken onyń qazaq eliniń qalyptasýyna qosqan úlesi zor. Ásirese, qazaqtyń eren baılyǵy ózgeniń qolynda ketpeýin qadaǵalap, ózgeniń yǵyna jyǵylǵan, ózgeni baıytýǵa baǵdarlanǵan talaı kelisimderge qol qoımaı, qazaqtyń múddesin qasqaıa qorǵady. Mınıstrdiń orynbasary retinde onyń qolynsyz eshqandaı qujat qabyldanbaıtyn edi. Sheteldik alpaýyttar munaıdan túsetin paıdanyń 80 paıyzyn ózderine, tek 20 paıyzyn Qazaqstanǵa qaldyrǵysy keletinin aıtqanda, Bolathan Taıjan olarǵa kerisinshe talap qoıǵanyn jurttyń biri bilse, ekinshisi bilmeıdi. Sonda ol: «Kerisinshe, senderge paıdanyń 20 paıyzy, qazaqqa 80 paıyzy qalýy kerek» dep qatań shart qoıyp jáne sol shartynan aınymaǵan. Qaıratkerdiń bul usynysyna kelispegen sheteldik alpaýyttar belgili adamdarǵa yqpal etip, ony Egıpetke elshilikke attandyrady. Sodan keıin baryp alyp munaı kompanıalary qazaq jerine emin-erkin attaıdy. Eger sol jyldary kelisim dál Bolathan Taıjan oılaǵandaı júzege asatyn bolsa, onda qazaqtyń qara altyny, qazba baılyǵy búgingideı talan-tarajǵa túspegen bolar edi. Álikúnge deıin sheteldik alpaýyt kompanıalar qazaq baılyǵyn óz bilgenderinshe paıdalanyp, qazaqqa qaspaǵyn jalatyp otyrǵanyn jurtshylyq jaqsy biledi. Demek, sol kezden bastap bılik basynda qazaq múddesin qorǵaıtyn, ult múddesin óz múddesinen joǵary qoıatyn azamattardyń azaıǵanyn, tipti Taıjandaı erlik kórseter tegeýirindi eshkimniń qalmaǵanyn baıqaısyz.
Budan keıingi qyzmet joly joǵaryda aıtqanymyzdaı dıplomatıalyq salaǵa arnaldy. Qaı elde Bas elshi bolsa da, ol Qazaq eliniń múddesi turǵysynan jumys istedi. Sol jyldary barlyq kelisimder men qajetti qujattardy tek qana qazaq tilinde júrgizetin birden bir elshi bolǵanyn áriptesteri eshýaqyt umytpaıdy. Tipti, memlekettik qupıany elimizge orys elshiligi arqyly jóneltý kerektigin esh túsinbeı, mundaı elde qandaı qupıalyq bolady dep tańdanǵan ári sol sheńberdi buzýǵa kúsh salǵan tulǵanyń biri de biregeıi osy – Bolathan myrza.
Telearnadaǵy bir baǵdarlamada: «Eger Prezıdent Nursultan Nazarbaev tańerteń tek qana qazaqsha sóılese, onda barlyq mınıstr tústen keıin qazaqsha saırap keter edi», – degeni esimizde.
Elshilik qyzmetten elge oralǵan soń túrli qoǵamdyq qyzmetter atqardy. Ár isinde janymen, júregimen sóıleıtin, qazaq taǵdyry úshin qamyǵyp, qaıtsek el bolamyz degen suraqqa tolǵamdy, baılamdy oılaryn aıtatyn batyl beınesi jurt jadynda. Ásirese, onyń qabyrǵasyna qazaq tiliniń máselesi qatty batatyn. Óz tilimizdi tórge ozdyrmaıynsha, qazaq tilin ǵylym men bilim, tehnologıa men tehnıka tiline aınaldyrmaıynsha, basqa jurttan oza almaımyz degendi jiı aıtýshy edi. Telearnadaǵy bir baǵdarlamada: «Eger Prezıdent Nursultan Nazarbaev tańerteń tek qana qazaqsha sóılese, onda barlyq mınıstr tústen keıin qazaqsha saırap keter edi», – degeni esimizde. Dıplomatıalyq qyzmette júrip, Táýelsiz eldiń syrtqy baılanysyn nyǵaıtýǵa eren eńbek etken ol Islam álemi men Qazaqstannyń qarym-qatynasyn kúsheıtýge asa mán berdi. Ol jyldary elimizdiń órkendeýine Egıpet jáne arab áleminen edáýir qarjy tartylǵany barshaǵa málim. Búgingi kún úshin az sıaqty kóringenimen, 90 jyldar úshin bul kóp aqsha edi. Ásirese, sol shaqta asa qajetti qarjy kózi musylman elderinen bizge jetti. Munan syrt, Islam áleminen jyraqtap ketken qazaq qoǵamyn ótken tarıhymyzdaǵy shýaqty dáýirlermen tanystyrýǵa da muryndyq boldy.
Ol óziniń taǵy bir suhbatynda: «Men óz múddemdi oılasam, shalqyp, baıyp ómir súrer edim. Oǵan múmkindigim kóp boldy. Biraq ýaqyt aldynda, urpaq aldynda júzime qara kúıe jaqqym kelmedi», – depti. «Júzi jaryq» dep osy Bolathandaı tulǵalardy aıtsa kerek.
Toqtaráli TAŃJARYQ
